(حمس.) ڕێژیمێکی پاتشایەتی و دەوڵەتییە کە سەرۆکەکەی ئیمپڕاتوور بێ. دوای شەڕی دووەم ئیمپڕاتۆرێتی ژاپۆن گەلێ گۆڕانی بەسەرداهات. ٢- بە تێکڕایی هەموو ئەو خاکانەی کە لە ژێر دەسەڵاتی ئیمپڕاتوورێکدا بن، مەیدانی فەرمانڕەوایی ئیمپڕاتۆرێک. ئیمپڕاتۆرێتی بریتانیا جاران ڕۆژی لێ ئاوا نەدەبوو. ب) گشت وڵاتانێ کە دەوڵەتێکی توانا و بە زیپک بە سەریان ڕادەگا، سەرۆکەکەی هەرچی دەبێ ببێ.

(نا.) پاتشیەکی چەند وڵات و میللەتی لە ژێر فەرماندا بێ، پاتشای پاتشایان. کاتێ شۆڕشی مەزنی ئۆکتۆبەر هەڵگیرسا (نیگەڵە) ئیمپڕاتۆری ڕووسیا بوو. * شاهەنشا تێبــ.- ئەم وشەیە لەقەبێک بووە بۆ سەردارەکانی ڕۆمای کۆن.

«جن.» تم: بنە تۆو.

ست.» حاڵی قسەیەکی سەرەڕای مانای ئاش کرای، مانایەک یا چەند مانای دیکەشی تێدا بخوێندرێتەوه. تێبــ.ینی: زۆر جاران ئە و مانا نهێنییانه، لاتاو یا جنێوێکی سووکەڵه دەبن که بۆ گاڵتە و گەپ و پێکەنین دەگوترێن.

«مستـ. متـ.» ساف کردنی جل وبەرگ بە ئوتووی گەرم کراو.: کراسەکەی شێرکۆ لە ئوتوو بدە. ٭ئوتوو کردن، ئوتوو کێشان.

«نتـ..» تووی وشکی کڕەکراو. تێبــ. - لە هەورامان توو ئیشک دەکەنەوە و کڕەی دەکەن «تازۆر ورد نەبێ» وەکوو مێوژ و میوەی ئیشکی تر هەڵدەگیرێ بۆ خواردنی زستان یا بۆ فرۆتن، یەکێکە لە حاسڵاتی هەورامان.

«نا.»، «کعر. سەردەشت، بانە» ١- زێڕ ٢- «مکـ.» ناوە بۆ ئافرەتان. ٣- ناوی دوو گوندانە لە پەنا شاری سەقز.

«نا.» ئامرازێکی ئاسنە، گەرمی دەکەن و بەسەر جلی شۆراویدا دێنن تا چرچ و لۆچەکانیان ساف کات. تێبــ.ینی: جاران ئەم ئامرازە یا هەر پارچە ئاسنێکی بن ساف بوو بە جۆرێک گەرم دەکرا یا وەکوو قوتوویەکی پچووک وابوو ئاگری تێدەکرا، بەڵام ئێستا جۆرێکی تری داکەوتووە کە شکڵی هەر وەکوو پێشوو وایە بەڵام لە باتی ئاگر بە کارەبا بەکاردێ.

(مست.، مت.) تم: ئوتوو (لە ئوتوودان).

«نفا.، سفا.»، «کئێر.» ئەو کەسەی کار وپیشەی جلک لە ئوتوودانە بۆ خەڵک.

«مستـ. متـ.» تمـ: ئوتوو «لە ئوتوودان».

ئامرازێک بووە، لە زەمانی کۆندا، ئەستێرە ناسەکان بەرزایی ئەستێرانیان لە ئاسۆی شوێنێک پێ دیاری کردووە «تمـ: لاڕووس_٦۴» و بۆ کار وباری تری ئەستێرەناسی بەکارهاتووە «معین: فەرهەنگ. جـ۱_۲٦٦». تێبــ.ینی: چونکوو قەدیم گەلێ ئیش و کار کە ڕووی دەدا، لە ئەستێران دەناسرا و لایان وابوو هەر ئینسانەی تالع و ئەستێرەیەکی هەیە کە چارەڕەشی و بەختەوەری بەستە بە گۆرانی ئەستێرەکەی بووە، بۆیە «ئوستورلاب» کە ئامرازێکی زانستیی ئەو زەمانانە بووە، لای خەڵک بۆتە ئامرازێکی ئەفسانەیی کە چارەنووس و بەسەرهاتی ئینسانان و نهێنییەکانی دنیای پێ دیاری دەکرێ. لە کوردستان هەندێ مەلا بۆ دۆزینەوەی «ئاو» ی ژێر زەوی و هەڵبەستنی بەنداوان و جاری کردنی ئاو کەڵکیان لەم ئامرازە وەرگرتووە. «... وەزیر تەماشای ئوستورلابی کرد و گوتی ئەو کەسەی لێی دەگەڕێن، لە ناو بەحرێکی خوێندا لەسەر کێوێکی زێڕ دانیشتووە...» «چیرۆکی فۆلکلۆری کوردی».

