«نا.»، «کئێر.» یەکێکە لە پێنج ئیشکانییە گەورەکانی دنیا، ۳۰میلیۆن، ۲۲۴ەزار کیلۆمەتری چوار گۆشە پانە و لە ساڵی۱۹٦۹دا نیزیکەی ۳۲۰میلیۆن نفووسی هەبووە «تمـ: لاڕووس- ۹۹۷» ٭ «کعر.» ئەفریقا.

(نا.)، (کعر.) تم: ئەفریقا.

(نا.) تم: ئەلەتریک.

(نا.)، (کئێر.) هێزێکە کە لە ئەنجامی لێک خشانی دوو جیسمدا پەیدا دەبێ و شتی سووک (وردە کاغەز،کا، سووتوو،...) ڕادەکیشێ، وەکوو چۆن تەسبیحی کارەبا لە پارچەی خۆی بخشێندرێ، یا شانەی باغە پاش ئەوەی سەری پێ داهێنرا، شتی سووکەڵە هەڵدەگرن. ئەمە سادەترین چەشنێتی. ئێستا بەهۆی کاری دوولانە (تەفاعول)ی کیمیایی کە لە (پیل)دا پێکدێ و هەروەها بەهۆی کاری مەکینە (داینەمۆ)، بۆ پێویستەکانی جۆربەجۆری ژیانی ئیمڕۆی ئادەمیزاد، سازدەکرێ و کەڵکی لێ وەردەگیرێ *(کئێر.) بەرق. برووسکە. (کعر.) کارەبا.

(نا.)، (کئێر.) ١- لەباتی ئەلەکتریسیتە بەکاردێت. ٢- دەزگای تەل و گڵۆپ کە لەباتی چرا ناوماڵ و خانووی پێ ڕووناک دەکرێتەوە. ٣- چرای دەستی کە بە (پیل) کار دەکا. ((ڕەهنومای گومبووی هەردەی هەوایی)) ((ئەلەکتریکی تەلی بینایی)) (پیرەمێرد-٣٦٦) *ئەلەکتریک. عەلەکتریک. تێبــ.- ئەم وشەیە زیاتر لە گفتوگۆی زانستی و ناو خوێندەواران دەبیسرێ، خەڵک بەگشتی شێوە کوردییەکانی بەکاردێنن.

(نا.)، (کئێر.) یەکێکە لە پێنج بەشە ئیشکانیەکانی سەرزەوی، یەکەم جار ساڵی ١٤٩٢ کریستۆف کلۆمب دۆزیوێتێوە، ٤٢ میلیۆن کیلۆمەتری چوارگۆشە پانە، لە ساڵی ١٩٦٩ چراسەت و شێست میلوێن نفووسی هەبووە (تم: لاڕووس-١٠١٦). دەکرێتە سی بەش: ئەمریکای باکووری، ئەمریکای ناوەندی، ئەمریکای جنووبی. * (کعر.) ئەمەریکا.

(نا.٩، (کعر.) تم؛ ئەمریکا.

(نت.) چەپکە مووی سەری ئافرەتانە کە بە لاجانگیاندا شۆڕ دەبێتەوە و لە حاستی کوڵمە هەوداکانی بە مقەست هەڵدەپاچن تا بە قەدەر یەکیان لێبێ. ((گوارە کەوتۆتە ژێر ئەگریجەی خاو)) ((هەڵاوەسراوە لە خوێندا گیراو)) (پیرەمێرد-١٥٦) تێبــ.- (ئیگری) ئامرازێکی مۆسیقایە کە (ژێ) ی زۆرە (تم: معین. فەرهەنگ، ج١-٣٣٤)، جا لەوانەیە (ئەگریجە) دەگەڵ ئەم وشەیە پێوەندێکی هەبێ، فارس (ئەگریجە) بەکارناهێنن و لە هیچ قامووسێکی فارسیدا نەنووسراوە و (ئیگری)ش بەکارناهێندرێ و تەنیا وشەی ناو قامووسە.

(مست. مت.) ١-بڕینی ئەگریجەی ئافرەتێک، وەکوو سزایەک بەرامبەر تاوانێکی کردبێتی. ٢- (کن.) شوورەیی بەسەرهێنان، ڕیسواکردن (هەر بۆ ژنان). هس.: سەرتاشین.

