(حمس.) تم: بازاڕخۆشی

(نا.)، (کعر.) گۆشتی کوڵاوی پوختەکراو، کە بەهارات و داو و دەرمانی دیکەی تێکەڵ کرابێ و لەناو ڕیخۆڵەدا ئاخندرا بێتەوە، لە کاتی پێویستا دە ڕۆنا سووڕی دەکەنەوە و هێلکە ی بەسەردا دەکەن، بە ساردی و برژاویش دەخورێ. *(کێیر) کاڵباس. تێبــ. - ئەم وشەیە تورکییە و مانای ئاخنراوە و پەستێوراو دەدا. هاوتاکەشی لە (کێیر) لە زمانی ڕووسی وەرگیراوە.

«نا.»، «بکـ.» تمـ: ئامانج.

«نا.»، «هلـ.» تمـ: ئاوریشم

«نا.»، «سنـ.» تەکەڵتووی زین، نەرمەزین. تێبــ. ــ مردۆخ ئەم وشەیەی بەم جۆرە نووسیوە «تمـ: جـ ١، ل - ١٤» و دوکتۆر معینیش لە «فەرهەنگ: جـ ١، ل - ٦٠» وەک وشەیێکی فارسی هێناوێتی و ئاوای ساغ کردۆتەوە: ئازرەم = ئادرەمە = ئاترەمە = ئاشورمە و گەلێ مەعناشی لێداوەتەوە. جا نازانم «مەردۆخ» خۆی ئاسایی، بۆ نیزیک کردنەوە کوردی لە فارسی ئەم وشەشی لە فارسیڕا هێناوە یاخۆ خەڵکی لادێ لە مەڵبەندی «سنە» بە کاری دێنن. بە لای منەوە ئەم وشەیە زیاتر لە توورکی دەچێت تا کوردی و فارسی.

(نت.) سەرمایەکی بەفر یا بارانی دەگەڵ نەبێ. ئیشکە سەرمای کەرکووک لە مۆخی ئیسقان کاردەکا.

(نا.) ١- چەک و کەلوپەلی دوژمن کە پاش کوشتنی دەستی بە سەردا دەگیرێ (معین: فەرهەنگ، ج١-١٦٦). (( بە دوو نیران چوار سواری دە چەلییانم کردوون ئێختەرمە)) (تحفە: ج٢-١٨٣). *یەختەرمە. ٢- ئەسپێکی سوار بە دوو خۆیدا دەکێشێ. *یەدەگ.

(نت.) ئەو شتەیە کە لەباتی هەقێ لای کەسێ بە گرێو دادەندرێ، یا یەکێک لەباتی هەقی خۆی لە کەسیکی ئەوسا لێی وەردەگیرێتەوە یا گل دەداتەوە، تا هەقەکە دەدرێتەوە ئەوسا لێی وەردەگیرێتەوە یا دەیداتەوە. تێبــ.- ئەم وشەیە وەکوو لە سەرەوە نیشان دراوە لە دوو کەرت پێکهاتووە، کەرتی دووەمیان کە (متە)یە لە موکریان بەو (گوێز) یا (پارە)یە دەڵێن کە لە یاری (مێشێن= مووشێن)دا دادەکرێ، من بۆ ئەوە دەچم ئەسڵەکەی (متاع)ی عەرەبی بێ و جەڕابێ.

«نت.» ئەو دەغڵ ودانەیه که پاش هەڵگرتنی خە رمان، له جێ خەرمان دەمێنێتەوه و بۆ کۆکردنەوەی جێ خەرمانه که دەماڵن و خاک و خۆڵی تێکەڵاو دەبێ. * «مک.» بنەپیت.

«ست.»، «مک.» حاڵی بزنێکی مووی ڕ ەش بێ و دێغ دێغی بۆری به لا چاویدا هاتبێ.

«نا.» قامیشه جگەره.

