تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



سەرچاوە: نالی
حەمایێڵ
ئەوەی ڕاست و چەپ لە مل کرابێ وەک فیشەکلغ و شمشێر و شتی وا یا دوعای لەکیفگیراو.

حەمایێڵ کە دەمی تێغت لە حەڵقەی گەردنی « نالیی »
مەگەر تێراو ببم بەو ڕەنگە، تینووی ساعیدی یارم
سەرچاوە: نالی
شایستە
شایان.

شایستەیی شان، لایقی مل طوڕڕەیی تۆیە
نەک طوڕڕەیی شاهەنشەهی و طەوقی وەزارەت
سەرچاوە: نالی
کەچ ئایین
سەرچاوە: نالی
* مامۆستا شێخ بابەڕەسووڵی عەبابەیلێ ئەیگێڕایەوە کەوا بیستوویە لەناو فەقێ موستەعیدەکانی شێخەوڵای خەرپانیدا تا موفتیی زەهاویی لە مەجلیسدا بووبێ مەلایاسینی تەشاری مافی قسەکردنی نەبوە و، مەلا یاسین له مەجلیسدا بووبێ مەلا یووسفی تەوێڵەیی مافی قسە کردنی نەبوە و، تا مەلا یووسفیش له مەجلسیدا بووبێ نالییی مافی قسەکردنی نەبوە، واتە
نالییی پلەی چوارەمی بووە لەناویانا. لەوانەیە ئەم بەیتی « حەربا » یەش پەیوەندێکی بەم مەسەلەیەوە هەبێ، هەروەها لەوانەیه پارچە شیعری « ئەحوەلی تەفرەقە نەظەر..» یش، وەک له شوێنی خۆیدا ئیشارەتمان بۆ کرد، لایەکی ئەم مەسەلەیەمان بۆ ڕوون بکاتەوە.

نەییری ئەعظەم وەها تاوی دەدا وەک مەنجەنیق
بۆ دەوامی ڕۆژپەرستیی جەمعی حەربای دێتە ناو
سەرچاوە: نالی
ئارایش
ڕازاندنەوە.

تەرکی ئارایشی تەن نەقدی ڕەواجی عەرەبە
تۆ عەجەم، مەردی موزەخرەف تەنیی و قەڵبەزەنی
سەرچاوە: نالی
ئاینه
ئاوێنه.

مەفەرموو دڵ وەکوو ئاوێنه صافە
بەڵێ ئایینه بۆی بووی به خودبین
سەرچاوە: نالی
ئاینە
ئاوێنە.

هەکەسێ نوقصانیی ڕووی باوێتە سەر ڕووی ئاینە
شاهیدی هەرچەندە (رأی العین) ە، کێ باوەڕ دەکا؟!
سەرچاوە: نالی
ئایینەی سکەندەر
ئاوێنەکه ی ئەسکەندەری مەکدۆنیی که ئەڵێن ئەوەندە بەرز بووە دنیای هەموو لێوە دیوە،

تۆزێ ئایینه ی سکەندەر وا به دەم باوە. وەلێ
گەردی دامانی غەریبانه لووری جامی جەم
سەرچاوە: نالی
ئایەت
نیشانە.

طەڵعەتی ئایەتی جان. مەظهەری ئیعجازی بەیان:
لەبی دورج و، دەهەنی سیڕڕ و، کەلامی عەلەنە
سەرچاوە: نالی
ئیثباتی مەزایا
پێ سەلماندنی باشترێتی.

هەم گوڵبەنی بێ خاری، هەم مەزرەعی ئەزهاری
هەم مەخزەنی ئەسراری، ئیثباتی مەزایا کچ
سەرچاوە: نالی
باری خودایا
خودای باریی، خودای دروستکەری دنیا! سەبەبکار

دووری له من خستەوە بێ سەبەبێ یاری من
باری خودایا که تۆ، بگری سەبەبکاری من!
سەرچاوە: نالی
بایە
سووک و بێبایەخە.

ئەی واعیظی بارید چییە هەروەک هەرەسی کێو
بەو وەعظە کە بایە هەمو، هاتوویی بەسەرما؟!
سەرچاوە: نالی
بێمایە
بێ کارە و بێدەسەڵات و هیچ لە دەست نەهاتوو.

حیرەتزەدە وا دیدە وەکوو حەلقەیی دەر ما
بێ مایە نییە عاشیقی بێچارە، (بفرما)!*
سەرچاوە: نالی
بێپەردە و کینایەت
ئاشکرا و بێ پێچ و پەنا.

قیصصە بێ پەردە و کینایەت خۆشە: شاهی من کەوا
عادیلێ بوو قەت عەدیلی ئەو له دنیا نەبوو،
سەرچاوە: نالی
بە پایە
بەپێوەیە. عام

دیوانی گەرمی باری خودایە، بە پایە عام
ئیصغایی خەڵقە، ساعەتێکی عەرضی مەحضەرە
سەرچاوە: نالی
تایەکی
تەڵەموویەکی،

تا تایی سەری طوڕڕەیی پڕ پێچشی با دا،
هەر تایەکی بارێکی گوڵ و نافە بە با دا
سەرچاوە: نالی
تەکلیفی لایطاق
داوای کردنی کارێ کەردەنیی نەبێ و لەتوانای بنیادەما نەبێ بیکا.

قوربان مەحاڵە پێکەوە بن صەبر و ئیشتیاق
خاریج لە نەصصی ئایەیە تەکلیفی (لا یطاق)
سەرچاوە: نالی
جۆیایی بەقا
ئەوەی ژیانی هەمیشەییە.

بۆ ماچی دەمی ڕەنگە لە عیشوەی خەمی ئەبرۆی
جۆیایی بەقا خۆی لە دەمی تێغی فەنا دا
سەرچاوە: نالی
جیرایەی صاڵحان
ئەو بەراتەی بۆ پیاوچاکان تەرخان ئەکرێ کە پێی بژین و خەریکی خواپەرستیی خۆیان بن.

لامەدە « نالیی » لە ئەنباری جیرایەی صاڵحان
گەرچی ببیە خۆشەچینی دانەیی خەرمانی ڕۆم