«ست.»، «مک.» حاڵی هەرشتێکی پان بێ، ئەو شتەی تەسک و تەنگ نەبێ.* پان:: شاروێران دەشتێکی پان و بەرینه له موکریان.

«مستـ. متـ..» کارێکی، ناڕەحەتی فیکری و جیسمی بەسەر کەسێکی دێنێ: ئەم سوورەکوانە ئارامی لە نەوزاد بڕیوە. * ئارام لێ هەڵگرتن.

«مس. لا.»، «عا. کو.»، «مکـ.» تێگەییشتن و قەبووڵ کردنی کارێک یا مەسەلەیێ بەو جۆرەی کە باسی دەکەن، یا بەو چەشنەی کە پیاو خۆی تێیگەییشتووە و بۆ خەڵکی باس دەکا. : ئاقڵ نای بڕێ ئەو پیاوە شتی وابکا. هەرچۆنێکی ئاقڵی بڕی وادەکا. ئا بەم جۆرە ئاقڵ دەبڕێ. ئاقڵی وای بڕیوە لۆمەی مەکەن. هیچ ئاقڵم نەیدەبڕی ئەم کارە وابێ. ئاقڵ گرتن. * چوونە ئەقڵەوە.

«نا.» تمـ: ئاورنگ.

«مستـ. لا.» تمـ: ئاورنگ دان.

«نا.»، «کئێر.» مانگی چوارەمی ساڵی فەڕەنگی، دەکەوێتە نێوان مارت و مایس، ۳۱ ڕۆژە. ٭نیسان.

(نا.) سیاسەتی دەوڵەتانی گەورەی گەشە کردووە، ئامانجی داگیر کردنی وڵاتانی پاشکەوتە و پەرەپێدانی هەموو چەشنە دەسەڵاتێکتی خۆیانە لەوان وڵاتانەدا. تێبــ.- ئەم جۆرە وشانە بە پێی جۆری بیر کردنەوە و بیر و باوەڕی سیاسی لە لای خەلکی جووربەجوور مەعنایان کەم و زۆر دەگۆڕێ. مارکسیستەکان لە هەموو کەس زیاتر سەر و کاریان دەگەڵ ئەم چەشنە وشانە هەیە و بەکاریان دێنن، لە هەموو کەسیش زیاتر بە تان و پۆیاندا دەچنە خوار و ڕوونیان دەکەنەوە. (لێنین) لەم بابەتەوە زۆر دوور و درێژ دواوە دەڵێ: ((ئیمڕیالیزم بەرزترین قۆناغی سەرمایەدارییە)) و کتێبــ.ێکیشی هەر بەو ناوە نووسیوە و ئیمپڕیالیزم بەو جۆرە کورت دەکاتەوە: ((... ئیمپریالیزم سەرمایەدارییە وەزتێکی دەگاتە ڕادەیەکی (تەتوور) کە لە سایەدا دەسەڵاتی (ئیحتیکارات) و (سەرمایەی ماڵی) دروست بووە و ناردنە دەرەوەی سەرمایە ئەهمیەتێکی زۆری پەیدا کردووە و دابەش کردنی دنیا لە نێوان (تروست)ەکانی عالەمی دەسی پێکردووە و دابەش کردنی گشت وڵاتانی جیهان لە نێوان دەوڵەتە زلە سەرمایەدارەکان بڕاوەتەوە...))، ( لێنین، هەڵبژاردەکان ((ئیمپڕیالیزم بەرزترین قۆناغەکانی سرمایەداری))، بەرگی ١، بەشی ٢، چاپی مۆسکۆ (عەرەبی) ل- ٣٩٢).

(س.) کەسێک یا هەیئەتێ یا دەوڵەتێکی سیاسەتی ئیمپڕیالیستی پەیڕەوی بکا.

(ست.) هەر کارێ یا شتێ پێوەندی بە ئیمپڕیالیزمەوە هەبێ. پیلانێکی ئیمپڕیالیستی لە کارایە.

(نا.)،(کئێر.) سکەیەکی زێڕی ڕووسیای کۆنە، بە ئەندازە پێنج لیرەیەکی عوسمانی.

«نتـ.» کەوانەیێکی ڕەنگاوڕەنگە «سوور، نارنجی، زەرد، سەوز، عابی، خمی، بنەوش» و کاتێ تیشکی ڕۆژ لە دڵۆپەی باران دەدا و دەشکێتەوە، لە ئاسمان پەیدا دەبێ «تمـ: گمـ. فەرهەنگی مەهاباد- ۴۰» ٭ «کیـ.» پرچی ئایشە و فاتمان، پەلکە زێڕینە، کۆلکە زێڕینە، «بکـ.» کەسکە سۆر. هەسارە زێڕینە، «جنو.» زەڕینە و سیمینە، دێت و کوڕ.