«نت.» 1- دوو تەخته «کوێن» ی گەورە یه، کاتێ باوبژ یا باران دە نێو ڕە شماڵێ دەکا، لەولایەی باران و... تێیدەکا، به پێشیەوه دەگرن.. 2-جاجمی شەقە که جۆڵای کوردستان دەیتەنن. پێخەف یا کەلو پەلی دیکەی تێوەدەپێچن وەکوو پێخەفیش کەڵکی لێ وەرد ەگیرێ، 3- پارچەیەک خام یا تەختەیەکی بچووکی قاڵی، یا قوماشێکی تایبەتییه و جۆڵا د ەیتەنێ و پاک و خاوێن ڕای دە گرن و بۆ نوێژ لەسەرکردن تەرخان دەکرێت. * «هل.» دوو گرد. تێبــ.ینی: وادە زانم ئەم وشەی «بەرماڵ» ه لە پێش هەموو ماناکانی دیکەیدا بۆ مانای یەکەم دەکارکراوە و بۆ مانای سێیەمی لە بە وێچوون «لە باری تە نینەوه» داهاتووه.

«کن.» پیاوی چاک و، موسڵمانه، دەست و دڵی پاکه،

ئەو بەشەی زگی ئادەمیزاد که دەکەوێته خوار نێوک و ژوور بەرگەده. * «سن.» بان بانەگا.

«نت.»، «مک.» خشڵێکی ژنانەیه لە مت وموورووی جووربەجوور و هەڕەمه «له باری ڕەنگ و شکڵەوه» دەیهۆننەوه و کچان و ژنان دە ئەستۆیانی دەکەن.تێبــ.ینی: ژنه دەوڵەمەندان لە بەردی بەقیمەت و «کار با، یاقووت، شەوه،... و....» دروستی دەکەن و ژنه فەقیر له موورووی جەڵەبی.* «سیم.» گەردانه، ملوانکه. «سن.» ملوەن.، ملوێنک. «کئێر.» گەردەن بەند. «مک.» ملوێنکه. «جن.» گەلوووەن. تێبــ.ینی: ئەو هاوتایانه کە م و زۆر له لایە ن شکڵ و ئەو شتانەی که لێیان دروست دەکرێن. کەم و زۆر جیاوازیێکیان هەیه که هەموویان بۆ ڕازاندنەوەی «مل» و گەرد ن» بەکاردێت.

«نا.»، «کعر.» تم: بۆشکه. تێبــ.ینی: ئەم وشەیه به ڕێگای زمانی ئینگلیسیدا، لە کوردستانی عێراق هاتۆتە ناو زمانی کوردی، ئەسڵەکەی لە ئینگلیسیڕا «بار- ڕێل» ه که ئەویش له «باریل» ی فڕە نسی وەرگیراوه «تم: و «تم: قامووسی باغەڵی ئۆکسفۆرد، 1961، ل- 57» بەڵام بۆم ساغ نەبۆتەوه و نازانم دە نگی «م» ی چۆن لێ پەیدا بووه.

ئەو، ماوە یەی دایکێک له مەمکی خۆی شیر دەدا به منداڵ، ئەو ماو یەی منداڵێک به شیری مەمکی دایکی بەڕێ دەچێ:: یەکێکی تازه پێ هەڵدەگرێ و یەکێکی بەرمەمکانیشی هەیه.

«ست.» حاڵی منداڵێکی که هێشتا شیری مەمکی دایکی د ەخوا و لە مەمکێ نەکرابێتەوه.

«نت.»، «کعر.» شتێکه وەکوو بێڵ «پان و گەورەتر» له چەند پارچه تەخته دروست دەکرێ، بە فری سهر بان و حەوشەو...ی پێ دەماڵنەوە.*بەفر ماڵک، «مک.» وەروەره.

«کنـ.» میز بە خۆدا کردن، میز دەبنەخۆ کردن. □ «سەری وەبن کڵاوی کەوتووه، ئاوی گەرمی لە ژێر دەڕوا»

(نت) ١-تم: بازاڕێ خۆش. ٢-هاتووچۆی زۆری خەڵک بۆ شوێنێ. تێبــ. - ئەم مانایە تەوس و تانوتی تێدایە مە بەستی (سەلبی) بەکار دێت. حەمە شەل ئیمڕۆ بازارەکە ی گەرمە.

«نت»، «کن» نسکۆ و گیر و گرفتی ڕۆژگار::یاخوا قەت بەردی سارد و گەرمت وەبەر پێ نەیێت.