تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



بە رسمێڵ
[[1-به‌ر/4+سمێڵ]]
«نت.» زێدە تووکی سمێڵ کە بەسە ر لێوی سەر ەوەی لێوی مرۆڤا بەرەو ناود ەمی دێتەخوارێ. #«قەپۆزت دانەپۆشێ بەرسمێڵت + بەسەر ملتا نەیێ وەک یاڵی کەمتیار» «ڕەزا- 123» * «بک.» بەرسمێڵ.
برسی
[[په:گورسه‌ك]]
«س.» حاڵێ ئەو کەسەی هەست دەکا پێویستی به خواردن هەیه. * «بک.» برچی. «جنو.» وورسی. // تێر.
بۆرسوار
«نت.» پیاوێکی سوار ئەسپی «بۆر» بێ. تێبــ.- له لەهجەی «دیزفوولی» دا «بۆرسوار» به «لۆڕ» ان دەڵێن، له بەر ئەوەی که «لۆڕ» ەکانی خوزستان سواری ئەسپی بۆر دەبوون. «تم: معین، بورهان، بورهان، ج1، ل- 314» .
ئاتەشپەرست
[ [ئاتەش + پەرست «لەپەرستن» ] ]
«نفا.» ١- ئەو کەسەی ئاگر دەپەرستێ، ئاگر بە خودا دەزانێ یا لای پیرۆزە ٢- ئەوەی دینی زەڕدوشتی سەلماندبێ، زەڕدوشتی. *ئاگرپەرست، ئاوور پەرست.
ئاتەشپەرستی
[ [ئاتەش + پەرست + ٢- ئی] ]
«حمسـ.» تمـ: ئاگرپەرستی.
ئاگرپەرست
«نفا. سفا.» تمـ: ئاتەش پەرست.
ئاگرپەرستی
«حمسـ.» ١- پەرستن، عیبادەت کردنی ئاگر و بە خودا زانینی. ٢- دینی زەڕدوشتی * ئاتەشپەرستی.
ئێسترسوار
(ست. نت.) ١- کەسێکی سواری ئێستر بێ. ٢- (کعر.) جەندەرمەی دەوری عوسمانی. تێبــ.- لەبەر ئەوەی وڵاغیان ئێستر بوو لە کوردستان دەسووڕانەوە، ئەم ناوەیان بە سەردا بڕاوە. ئەم ناوەیان بە سەردا بڕاوە. *قاترسوار.
ئەحواڵپرسی
[[عا. کو.]]
«حمسـ.» ۱- پرسیار لە ساغ و سڵامەتی و نەخۆشیی کەسێک. ۲- پرسیار دەربارەی چۆنیەتی ژیان و کار و گوزەرانی یەکێک. «... شێخ کە ئەحواڵپرسی و خۆش هاتنی مەلە جەلالی کرد...» «قزڵجی: پێکەنین_٦۲».
بارست
[[=پە: بالیست= بڵیندترین، بەرزایی]]
(نا.)، (کی.) تم: بانە.
بارستایی
[[پە: بالیستیە.]، [بارست + ئایی]]
١- بەرزایی شوێنێ یا شتێ کە لەچاو دەوروبەری خۆی بەرزتربێ. لە نزمایی دەوروبەری ڕا حیساب دەکرێ تا دەگاتە پۆپەی بەرزایی خۆی. بارستایی دوو پەنجە زیاتر تۆز لەسەر قەنەفەکان نیشتووە. ٢- هەر شتێکی سێ (بعد)ی هەندەسی هەبێ. بە بارستایی ئەم کێوە خەم لە دڵم بارە. (عا.) حەجم. تێبــ.- بەلای منەوە کەرتی دووەمی ئەم وشەیە هەر (ستا)ی ئاوێستاییە کە سفەتە و ئێستا وشەی (ڕاوەستاو= قائم، عاموودی)مان بەرامبەری هەیە، بەمپێیە مانای وشەکە دەبێتە (الوضع العامودی لشیئ).
بارسووک
[[بار + سووک]]
(ست.) ١- حاڵی ئینسانی بێ ئەرک، حاڵی کەسێکی کە چووە شوێنێ، خەڵکی ئەم جێیە زۆر بەخحیەوە ماندوو نەکا. ٢- (مج.) پیاوی فەقیر و نەدار. تێبــ.- بەو مانایەیە کە ئەگەر هات و ماڵی بارکرد ئەوەندەی نییە قورسایی بخاتە سەر پشتی بارەبەر.
بارسووک کردن
(مست. مت.) ١- کەم کردنەوەی قورسایی باری وڵاغ یا هەر هۆیەکی تری گواستنەوە. ئەم سەربارە داگری و هەندێ باری گوێدرێژەکە سووک کەی باشە، دەنا لەم هەورازە سەرناکەوێ. ٢- کار لە کۆڵ کەسێ کردنەوە، تەکلیف لەسەر لابردن، ئەرک کەم کردن. ئەگەر ئەم دەفتەرەیان تۆ بینووسیتەوە بارم سووک دەکەی، خۆزگە دەڕۆیشتن و باریان سووک دەکردین.
بارسووکی
[[بارسووک + ئی]]
(حمس.)، (کن.) ١- بێ ئەرکی، بێ تەکلیفی. ٢- بێ زەحمەتی، بێ دەردیسەری. ئەگەر ئیمڕۆ ئیشەکانت تەواوکەی بارسووکییە بۆ بەیانی. چابوو ئەمەش بارسووکییەکە بۆ شاسوار.
برسیایه تی
[[برسی+ئایه‌تی/١]]
«حمس.»، «مک.» تم:برسێتی.
برسێتی
[[برسی+ئه‌تی]]
«حمس» حاڵەتێکه که ئینسان پێویستی به خواردن هەبێ. «برسێتی ڕەگی هاری پێوەیه» «پەندی پێشونیان» *برسیایەتی. «بک.» برسێتی.
بوت پەرستی
«حمس.»، «کئێر.» تم:، بت پەر ستی.
بەرسمێڵ کردن
«مست، مت.» قرتاندنی زێدەمووی سمێڵ و لێک و لووس کردنی دەگەڵ سنووری لێوی سه ڕەوه.
بەرسک
«نت.»، «سیم.» تم: بەرزگ.
بەرسیله
[[؟]]
«نت.»، «کعر.» ترێیەکه هێشتا ئاوی تێنەگەڕابێ و شیرین نەبووبێ. تێبــ.ینی: آ» من زیاتر بۆ ئەوە دەچم کە «سیله» لەم وشەیەدا هاوتای «شیرە» بێ، جا یا بەسەر زار و زمانەوە وای بە سەر هاتووه یا خۆ شکڵێکی کۆنتری «شیرە» یه. ب» بەرسیله ماددەی «ترشی تارتارات» ی تێدایه و ترشه. له کوردەواری دەیکەنه هێندێ چێشتانە وه تا ترشیان بکا و بۆ دابەزاندنی گەرمای لەشی نەخۆش بەکاری دێنن. پەسیره، پەسیله. «کئێر.» قۆره. «سن.» هاڵه.