«نت.» 1- جێگایەکە ئەو کەسانەی تێدا ڕادەگرن کە لەسەر تاوانێک حوکم دەدرێن و بۆ ماوەیەک ئازادیان لێ زەوت دەکرێ، ئا ئەو کەسانەی پێویست دەکا تا ڕۆژی موحاکمه له دەرەوە نەبن:: بەندیخانەی نوگرە سەلمان له عێڕاق. بەندیخانەی قەسری قەجەر له تاران. 2- «مج.» هەرشوێنێکی ناخۆش و تاریک و تنۆک.

«حمس.» تم: بەندەیی.

«نا.»،«کئێر» شوێنێکه له قەراغ دەریا، یان چەمی گە ورە خۆش دەکرێ، کەشتی لەنگەری لێ دەخەن، بار دادەگرن یان بار هەڵدەگرن. * «کعر» مینا «عا.». 2- شار و ئاوە دانێکی له نیزیک شوێنێکی وا دروست کرابێ. شری کەنار دەریا.

«نت.»، «مک.»، بەنێکه «د ەمبێن» ی زاری گاگێرەی پێ دەشاخی دەبە ستن.

«کن.» ئینسانی کامڵ دە ست ناکەوێ و هەر کەسێ هەرچەندەی بێ عەیب بێته بەرچاوان هێشتا عەیبی وای هەیه و لە وەختێکا لێی دەربکەوێ.

«نت.» «مک.» هەودایەکی ئەستووره «چەند هەودا بەنی ئاسایی پێکەوه بادراون.» کاڵەی خاوی پێ لە قاچ تووند دەکەن. بەنکاڵە دە بەنکاڵە خستن - «کن - بوونە بەر هەڵست بۆ کاری یەکێک. گێچەڵ و تیتاڵ بە کەسێ کردن.

«سن، جن» تم: بەنکێشی.

«نا» تۆزێکی تایبەتییه له گەڵا و گوڵی گیای «شەدانه» ساز د ەکرێ، بە ئاو یا شیر دەیگرنەوه و دەیخۆنەوه بە نێرگەله، سەبیلە و سیغاریش دەکێشن. مەستی و سەرخۆشی دەدا، بەنگ کێش شتی بچووکی لێ گەوره دەبێ، جۆگەله ئاوی لێدەبێته زێ * «کعر.» حەشیشه.

«ست.» 1- ئەو کەسەی که بەنگ دەکێشێ. 2- «کن.» مرۆڤی گێژ و وێژ.

«مست.، لا» بەکارهێنانی بەنگ وەکوو جگەره.

«نت»، «سن» 1- تم:1- بەند /1 - 2- تم: 3- بەند/4. تم:مردۆخ، ج 1، ل- 194» .

«نت» تم: 1- بەندۆکه «معر، کشت ب1، ل-51»

«مست.، مت» نیوه زۆر و نیوه خواهیشت، شتێ له کەسێ سەندن.:: ئەو قەڵەمه له خوسرەو بەند بووم. وازی نەهێنا هەتا پێنج دیناری لێ بەندبوو. خۆت ماندوو که شێرکۆ لەوانه نییە بتوانین هیچی لێ بەندبین.

«نا.»، «کعر.، سن.» «گیایەکی کوێستانییه، لاسکی وەک کەنگر و گەڵای وەک کەرەوز وایە» (تم، خا، ب١،ل-١٧٥). گیایەکە خەخورێ وەکوو کەما وایه دیبرژێنن و دەیخۆن» «تم: مردۆخ، ب1، ل- 189» «گیایەکی کوێستانیه ئەکرێت به گزره بۆ زستانی ئاژاڵ.» «تم: معر، کشت، ب1، ل- 51». «ناوی گیایەکه» «تم: هبێد: ل -10». تێبــ.ینی: من خۆم ئەم وشەیەم نەدەزانی و نەشم بیستبوو بۆیه هەرچی له قامووسەکاندا له سەری نووسرابوو وەکوو خۆی هێناومەتە ئێره، بەڵام بەلای منە وه ئەوەی تۆزێ زیاد لەسەر ئەم گیایەیان نووسیوه له خەڵکیان بیستووه.

«نا.» «مک.، سیم.» 1- دیوارۆکەیەکه بە تەیمان و چیم یا هەر کەرەستەیەکی تر له پێش چەم و ڕووباڕان دروست د ە کرێ، بۆ ئەوەی ئاوەکەی پۆنگ بخواتەوه و حەواڵەی بەرز بێتەوه تا ئەوەندەی پێویسته بەلایەکی ترا لابدرێ و بکرێته سەر جۆگەیێکی دیکه و بۆ داشتنی کشتوکاڵ کەڵکی لێ وەربگیرێ.* «سن.» بەنگه. 2- ئەو جۆگە زله «شەقه جۆ» یەیه که بەو جۆرەی سەرەوه له لایەکی دیکەڕا ئاوی دەکرێته سەر و پێیدا د ڕوا بۆ شوێنی مەبەست. تێبــ.ینی: آ» ئەگەرچی وشەی «بەند» لە م قامووسەدا وەکوو چەند واحیدێکی جیاجیا نووسراوه، بەڵام لە ڕاستیدا هەموویان هەریەکن و لە ئەسکێک و ەرگیراون، ئەوەی وای لەمن کرد لێکیان هەڵاوێرم ئەو مانا جۆربەجۆرانە یا وشەکانن که بە مانای لێک دوور لەم وشەیه کەوتوونەتەوه. ب» وشەی «بەند» و «2- بەن» بە ڕای من هەر یەکن، یەکە میان بە شێو ەی ئاوێستایی خۆی ماوەتەوه و مانای زۆری بۆ پەیدابووه، دووەمیان تۆزێک گۆڕانی بەسەردا هاتووه و بۆتە ناو بۆ شتێکی تایبەتی و زەووزووشی له «بەند» کەمتره. ج» هەر ئێستا لە بن لەهجەی سنه و سلێمانیدا وشەی «بە د» جۆرێ له دەم دێتەدەر که به عاستە م و دووبەڵا د ەنگی «د» ەکەی دەبیسترێ که شێوەیەکی دەنگی «گ» ی وەرگرتووه لە هێندێک وەچی ئە م وشەیەدا بە تەواوی بۆته «گ» :: بنه بە نگه «بەندبەندگه» .

(نت.)گیایەکە لە دەم جۆگا و جەمان شین دەبێ. بۆ خواردن دەس ئەدا. کووزەڵە و بەندۆکە *بەنۆڵە.

1-دامێن و لای خوارووی شاخ و چیا. 2-کێوێ که زۆر بڵیند نەبێ زنجیرەیەک لەم جۆره کێوه.

«نا.»، «سیم، سن.» ئەو کەسەی پیشە ی خانوو دروست کردنه.* «مک.، بن.» بەننا.

«نمس.» 1- گیرۆ وون و وێستان لە شوێنێک. «عا.» تەئخیر بوون. 2- «مج.» گیرۆدەیی و گرفتاری، حەپس. 3- «مج.» تم: بەندیخانه.

«نت.» قەیتان یا پارچە قوماش یا هەر شتێکی لەم بابەتانەیه، تیلماسکێکی باریکی لەولاولاوی تاس کڵاوی ژنان یا کڵاوی لبادی دروێنەوانان قاییم دە کرێ و د ەخرێته ژێر چە نەوە بۆ ئەوەی کڵاوەکه به سەریانەوه ڕابوەستێ.