تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان
سەرجەم فەرهەنگەکان
فەرهەنگەکانی کوردی - کوردی
برادۆست (ئینگلیزی-کوردی)
برادۆست (کوردی - ئینگلیزی)
برادۆست (کوردی - عەرەبی)
برادۆست (کوردی - کوردی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - ئینگلیزی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - عارەبی)
سەلاحەدین
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
فەرهەنگی خاڵ
فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
فەرهەنگی کوردستان
قاموس کردي الحدیث
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
مەردۆخ کوردی - عارەبی
مەردۆخ کوردی - فارسی
مەردۆخ کوردی - کوردی
نالی
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گۆڤەند و زنار
X
وشە
پوخت
پێشگر
ناوگر
پاشگر
سەروا
دەرئەنجام: 113
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەرە تە شی
[[ 1- بهر /4 + 3- ئه/2 + تهشی ]]
«نت.» پارچەدارێکه
وەکوو
سەلکەتەشی وایه،
خڕ
تاشراوه «
جاروبار
دەشی نەخشێنن» و
لە
نێو
ەڕاستیا
بە
قەدەر
ئەستوورایی
کلکەتەشی کونێکی تێدەکرێ و
بۆ
دوو
مەبەست
دەخرێته
سەر
تەشی
: 1»
بۆ
ئەوەی
لەنگەری
تەشی
ڕابگرێ و
یارمەتی
بدا
کە
باس
بخوولێتەوه. ب»
بۆ
ئەوەی
هەڵکردنی
ڕیس
لەسەر
کلکه
تەشی
ڕێک
بخات.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاوزەنگی تەقێن
«بنتـ.» تم:
ئاوزەنگی
کوت
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەهلی تەقوا
(نت.)
ئەو
کەسەی
مل
کەچی
فەرمانی
خوایە،
ئەوەی
لە
کار
و کردەوەی پێچەوانەی
ئامۆژگاری
دین
جۆی دەپارێزێ. ((
لە
سایەی
تۆ
گەلێ
کەس
بوون
بە
عارف
ڕێی خودایان
گرت
)) ((دریغا عارفی ڕێگەی
خودا
و ئەهلی تەقواکەم)) (وەفایی: گم-٣٨)
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
به تەقەکەوتن
مست. لا.»، «کعر.»
به
شەرم
دا
کەوتن
و
دەست
هەڵگرتن
له کارێ.
به
خۆدا شکانەوه لەشتێ
یا
له کارێ،
واز
هێنان
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
به تەگه
[[به/8+تهگه]]
ست.»، «مک.»
حاڵی
بزنێکی مەیلی
جووت
بوونی
دەگەڵ
«
نێری
» بزووتبێ.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەتەما
[[ كو.عا]، [به/8+تهما «تهماح» ]]
ست.»
حاڵی
کەسێکی
که
چاوی
لەوە
بێ
یەکیتر
لە
باتی
ئەو
ئیشێک
بکا
.
چاوەنواڕ
ئومێدوار::
بە
تەمای
من
مەبن
ئیمشەو
نایەمەوه. «
به
تەمای فرۆی
مانگا
زەرده»، «
به
تەمای نیسکێ له ئیمانی مەگەڕی» «
خا
،
پەند
، ل- 101»
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەتەماح
[[ كو.عا]، [به/٨ +تهماح تهمهع ]]
ست.» تەماحکار.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەتەنگەوەبوون
[[به/8+تهنگ+3-ئهوه/1]]
مست. لا.»
خەم
لەشتی
خواردن
.
ئیهتمام
بە
کار
و مەسەلەیێ
یا
کەسێ
دان
.
دەربەست
بوون.::
خۆی
دەرباز
دەکا
به
تەنگەوه مەبن. ئەوه چییه هێنده
بۆی
بە
تەنگەوەن.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەتەڵاندن
[[ كو.عا]]
مست. مت.»، «مک.»
لەناودان
،
لەناو
بردن
،
ڕایه
کردن
، لەدەست
خۆ
دەرکردن
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەتەڵەب
[[ كو.عا]]
ست.»
حاڵی
ئەسپێکی هەوەسی
جووت
بوونی
دەگەڵ
مایین
هاتبێته
سەر
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەستەنی
[[2ــ بهست+ ئەنی]]
(نت.)، (کئێر.) خواردەمەنێکی
ساردە
لە
شیر
و
شەکر
و ماددەیەکی
تام
و
بۆنخۆش
دروست
دەکرێت. *(کعر.)
