مست. مت.» 1- گۆڕینی ڕەوشت و خووی کەسێک له چاکی ڕا بۆ خراپی. 2- یەکێک فێری ڕەوشتی خراپ کردن.:: داده گیان ژنی چاک به منداڵەکەمان لێ بەدخوو مەکه.

ست.» تم: بەدکار.

«مست. مت.» .1- پێک گرتنی دوو شت «نووسرا و...» بۆ دەرخستنی فەرق و جیاوازیان. «عا.» مطابقة. 2- وەک یەک لێ کردنی بەرزایی. قورسایی و.... و.... چەند شتان.

«مست. مت.» شووشتنەو ەی هێندێ دانەوێڵەی و ەکوو برنج، نیسک، ساوار و... بۆ ئەوەی وردەبەرد و زیخ وشتی دیکەی لەم بابەتی، کە تێیاندا هەبێت جیاببێتەوه. تێبــ.ینی: ئەم کاره بەو جۆره دەبێ کە دانەوێڵەی مەبەست دە ئامانێکی پەل دەکەن و ئاوی وەسەر دەگێڕن و پاشان لاری دەکەنەوه بۆ سەر دە فرێکی دیکه و دانەوێڵەکه چونکوو سووکتره لە بەرد دەگەڵ لووزەوی ئاوەکه زووتر دەڕژێته ناو د ەفری دووەم و بەرد و زیخەکە لە بنی دەفری یەکەمدا دەمێنێتەوه، ئەم کاره ڕەنگه دوو سێ جار دووپات بکرێتەوه تا دانەوێڵەکه بەردی لێ دەبڕێ. ب» یەکێک له شێوەکانی جیا کردنەوەی «زێڕ» له زیخ «لەو شوێنانەی که زێر دەگەڵ زیخ تێکەڵاوه» بەردە شۆڕکردنە.

«مست.، لا.»، «مک.» زیاد کردن و زەووزو کردنی گیاندارانی کەوی:: وەحەوەح یا خوا بەرکه نەکەی، خۆ شیرەکەی ڕشت. تێبــ.ینی: جاروباره دایکان کە تووڕ ه دەبن وەکوو «تووک» به منداڵانی خۆیانی د ەڵێن.

«مست.، مت.» 1- تم: ئازاد کردن /1. 2_کردنەوەی وڵاغێکی بەسترابێتەوه یا هەر نەبە ستنەوەی:: شێخ ڕەزا ئەسپه ڕەش بەڕەڵڵاکه با بۆخۆی لەو بەردێیه بلەوەڕێ. 3_ وێڵ کردنی کەسێ «منداڵ یا گەوره» به هەر نیازێ بێ یا لەبەر کەمتەرخەمی::کچێ پیرۆزخان ئەوه بۆچی ئەو منداڵەت بەڕەڵڵا کردووه ئوتۆمبیل دەیکا به ژێرەوه.

«مست. مت.» هەڵگرتنی سفره و نان و خوان لەبەردەمی خەڵکی ماڵ و... پاش ئەوەی تێردەخۆن:: ئافرەت وە ره به زیادی که. تێبــ.ینی: ئەم مەسدەره لەوەڕا پەیدا بووه که به پێی ڕێ و شوێنی ئیسلامەتی دەبێ پاش نان خواردن سوپاسی بکرێ، له کورده واریدا به ڕستەی: «خوایه زۆر شوکر لێت بەزیادبێ» یا ڕستەی لەم بابەته ئەنجام دەدرێت.

«مست. مت.»، «مک.»، 1- ئەژماردن یا هەر وا به چاو وردبوونەوە لەو شتانەی له شوێنێک دانراون، به نیازی ئەوەی که بزاندرێ تەواون یا وەک خۆیان ماون.:: ده بڕۆن ئە و مەڕانه بەسەرکەنەوه.

«مست.مت.» تم: باو ەر پێکردن.

«مست. مت.»، «کعر.» ١- هەڵدانەوە دەبەر پشتێند چەقاندنی شاقەلی کەوای شۆڕی کوردی. ٢- (مج.) خۆ ئامادە کردن بۆ جێبەجێ کردنی کار و فەرمانێ. ((بەلادا بکەن چاکی مەردایەتی، دریغی مەکەن گیان لە کوردایەتی.))

«مست.، مت» 1- قاییم کردنی شتێک بە شتێکەوه. 2- گیرۆ کردن و پەل خستنی کەسێ لە شوێنێ. 3- حەپس کردن. خستنە زیندان.

