«نت.» تم: بندروو.

«نا.»، «مکـ.» گیایەکی دەشتەکییە، زۆر بەرز نابێتەوە، هەمیشە تەنانەت لە ژێر بەفریشدا دەمێنێتەوە و شینە، ساقەتی نیو سانتیمەتر ئەستوور دەبێ و قەف قەفە، لە شکاندنەوەدا شیری لێ دەتکێ، دڵۆپێ لەم شیرە بە چەند کڵۆ قەنددا دەکەن و لە باتی دەرمانی ڕەوانی «موسهێل» بە کاری دێنن زۆر کاریگەرە. تێبــ. ــ بە لێکدانەوەی من ئەم وشەیە هیچ پێوەندێکی بە «ئاڵقە» و «تیز = تیژ» ەوە نیە و زیاتر لە یۆنانی دەچێ، تەنیا گیایەکی لە قاموسەکانی فارسیدا بەرچاوم کەوت کە بۆنی ئەوەی لێبێ «ئاڵقەتیز» ی کوردییە «بخور مریم» ە کە دوکتۆر معین پاش ئەوەی بە «گوڵی نیگونسار = گوڵی سەرەونخون» ی مانا لێدەداتەوە «تمـ: فەرهەنگ، جـ١، ل ـ ٤٧٨» لە باسی «گوڵی نیگونسار» دا «فەرهەنگ. جـ٣، ل ـ ٣٣٥١» وای باس دەکا: «... لە بنی ئەم گییایەدا ماددەیەک هەیە «سیکلامین» ی ناوە کە بۆ ڕەوانی زۆر کاریگەرە...»، «مردۆخ» یش «بخووری مرێم» ی نووسیوە و هاوتایەکی بە «چەنگی مرێم» دادەنێ، ئەوجار لە باسی چەنگی مرێمدا بە عەڕەبی «بخور الاکراد» ی مانا لێداوەتەوە «تمـ: مخـ. جـ٢، ل ــ ٥٧٨». «المنجد» ی عەرەبیش یەکێک لە هاوتاکانی بخووری مرێم بە «بخور الاکراد» ناو دەبا «تمـ: المنجد ــ ٢٧» شەڵواربەکۆڵ.

ست.»، «مک.» حاڵی مەڕێکی تیئسکی خوری درێژ بێ بەڵام شاش بێ.

ست.» 1- گەرم:: ئەم سۆبەیه زۆر به تینه، هەتاوی بەغدا هێنده به تینه گۆشت دەبرژێنێ. ٢- (مج.) بەهێز. بەقەوەت..

(مست. لا.) ١-ڕەفتار کردنی کەسێ بەجۆرێ کە خەڵک قەدری بزانن و حورمەتی بگرن. ٢- (کن.) بێ ئەدەب نەبوون. با ئیحتڕامی خۆی ڕاگرتبا و هێندەی قسەی زیادی نەکردبا تا وای بەسەر نەهاتبا.

«نفا.»، «تتـ..» ١- ئەو کەسەی حەز لە شەڕ ناکا. لایەنگیری ئاشتی ٢- ئەندامی «ڕێکخراوی ئاشتی جیهانی» کە لە پاش شەڕی دووهەم دامەزراوە و دژی شەڕ خەبات دەکا.

«سـ.»، «کئێر.» ۱- ماکینە یا چەکی ئاگر کە لە خۆیەوە ئیش بکا: تەلەفۆنی ئوتۆماتیک «ئەوەی پێویست ناکا لە شوێنێکی تایبەتی داوای کەسێ بکرێ بۆ قسە کردن»، سەعاتی ئۆتۆماتیک «ئەوەی قورمیشی ناوێ». ۲- هەر کارێکی لە خۆیەوە ڕووبدا یا سەر بگرێ.: پاش کوژرانی «کەنەدی» جۆنسۆن بە ئۆتۆماتیکی جێی گرتەوە، ئیشەکان ئۆتۆماتیکی دەڕۆن.