(مست. لا.) جوداکردنەوەی هێندێک لە پرچی ئافرەت و کورت کردنەوەی و بەردانەوەی بە لاجانگدا (کردنی بە ئەگریجە).

«کن.» ئەگەر شتێک بەش دەکەن ئێمەش بەشی خۆمان دەوێ. تێبــ.ینی: به لای منەوه ئەم وشەیه، هەر بۆ ئەو کاته بەکاردێت که یەکێک به حەققانەت و ڕاستی بەشی دەشتێکدا هەبێ و ئەگەر ویستی وەری بگرێ، نەک ئەوەی که «بەش» بخاته ناو شتێکەوه «ببێته شەڕێک تێیدا»، جا بۆیه وا تێدەگەم:: «بەشداری خەمتانم» یا «له خۆ پیشاندانەکەدا بەشدار بوو» که تازه له «مساهمة» و «اشتراک» ی عەڕەبی ڕا تەرجمه کراون، له جێی خۆیان نەبن و بۆ ئەم تەرحە وشتانه: هاوبەش، هاوبەشی، به باشتر دەزانم. 2- «مج.»،مک.» سەگ. تێبــ.ینی: بەو ئیعتیبارە ی که هەرچی له ماڵێ بخورێ بەشی ئەوی تێدایه و دەبێ بیدرێتێ.

(مست. لا.) هاتنەخوارەوەی باران لە هەوران ڕا بۆ سەر زەوی. * باران دادان، دادانە باران (نە)، کردنە باران.

(مس. لا.) ١- هاتنەخوارەوەی باران، بەفر و تەرزە لە هەوران ڕا بۆ سەر زەوی. ٢- (مج.) هاتنە خوارەوەی هەر شتێک لە بڵیندایەکی نیسبی ڕا بۆ سەر شوێنێ یا کەسێ. گوللە وەک تەرزە بە سەرماندا دەباری *(بک.) بارین. تێبــ.- لە زمانی ئاوێستاییدا (ڤارێنگتی) بە مانای (دەبارێ) هاتووە (تم: ژابا- ٣٤).

(ست.) ١- حاڵی هەر شتێکی پانایی کەم و درێژایی زۆربێ// پان. ((پردی سیڕاتێ لە موو باریکتر و لە ئەڵماس تیژترە)). ٢- حاڵی هەر جیسمێکی قوتر(قطر)ی بچووک بێ// ئەستوور. ((کووچەی فەیزاوا تەنگ و تاریکە + ماتیشقەی ڕووسی ناوقەد باریکە)) (فۆلکلۆر).

(نت.)، (کعر.) ١- لاوازێکی لەبەر نەخۆشی تووشی کەسێک دەبێ و ڕۆژبەڕۆژ کزتر و زەبوونتری دەکا. خدر لێی پیسی کردووە و داوێتە باریک و بنێسی. ٢- تم: ١- ئازار (ئازاری سیل) *(مک.) بنێسی. سەبنێسی. (جنو.) باریکۆ.

(نت.) بەنێکی بە دانستە و باریک ڕێسرابێ. باریکان دەڕێسێ- بە تەشی خوری دەکاتە بەنێکی باریک. ب) (کن.) قسەکانی زۆر درێژ دەکاتەوە، هەر لێی بابڕیتەوە، زۆر ڕینگەڕینگ دەکا.

(نت.) ئەو شوێنەی کە لە جێگاکانی تری کەمتر ئەستوور بێت. دارەکە لە باریکاییەکەی ڕا ببڕنەوە.

(نت.) موتڵەقی باریکایی. (تم: ئەستووری- تێبــ.).

(نت.) ١- دروومانی پەراوێزی جلوبەرگ. ٢- (مج.) خۆشاردنەوە، خۆدزینەوە، پێدزکێ. باریکەی دایە و بۆی دەرچوو. ٣- ناوی دێیەکە لە دەوروبەری شاری سلەیمانی.

(نت.) ڕێگایەکە تەسک و خۆش نەکراو بێ بەڵام هاتوچۆی پێدا بکرێ.