«نت.»، «سیم.» تم: بەرەجێژنان.

نەشتەر و درەوشە و سووژن یا هەر ئامرازێکی نووک تیژ چەند جار دە شتێک ڕاکردن و دەرهێنانەوەی: ئارام نەبێ دێم بەم سووژنە هەموو گیانت داژنم «دەئاژنم».

«نا.» ئەندامێکی لەشی هەندێ گیاندارانە، ئەو جمگەیە کە ڕان و لاق پێکەوە دەبەستێ. ٭چۆک، زرانی، زەنگۆڵ، وژینگ، هەژنوو. «ستـ: ژنوو. تمـ: ژابا_۸».

«مستـ. لا.» ۱- بە نیشانەی ئەدەب، لای یەکێک یا لە مەجلیسێک لە سەر چۆک دانیشتن: ئەژنۆی دادا و نامەکەی دا دەستی. ۲- «کنـ.» تێ شکان، مەغلووب بوون. تێبــ.ینی: لە پێشدا بۆ زۆرانبازی داکەوتووە و ئەژنۆ کەوتنە سەر ئەرز، هەروەها پشتیش نیشانەی ژێر کەوتنە، پاشن بۆ هەموو جۆرە تێ شکانێک بۆتە باو. ٭چۆک دادان.

«مستـ. لا.» ۱- شکانی چۆک. ۲- «کنـ.» بێ هێز بوون، بێ دەستەڵات بوون، بێچارە بوون" «ئەی ئەژنۆ شکاو خۆ...»، (بێچارە، بێ دەسەڵات خۆ...) «زیاتر کەس و کاری مردوو بەکاری دێنن»، «ئەی بە ئەژنۆی شکاو بێتەوە» نەیێتەوە. «یەکێک چووبێتە شوێنێک و زۆری پێ بچێ، ئەوی لەم درەنگ هاتنەوەیە تووڕە بێ دەیڵێ».

«مستـ. متـ.»، «کنـ.» بەردەست کردن، ڕام کردن، هێنانە بار.: سووک و هاسان ئەژنۆی پێ دادا، ئۆردووی سوور لە ستالینگڕاد ئەژنۆی بە هیتلەر دادا. ٭چۆک پێ دادان. هس.: ئەژنۆ دادان/۲.

«مستـ. متـ.»، «جنـ.» تمـ: بیستن ٭ئەژنەوتن، ژنەفتن. تێبــ.ینی: «ژ» ی ئەم وشەیە لە ئەسڵا «ش» ە و لەبەر جیرانەتی «ن» دەنگی «ژ» دەدا.

«مستـ. متـ.» تمـ: بیستن.

«نت.»، «مک.» چەند ڕۆژ پێش ئەوەی ببێته جەژن «نەورۆز، ڕەمەزان، قوربان،...» «ئاغا! مامۆستا حاجی مەلا شەفیع دەیفەرموو بەرەجێژنانه!، جێژنانه برنج و ڕونمان بۆ دەنێرێ یا پووڵمان دەداتێ؟» .

«نت.»،«کعر.»، «کعر.، سن.» .» ژنی دووەمی هەر پیاوێ بە نیسبەتی منداڵەکانی لە ژنی یەکەمی. ژنانی پیاوێ کە لە ژنێک زیاتری هە بێ، بە نیسبەت منداڵەکانی لە ژنەکانی دیکەی *زڕدایک//باوەپیاڕە.

«نتـ.» ئافرەتێ، کە ژنی سەرۆک عەشیرەت یا خاوەن مڵک یا هەر کەسێکی تر بێ کە «ئاغا» ی پێ بگوترێ: ئاغاژن ئایشێ، ئاغاژن مرۆت.

«نتـ.» ژنی برای باوکی کەسێ، براژنی باوک. * «بکـ.» ژن مام، مامۆژن.