دۆندرمە
. (مک.) حەلاوێ. تێبــ.- آ)شیرەکر دەکتێکە
ناو
دەفرێکی ئوستوانەیی
تایبەتی
و
تۆزێ
لە
شتێکی
تام
و
بۆنخۆش
شەکرەکەی تێدا دەتاوێنرێتەوە و (
گوڵاو
،
وانیل
،
ئاوی
میوە
و..)ی تێدەکرێ و ماددەیەکی
نووسەک
(چڕیش
یا
سەهلاب...) یشی
لێ
زیاد
دەکرێ
.
ئەوجار
دەخرێتە
ناو
بەرمیلێکی
بچووک
(
دار
یا
تەنەکە
) و دەوروبەری
بڕ
دەکەن
لە
(
بەفر
) و
دەست
بە
سووڕانی دەفرەکە دەکەن
تا
شیر
و شەکرەکە
لە
ناویدا دەمەیێ و
وەکوو
سەهۆڵی لێدێت. ب)
ئەمە
شێوەیەکی
سەرەتایی
سازکردنی (
بەستەنی
)
بوو
لە
کوردستان
،
پاشان
وایلێهات
کە
دەفری
ناوەڕاست
بە
شێوەیەکی میکانیکی (
بە
چەرخ
) بادەدرا دەسووڕێندرا،
بەڵام
ئێستا
مەکینەی
تایبەتی
هەیە
کە
بەکارەبا
ئیش
دەکا
. ج)کەرتی (
ئەنی
)
لەم
وشەیەدا پاشبەندە و
کاری
(
ئەمەنی
)
دەکا
.
من
پێشان
هەستم پێ نەکردووە و بۆیەس
لە
بەرگی یەکەمی
ئەم
قامووسەدا نەمنووسیوە.
سووتەنی
(=سووتەمەنی)/
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاتەش
[ [کو. فر.]، [ستـ: ئاتەر. پهـ: ئاتەرش] ]
«نا.»،
ئاگر
،
ئاوور
. تێبــ.
ئەگەرچی
ئەم
وشەیە
لە
هەندێ
ناوچەی
کوردستان
بە
کاردێت
بەڵام
زیاتر
لە
وشەی تێکەڵاودا دەبیندرێ.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاتەشبازی
[ [ئاتەش + بازی] ]
«حمسـ.» هەڵدانی
فیشەکەشێتە
و
تەقەمەنی
ڕەنگاوڕەنگ
و جۆربەجۆر
لە
جێژن
و ئاهەنگاندا،
بۆ
کەیف
و
خۆشی
□ «
ئاتەشبازی
بە
کونگی
خاڵی
ناکرێ».
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاتەشخان
[ [ئاتەش + خان = خانە] ]
«نتـ.»، «سنـ..» توونخانەی
حەمام
. تێبــ. - شوێنێکی تایبەتییە
بە
تەنیشت
حەمامەوە، ڕاهۆڵێکی تێدایە تیانی حەمامی
لەسەر
دامەزراوە و
لە
ژێرەوە
ئاگر
دەکرێ
و
حەمام
گەرم
دادێنێ *
توونخانە
،
تونگخانە
، ئاگرخانە/٢، ئاوورخانە /٢.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاتەشخانە
[ [ئاتەش + خانە] ]
«نتـ..» ١- تمـ:
ئاتەشگەدە
□ «
جە
یاقوت
و
لاڵ
،
جە
گەوهەر
دانە
» «کەردن
گەنج
وەقت
،
پەی
ئاتەشخانە
» «خانا - ١٥٧» ٢- «مکـ.» چێگەی
ئاگری
سەماوەر
*
ئاگرخانە
/ ٣، ئاوورخانە/ ١. تێبــ. -
لە
ناوەڕاستی کووپی سەماوەردا
کە
ئاوی
تێدەکرێ، لوولەیەک
هەیە
بنی
بە
پارچە
ئاسنێکی
کون
کون
گیراوە
،
ئاگر
و خەڵووزی تێدەکرێ و
ئاوی
ناو
کووپی سەماوەرەکە وەکوڵ دێنێت.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاتەشپارە
[ [ئاتەش + پارە = پارچە] ]
«ستـ.»، «مکـ.» تمـ:
ئاگرپارە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاتەشپەرست
[ [ئاتەش + پەرست «لەپەرستن» ] ]
«نفا.» ١-
ئەو
کەسەی
ئاگر
دەپەرستێ،
ئاگر
بە
خودا
دەزانێ
یا
لای
پیرۆزە
٢-
ئەوەی
دینی
زەڕدوشتی سەلماندبێ، زەڕدوشتی. *ئاگرپەرست،
ئاوور
