تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



به چاوه بوون
مست.» له چاوی پیسەوه تووشی ناڕەحەتی هاتن. کار کردنی «چاو و زار» له کەسێ. «دووەم ! به چاومەوەبی»، «مک.» ڕستەیەکە بۆ ترساندن یا توووڕە کردنی کەسێ دەگوترێ.:: دایکم ! ئەم منداڵه هێنده مەگێڕه با خوڵا نەخواسته به چاوەوە نەبێ.* به چاوی پیسەوه بوون.
بەتاڵبوون
[[ كو.عا]]
مس. لا.» 1-هیچ دە دەفردانەمان:: قاوورمەمان نەماوه کووپەکه بەتاڵ بووه. هەردوو شوشەکە بەتاڵ بوون ئەو هەموویان چۆن خواردۆتەوه. 2- چۆل بوونی خانوو و هەر شتێکی لەم بابەته.:: ژوورەکه سەری مانگ بەتاڵ دەبێ. 3- هیچ نەزانین، ئاقڵ بەشت نەشکان.:؛ پەککوو لەو کابرایه ! نازانم ئینسان چۆن وا بەتاڵ دەبێ. 3- بێ ناوەڕۆک بوونی کتێبــ. و نووسراو.. تێبــ.ینی: پێویسته ورد ببینەوه که مەسدەری «بوون» لەم وشەیە دا لەوانەیه بۆ زەمانی «حاڵ» و «موزارع.» بێ.
بەتەنگەوەبوون
[[به/8+ته‌‌نگ+3-ئه‌وه/1]]
مست. لا.» خەم لەشتی خواردن. ئیهتمام بە کار و مەسەلەیێ یا کەسێ دان. دەربەست بوون.:: خۆی دەرباز دەکا به تەنگەوه مەبن. ئەوه چییه هێنده بۆی بە تەنگەوەن.
بەدڵ بوون
مست. لا.» پەسەند بوونی شتێ یا کەسێ لەلای یەکێکی تر.:؛ ئەم کابرایەم زۆر بە دڵه، زۆریش به دڵی نەبوو بەڵام هەر چوو
بەلەسە بوون
[[؟]]
«مست، لا،» «یاخی بوون» تم+خا: ب1، ل-174.
بەیبوون
«نا.» تم: بابنه پێچ.
ئابڕووچوون
«مستـ.. لا.» سووک بوون لە ناو کۆمەڵا، بێ قەدر و حورمەت بوون لەبەر چاوی خەڵک. *ئابڕووتکان.
ئاخر بوون
[[ عا. کو.] ]
«مستـ. لا.» دوایی هاتن، خراپ بوون، تێکچوون «هەر بۆ دنیا» : «کە جرجال هەستا نیشانەی دنیا ئاخربوونە».
ئارام بوون
«مستـ. لا.» 1- بێ دەنگ بوون، لە جووڵە کەوتن. 2- بڕانەوەی شەڕ و هەوا و ئاژاوە. 3- نێشتنەوەی ڕق و تووڕەیی. 4- بەس کردن لە گریان و هەرا و هوریا و قیژەقیژ. 5- شکانی ژانی برین و کەم بوون یا دامرکانی ئێش و ئازاری نەخۆشی.
ئاسان بوون
«مستـ. لا.» لەناو چوونی گرانی و دژواری کارێک، بە جۆرێک پێکهاتن و جێ بە جێ بوون و چارە کردنی زەحمەتی تێدا نەمێنێ.: لەوەتی پەنسیلین پەیدا بووە چارەی فەڕەنگیش ئاسان بووە.
ئاسوودەبوون
«مستـ. لا.» ١- لە کۆڵ بوونەوەی گیروگرفت. ٢- ماندووحەسانەوە.
ئاشکرا بوون
[[ مستـ. لا. ]]
١- دەرکەوتنی نهێنی کارێک، قسەیەک یا مەسەلەیەک. ٢- لاچوونی پەردە لە سەر ئیشێکی نهێنی. ٣- ڕوون بوونەوەی مەسەلەیەک.: ئیمڕۆش نەبێ سبەینێ هەر ئاشکرا دەبێ. بەم کردەوەیان ئەوانی پێشووشیان لێ ئاشکرا بوو. ئێستا زۆر چاک ئاشکرا بووە دوژمنی میللەتی کورد کێیە.
ئاقڵ بوون
«مستـ. لا.» «عا. کو.»، «مکـ.» ١- بوونە خاوەن هۆش، هۆش هاتنەوە بەر، هەست کردن و تێگەییشتن، پێ زانین. ٢- تەمبێ گرتوو بوون، دەست کێشانەوە لە کارێک، واز هێنان لە کردەوەیێک: شێرکۆ ئیتر ئاقڵ بووە چیدی قومار ناکا. هەرچی هەیبوو بە ڕایسز دۆڕاندی ئێستا بۆمان ئاقڵ بووە.
ئاقڵ تێکچوون
«مستـ. لا.»، «عا. کو.»، «مکـ.» ١- شێوانی ئاقڵ، لە دەست چوونی هەستی تێگەییشتن و سەرەودەر کردن لە کاران، لێک نەکردنەوەی چاکە و خراپە.. ٢- «کنـ.» شێت بوون، خەرفان.
ئامادە بوون
«مستـ. لا.» ساز و حازر بە دەست بوون بۆ ڕاپەڕاندنی فەرمان و جێ بە جێ کردنی کار و ئیش.
ئامانەت بوون
[[عا. کو.] ]
«مستـ. متـ.» ١- ئاگالێبوون، ئاگاداری کردن، چاوەدێری کردن. ٤- چاک هەڵگرتن. ٥- وەزن نەکردن، نەفەوتاندن * ئەمانەت بوون.
ئامباز بوون
«مستـ. متـ.» ئاواڵە کردنەوەی دەست و باسک و لە کەسێک وەرهێنانە، بە جۆرێک دەستێ بە ژێر باسک و دەستێ بە سەرشانیدا لە تەختی پشتی کابرا بگەنەوە یەک، کابرای تریش هەر وا دەکا. تێبــ. ـ دوو دۆست کە ماوەیەک یەکتریان نەدیبێ ئامبازی یەک دەبن یا دوو کەس کە پێکەوە نیازی شەڕیان هەبێ.
ئامێتە بوون
«مستـ. لا.» تێکەڵاوبوونی دووشت لە خۆیانەوە.
ئاو ـ و ـ ئاو چوون
«کنـ.» تووک و نەفرینە لە کەسێک دەکرێ ● «ڕەببی ئاو ـ و ــ ئاوچێ» تووشی بەڵایەک بێ ڕزگاری لە دوا نەبێ. تێبــ. ــ بەو مانایە: ئا وێک «ڕووبارێک» لە پێشدا بیبا کە خۆی هاته بڕانەوە فڕێی داتە ئاوێکی دیکەوە بۆ ئاوێک.
ئاو لێچوون
[[ئاو+لێ «لە+ی» چوون]]
«مستـ. لا.» بەند نەبوونی ئاو بە دەفرانەوە.: ئافتاوەکە ئاوی لێدەچێ بیبەن لەحیمی کەن. گۆزەکە ئاوی لێدەچوو پنجمان کرد.