«مستـ. متـ.»، «مکـ.» ۱- پاک کردنەوە، خاوێن کردنەوە.: هەموو شووشەی پەنجەرەکانی ئەستڕیوە، قاپ و قاچاغەکان بستڕە «بئەستڕە» ۲- ئیشک کردنەوەی دەست و دەم و چاو پاش شوشتن: ها ئەوە خاولی دەم و چاوت بستڕە، بارام پاش نان خواردن دەستی ناشوا و هەر دەیئەستڕێ. ۳- جیاکردنەوە و لێکردنەوەی هەر شتێکی بە لەشەوە، بە... نووسابێ: چڵمت بستڕە، ئەرێ ئەوە بۆ لووتی مناڵەکە ناستڕی. ٭سڕین.

«مستـ. متـ.» ۱- خاوێن کردنەوەی جێگەیەک یا شتێ کە شتێکی پێداڕژابێ، بە بێ شوشتن. هەموو یەخەت ماستە یاڵڵا بیستڕەوە. ۲- کووژاندنەوە «خەت، نووسراو» ە لە ناو بردن «بیرەوەری، ناو،... و....» یەکێتان ئەوەی لە تەختە ڕەشەکە نووسراوە بستڕنەوە، ناوی لە ناو ناوان ئەستڕاوەتەوە ٭سڕینەوە، پاک کردنەوە، خاوێن کردنەوە.

(مست. مت.) ١-بڕینی ئەگریجەی ئافرەتێک، وەکوو سزایەک بەرامبەر تاوانێکی کردبێتی. ٢- (کن.) شوورەیی بەسەرهێنان، ڕیسواکردن (هەر بۆ ژنان). هس.: سەرتاشین.

(مست. لا.) جوداکردنەوەی هێندێک لە پرچی ئافرەت و کورت کردنەوەی و بەردانەوەی بە لاجانگدا (کردنی بە ئەگریجە).

(مست. مت.) تم: باراش لێکردن.

مست. مت.» پێک گۆڕینەوەی دوو بووکان که ژن بە ژنەیان پێکرابێ. تێبــ.ینی: ژن بە ژنه له کورستاندا ڕەسمه، لە ناو عەشیرەتاندا باوه لە حاڵەتێکی ئاوادا هەر لایەی کچی خۆیان دەگەڵ بووکنی خۆی ڕەوانە دەکا و لە نیوەی ڕێگا تووشی یەکتر دەبن و بووکی هەر لایەک دەدرێته دەست بووکنی لایەکەی تر و هەرکەسە بووکی خۆی دەبا و بەرەو ماڵ دەگەڕێتەوه، هێندێ جار له سەر ئەوەی کێەلا دەبێ بووکی خۆی لە پێشدا تەسلیم بکا دمە قاڵی پەیدا بووه وکار کەوتۆ ته شەڕە تفەنگ و «شایی» بۆته «شین.

«نت.» 1- «هل.» شێوە ی بڕینی جلوبەرگ به تایبەتی کراس و دەرپێی کوردی پیاوانه. 2- «تت.» گەیشتنه نەتیجه لە ئیشێکدا که دوو یاچەند کەس، ده وڵەت و.. خیلافیان لە سەری هەبێ و کۆتایی پێهێنانی و دیاری کردنی ئەوەی که چی لێدەکرێ:: چین و سۆڤیەت بڕیاریان داوه ناکۆکی خۆیان به وتووێژ لابە لا بکەن. 3-گەئیشتنه حە للێک بۆ هەر مه سەلەیەک بێ.:: بڕیار دراوه زەوی و زار بەسەر جووتیاراندا دابەش بکرێت. 4- قەرار دان لەسەر کردن یا نەکردنی کارێ.:: شێرکۆ بڕیاری داوه جگەرە نەکێشی.

«مست.، مت.» 1- لەت کردنی دار و تەخت و ئاسن،.... به مشار. 2- جودا کردنەوەی دار و در ختی به پێوه لە ڕیشە ی خۆیان، به مشار و تەور و بیور و ئامرازی لەم بابەتانه. 3- دەرهێنانی هەنگوین له کە ندوو - تێبــ.: لە پێشدا به هۆی دووکەڵ «هەنگ» لە «کەندوو» دوور دەخەنەوه و ئەوجار هەنگوینەکه دەردێنن:: هێشتا هەنگەکانمان نە بڕیوەتەوه بەڵام وا د ەزانم 9-8 حۆقەیێ هەنگوینمان دەبێ. 4- لێکردنەوەی خوری و مووی مەڕ و بزنان به برینگ:: خێرا مەڕەکان ببڕنەوه تا ساڵ در ەنگ نەبووه. 5- کۆتایی هێنان به ئیش وکاران، دوایی پێ هێنان،:؛ ئەوە چییه ئەم شەڕەتان هەر نابڕنەوه ؟ کوڕە دەببیبڕنەوه مێشکی سەرمان چوو. وەسمان و پیرۆت له دەمێکەوه قسەیان پێکەوه بڕیوەتەوه.

«نت.» 1- نرخی کردنی کارێک لەسەر تە واو بوون، بەبێ حیسابی ئەو وەختەی پێویسته::له بڕیه ئەم خانووەمان بە چەند بۆ تەواو دەکەی.* مەخته «مەقتووع»، «سن،» 2- بڕه/2. 2- نرخی شتێک به بێ کێشان یا هیچ جووره ئەندازه گرتنێ.* گۆتره. «سن.» 2-بڕه/2.