(بن.) لەپێشدا، لە هەوەڵەوە، پێش هەموو شتێک، سەرەتا. ((ئەوەڵ ئیبتیدا بە ئیسمی ئەڵڵا)) ((پەس حەمد و سەنا ئەلحەمدولیلا)) (عەقیدەی شێخ سەمیع)

(مست. لا.) ١-یەکگرتن، بوونەیەک، پێکهێنانی یەکێتی. ٢- خۆکردنەیەکی چەند کەس یا چەند هەیئەتی کۆمەڵایەتی و دەولەتان.

(نا.)، (کئێر.) ١- رێکەوت، سدفە. ٢- ڕووداو، حادیسە. ئیتتیفاقێکی سەیرە.

(مست. لا.) ١- قسە کردنەیەکی دوو یا چەند کەس لە مەسەلەیەکدا. ٢- ڕێکەوتنی دوو یا چەند کەس یا هەیئەتی کۆمەڵایەتی و دەولەت بۆ مەبەستێک.

(مست. مت.) تاوان وەپاڵ کەسێک دان.

(ست.) ١- دوورەندیش، ئەو کەسەی بە پارێز کاران دەکا، ئەوەی بیر لە پاشەڕۆژی کاران دەکاتەوە. ٢- (مج.) ترسەنۆک (چونکوو زیاد لە پێویست لێکی دەداتەوە و لە ترسی دواڕۆژ و ئەنجامی کارەکە، دەستی ناچێتێ و لەبەری ڕاناپەڕێ.)

(مست. لا.) شەیتانی بوون، لە خەوا ئاو هاتنەوە.

(نمس.) ڕێ تێچوون. ئیحتیمالی هەیە ئەوساڵ زستانی سارد بێ، ئیحتیمالە هەر ئاگاشی لێ نەبێ، بە هەموو ئەو ئیحتیمالانەشەوە هێشتا کردنی باشترە لە نەکردنی.

(مست. لا.) بۆ جێ بەجێ بوون (یا نەبوون)، ڕوودان (یا نەدان)ی مەسەلەیەک، کارێک و... لە نێوان گومان و یەقین دا بوون. لەم بابەتەوە هیچ ئیحتیمالێک مەدە، ئیحتیمال نادەم لە توانایان دابێ.

(نا.) ڕێز، قەدر، حورمەت.

(مست. مت.) قەدر گرتن، ڕێز لێنان، حورمەت گرتن، قەدر زانین، بە گەورە زانینی کەسێک و بە ئەدەبەوە دەگەڵی ڕەفتار کردن.

(نمس.) ١- دوورئەندێشی لە کاراندا، حیساب بۆ پاشەڕۆژ کردن. ٢- بە وریایی و پارێز کارێک کردن.

(مست. لا.) ١- دوور تێفکرین، بە وریایی و پارێزەوە کارکردن. ٢- خۆپاراستن لە هەڵەشەیی، تاڵووکەنە کردن. ٣- کار قایمی پاشەڕۆژکردن.

(نا.)، (کعر.) هەر شتێکی بۆ دواڕۆژ و ڕۆژی تەنگانە و مەبادا هەڵگیرابێ. وەکوو دەڵێن ئیحتییاتی نەوتی دنیا خەریکە تەواو دەبێ.

(نا.) پێداویستی، پێویستی شتێک. ئەگەر ئیحتییاجت پێ نەماوە کتێبــ.ەکەم بۆ بنێرەوە، ئیحتییاجی بە خۆماندووکردن نییە. * ئاتاجی، ئەوەجە. ئیحتییاجی.

(مست. لا.) ١- هەست کردن بە کەمایەسی بۆ شتێک. ٢- (کن.) فەقیر بوون، نەدار بوون. * موحتاج بوون.

(نا.) تم: ئیحتییاج.