«پبـ.» ١- بە دوای «ناو» ەوە دەنووسێ و سفەتی مەفعوولی لێ دروست دەکا.: دەرزی ئاژن «دەرزییاژن»، سووژن ئاژن «سووژناژن». ٢- ئیسمی ئالەت ساز دەکا: ددان ئاژن «وا دەزانم هەر ئەم وشەیە هەبێ».

«مستـ. متـ.»، «مکـ.» دابەش کردنی ئاو لە «ماکاو» ڕا بۆ ناو دێراوی کشتو کاڵ و شیناوەرد. تێبــ. ــ رەنگە لە ئەسڵا ئاو ئاژن کردن بووبێ و کورت کرابێتەوە.

«نمسـ.»، «مکـ.» ۱- ئاسوودەیی، سۆکنایی، حەسانەوە، ڕەحەتی. ۲- ڕەزامەندی، دڵنیایی: هەتا هەرچی دەگیرفانی دایە نەیدۆڕێنی ئۆخژنی ناکەوێتێ. تێبــ.ینی: آ» وەکوو لە سەرەوە دیاری کرا، ئەسڵی ئەم وشەیە «ئۆخیشن» ە کە سیغەی «نمسـ» ی زمانی «پەهلەوی» یە و دەبوو ئێستا شکڵی «ئۆخشت» یا «ئۆخست» وەرگرێ، هەر وەکوو لە زۆر وشەی کوردیدا دەبیندرێ «تمـ: ئشت». ب» دەنگی «ش» لەم وشەیەدا لەبەر جیرانەتیی دەنگەکەی دوایی بۆتە «ژ» و ئەمە کارێک نییە لە وشەکانی کوردیدا کەم ڕوو بدا. ج» چەند وشەیەکی تریش هەر وەکوو ئەم وشەیە بە شێوەی کۆنی دەوری زمانی پەهلەوی ماون: بۆڵژن «بۆڵە» زیڕژن «زیڕە». شەققژن «شەقە». بەڵام سەیر ئەوەیە کە هەموو ئەوانە لە دەنگەناو «اسم الصوت» وەرگیراون. د» بە پێی قاعیدە ئەم وشەیە ئیسمی مەسدەرە بەڵام ێیمڕۆ لە زمانی کوردیدا مەسدەری «ئۆخین و ئۆخاندن» نابیندرێن_ئەوەش نازانن ڕۆژێک هەبوون یان نا_جا هەر بۆیەشە ئەم وشە کاری «ناو» دەکا. ٭ئۆخژە، ئۆخە.

(نت.)، (مک.) تم: ئاوێنە (ئاوێنەی باڵا بەژن).

(نت.) ١- نیسبەتی ژنێک دەگەڵ خوشک و برای مێردەکەی خۆی. *«بک.» ژن برا. ٢- «مج.» وشەیەکه له کوردەواریدا دۆست و برادەری کەسێک، خێزانی هاوڕێکەیانی پێ بانگ دەکەن.

«نت.» 1- دووعا و نووشتەیەکی بەشکڵی چوارگۆشە ده بەرگ دەگیرێ و ڕاست و چەپ دە مل دەکرێ و بەلاتەنیشتە وه شۆڕ د ەبێتەوه. «عا.» حەمایەڵ. 2- خشڵێکی ژنانەی کوردەوارییه به شکڵی حەمایڵ له ئاڵتوون و.... دروست دەکرێ.

«نت.» بەفرێکه له کاتی سەرمای پیرێژنێدا «حەوتووی دوایی مانگی ڕەشەمه» دەبارێ.

«نا.»، «بک.»، «کعر.، کئێر.» 1- درێژایی لەشی ئادەمیزاد:: بەژنی دەڵێی چناره.* باڵا قەد. 2- درێژایی کراس و... له ملی ڕا تا داوێنی:: کراسەکەت زۆر درێژه چوار پەنجەی له بەژنی دەرێنی باشه.

«نت.»، «مک.»، «سیم.» دیمەنی ئادەمیزاد سەرتا خوار:: دایکی دەبەر ئەم بەژن و باڵایه ی مرێ.