«حمسـ.» «کئێر.» تمـ: ئینتیهازێتی.

«نا.» ۱- داب و دەستوور، خوو و خدە، ڕەووشت.: ئەرێ ئەم منداڵەتان بۆ ئەوەندە بەدئەتوار فێر کردووە. دەڵێن.... ئەتواری باش نییە. «شێخ عەلی ئەتواری باوکت تێک مەدە» «قل هو الرحمن آمنا بە» «ڕەزا_۷۵» ۲- «مکـ.» بزووتنەوە و هەڵستان و ڕۆنیشتنی جڵفانە.: ئەو ئەدا و ئەتوارانە چن دەریان دێنی.

«نا.» تمـ: ئەستوون.

«نتـ.» تمـ: ئەستوون. «لە داوێنی چیا بۆ خەرمەنی گوڵ خێوەتی خارا» «بە دوو ئەستوندکی زێوین تەنافی زولفی هەڵداوە» «حاجی_گمـ۹۱»

«نتـ.»، «مکـ.» ملەقۆچە. هس.: آ» ستووکور، ستووکورد «بکـ. =ئەستۆ» ب» گوردە «فر=پشتەمل».

«سـ.» ۱- هەر جسمێکی «بعد» ی سێیەمی هەبێ//تەنک، باریک: ئەم چنارە هێندە ئەستوورە باوەشی تێ وەرنایە. ئەم دزوە ئەستوورە بە کونی دەرزییەکەوە ناچێ، کتێبــ.ێکی ئەستووری پێ بوو، تەختەکەی هێنابووی زۆر ئەستوور بوو. ۲- «مجـ.» زۆر، گەورە: حەمە قددۆی مۆسڵێ دەوڵەمەندێکی ئەستوور بوو، لە پێنجوین بەفرێکی ئەستوور باریوە، ئەو ساڵە سێڵاوێکی ئەستوور لە مەهابادێ هات. «... ڕووی کردە کۆڵانی سێهەم، لەوێ تەماشای کرد دووکەڵێکی ئەستوور بە هەوادا دەچێ» «قزڵجی: پێکەنین- ۱۸». تێبــ.ینی: ژابا ئاوێستایی ئەم وشەی بە «ستەبرە» نووسیوە «تمـ: ژابا- ۹» و مووبەد ئازەر گوشەسب لە «بخشی از فرهنگ اوستا و تطبیق آن با فارسی و کردی» دا «ل- ٦٦» بە «ستەئۆرە» ی دەزانێ.

«مستـ. لا.» ۱- ئاوسان و هەڵمسانی لەش یا ئەندامێکی لەشی ئادەمیزاد و هەندێ گیاندارانی تر، لە ئەنجامی نەخۆشی دەروونی و کوان و ئەو جۆرە شتانەدا: جیرانەکەمان زۆر نەخۆش بوو ئەمڕۆ ئەستووریش بووە، ئەو ساڵە نەخۆشیی ماڵات داکەوتبوو هەر مەڕ بوو ئەستوور دەبوو و بە لادا دەهات. تێبــ.ینی: لە کوردەواریدا وا بڵاوە کە ئەگەر لەبەر چاوی یەکێکی چڵێس و نەوسن شتێ بخۆن و بەشی نەدەن ئەستوور دەبێ. ۲- «کنـ.» قەڵەو بوونی ئادەمیزاد: تەماشای! دەتکوت شەمی شایی بایییە، چۆن ئەستوور بووە.

«نتـ.» ۱- ڕیسی ئەستوور «لۆکە، خوری،...» کە بۆ شتی هەڕەمە «گوریس، تووربێن...» بڕیسرێ و گوێ نەدرێتە سافی و بێ گرێ و گۆڵی: کچم تۆ جارێ نازانی هەر ئەستووران بڕێسە تا فێر دەبی. //باریکان. ۲- «مجـ.» قسە و کاری ناڕێک و ناپوخت و بێ ڕێ و جێ.: ئەم کابرایە ملی لێناوە ئەستووران دەڕێسێ خۆشی نازانێ دەڵێ چی.

«نتـ.» ۱- دووری دوو ڕووی گەورە و پانی هەموو جسمێک لە یەکتر «بچووکترین- بعد- لە نێوان دووڕووی جسمێکی پتەو». ۲- محیتی هەموو جیسمێکی ئەستوانەیی «دار، کۆڵەکە، لوولە...» ۳- ئەو شوێنەی کە شوێنەکانی تری جیسمێک لە چاویا باریکتر یا تەنکتر بن: ئەستوورایی ئەم کتێبــ.ە ۱۲سانتیمەترە، بە ئەستوورایی باوەشێک، کونی ئەسپەرە دەبێ لە قەدەر ئەستوورایی دەسکی پێمەڕە بێ.

«نتـ.» جۆرە نانێکی ئەستوورە. «بە گیان و دڵ لە ڕەببی خۆت دەخوازی» «زگت پڕ بێ لە ئەستوور و پیازی» «مەل: گمـ- ۳۰»

«نتـ.» تمـ: ئەستوورک.