«نا.»،، «کعر.» 1- ئامرازێکه به شکڵی ئوستوانه له تەخته دەکرێ و ناوقەدی باریک کراوەتەوه، ئەو ئەسەرەوسەر کوونەودیو دەکرێ، دەزووی لە سەر هەڵدەکەن. 2- ئامرازێکی خڕه لە ئاسن، وەکوو دوو پارچه ئاسن پێکەوه نووسابن و هێندێک لێک دوور بن، گوریس، زنجیر یا هەر شتێکی لەم بابەتە بەو نێوە دا ڕەت دەبێ و لە سە رێکەوه به دەست یا هەر هێزێکی تر ڕادەکێشرێ و سەرەکە ی تری د ە«بار» یا شتێکی قورس د ەخرێ. بۆ داگرتن و هەڵگرتنی باری قورس بەکاردێت.* «کئێر.» 1- غەڕ غەڕه. «سن.» قڕقڕه.

«مست.، مت.» وەرگرتنی هەر شتێک «خانوو، ئە سپ،...و....» له خاوەنی بۆ ڕاپە ڕاندن و جێ بە جێ کردنی مەبەستێکی خۆ، بەرامبەر بە هێندێک پاره که لەسەری ڕێک دەکە ون.:: خانووەکەی بە هەزار دینار بە کرێ گرتووه. دەگەڵ میرزا قاسمی قادری و یاهوو دوو ئێسترمان به کرێ گرت و چووێنه مەرگەوەڕ.

«مست، لا» وەبیر هێنانەو ەی دۆست و خزم و کەس و شوێنێک و... «بەد نەبێ بەد خانه بەیاد ناکا» .

«مست.، لا.»، ڕازی بوون به سەرۆکایەتی کەسێ و جڵە وی کاروباری خۆی تەسلیم کردن. هەڵبژاردنی سەرۆکی وڵات بە شێوەی ئیسلامەتی. تێبــ.ینی: تەگبیر و ڕاوێژ دەکەن تا ڕایان دێته سەر یەکێک بیکەن بە خەلیفه. ئەوجار یەکە یەکه هەڵدەستن و دەستی ئەو کەسه دەگرن و دەڵێن: بەیعەتم پێکردی. ب» خوالێخۆشبوو قازی مەحەممە دی شەهید سەرەڕای ئەوە که به شێوەیەکی گشتی و ئەمڕۆیی بۆ پێشەوا و سەرۆکایەتی حکومەتی میللی کوردستان هەڵبژێردرابوو، تا ماوەیەکیش هەرکەس بۆ دیتنی دەچوو داوای لێدەکرد «بەعەتی پێبکا» و دەیگوت تا سەرۆکایە تیەکەی شێوەی شەرعی و ئیسلامەتی وەربگری.

«مستـ. لا.» ١- دەرکەوتنی حەقیقەتی دوو کەس، دوو دەستە یا زیاتر بۆ یەکتر.: هەر شەبەقی دا، دۆست و دوژمن لێک ئاشکرا دەبن. ٢- یەکتر ناسینەوەی دو یا چەند کەسێ.: پاش ئەوەی تێک خوڕین لێک ئاشکرا بوون.

«مستـ. متـ.» - بنیاد نان و دروست کردنی خانوو، یا هەر جێگایێکی بۆ دانیشتن و تێدا ژیان، دەس بدا: چاوەخانوێکی ئاواکرده، ئەم دێیە تازە ئاواکراوە. ٢- «کنـ.» خۆشی و شایی خستنەماڵەوە. □ «بە خێر بێی سەر چاوان ما ڵەکەت ئاوا کرد» «ڕستەیێکە بۆ بەخێر هێنانی میوان دەکوترێ». * ئاوا کردنەوە. «بکـ.» ئاڤاکردن.

«مستـ. متـ.» ١- لەبەر چاوان ون کردن. ٢- تێپەڕاندن «کەسێک لە شوێنێکەوە بۆ شوێنێکی تر». ٣- بردنە سەر، ڕابواردن «وەخت» ٤- بردنە خوار: هەڵیان بڕین و لێیان نەبوونەوە تا ئاوای ئەو دیویان کردن. ڕۆژەکەمان بە خۆڕایی ئاواکرد. هێشتا پاروێکی لە گەرووی ئاوا نەکردووە یەکی تر دادەگرێ.

«مستـ. متـ.» ئاشکرا کردنی مەسەلەیێکە، بە هۆی کەسێکەوە کە ئاگای لێ هەیە. جا بە هەوڵ و تەقەلا، یا بە هەر شێوەیێکی تر بێ.: بە زەبری تێڵا، دزێکەیان بە خدر ئاشکرا کرد. هیتلەرێکان پارتیزانەکانیان سەرەوبن هەڵداوەسی، هێشتا نەیاندەتوانی هیچیان پێ ئاشکرا کەن.