پەرست
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاتەشپەرستی
[ [ئاتەش + پەرست + ٢- ئی] ]
«حمسـ.» تمـ:
ئاگرپەرستی
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاتەشکێش
[ [ئاتەش + کێش «لە کێشان» ]]
«نتـ..» ئامرازێکە
وەکوو
خاکەندازێکی
پچووک
وایە
دەمەکەی توزێ
بە
دیوێکا نوشتاوەتەوە، پۆلووی ئاووری
لە
پشتەوەی سۆبەی دارانڕا پێ دەکێشنە
پێشەوە
یا
پێی دەردەدەن.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاتەشگا
[ [ئاتەش + گا = چێگا] ]
«نتـ.» ١- تمـ:
ئاتەشگەدە
. ٢-
ناوی
شاخێکە
لە
ناوچەی تاوگۆزی.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاتەشگەدە
[ [ئاتەش + گەدە] ]
«نتـ.» شوێنێکە پێڕەوانی
دینی
زەڕدوشت ئاگریان تێدا ڕادەگرت. جێگای
بە
جێ
گەیاندنی
ڕێ
و شوێنی
ئایینی
دینی
زەڕدوشت * ئاتەشخانە/ ١،
ئاتەشگا
/ ١.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاتەشگەردان
[[ ئاتەش + گەردان]، [فر. کو.] ]
«نتـ.» ئامرازێکە
لە
تەلی
باریک
دروست
دەکرێ
،
وەکوو
پیاڵەیێکی
کون
کون
وایە
کورتە
زنجیرێکی تێدەخرێ، خەڵووزی تێدەکەن و
چەند
پشکۆ
ئاگری
دەخەنە
سەر
و
هەڵی
دەسووڕێنن
تا
دەگەشێتەوە دەبێتە
سکڵ
. زیاتر
بۆ
سازکردنی
ئاگری
سەماوەر
بەکاردێت *
تاوڵەمە
«
تو
.».
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاتەشەک
[ [ئاتەش + ١- ئەک/١ ] ]
«نتـ.»
نەخۆشی
فەڕەنگی
. تێبــ. -
ئەم
نەخۆشییە
لە
ئەنجامی
هەڵسان
ڕۆنیشتن
دەگەڵ
یەکی سیفلیساویدا،
یا
بە
کار
هێنانی
قاب
و
قاچاغ
وهەر شتێکی
تری
کە
ئەو
بە
کاری
هێنا
بێ
،
هەروەها
بە
هۆی
دەست
تێکەڵ
کردنی
پیاو
و ژنەوە
کە
یەکێکیان سیفلیسدار بێت تۆشی عیسانی
ساغ
دێ
،
لە
باوک
و دایکی سیفلیساوەشەوە
بە
میرات
بۆ
مناڵیان
بەجێ
دەمێنێ.
پاش
ئەوەی
میکڕۆبی
سیفلیس
دەچێتە
لەشی
ئادەمیزادەوە
ئەگەر
زوو
چارەی نەکرێ
لەوانەیە
بیداتە چاوی و
کوێری
بکا*
ئاگرە
/١،
سیفلیس
،
فەرەنگی
،
هاوڵە
فەرەنگی
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاتەگ
«نا.»، «مکـ.» ١- داوێنی
کەوا
و
کورتەک
و
مرادخانی
کوردی
و چاکەتی
فەڕەنگی
لە
لای
پێشەوە
*
شاقەل
. ٢-
لای
خوارەوەی
شاخ
و کێو: سوارەکان
بە
ئاتەگی شاخەکەوە
بوون
. «بکـ.» :
ئەتەک
«تمـ: ژابا - ٢» ٣- «نا.»، «کعر.»
ژێر
کراسی
ژنانە
. تێبــ. ـ
ئەم
وشەیە
لە
زمانی تورکی و ئازربایەجانیشدا
بەم
مانایەیە و
بە
شکڵی «
ئەتەگ
، ئەتەی»
بە
کاردێ.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئارەقی شاتەڕە
[[ عا.: کو.] ]
«نتـ.» ئارەقێکە
لە
گیای
شاتەڕە
«تمـ : ــ» ئەگیرێ و
بۆ
هێندێ
نەخۆشی
پێست
بەکاردێت.
ئەو
شوێنەی
مەبەست
بێ
یا
بە
لۆکە
ئارەقی
لێ
دەدەن
یا
خەنەی پێ دەگرنەوە و
دە
شوێنە نەخۆشەکەی دەدەن.
1
2
3
4
5
6