«نت.»، «مک.» پرووشەی بەفر. هس.: «سن.» بڕوێش/3.

«نت.»، «سن.» چێشتی شلەی بڕوێش.* «مک.» شلە بڕوێش. تێبــ.- لەبەرگی یەکەمدا هەرچەنده بۆ دوو پاشبەندی «ئێن.» و «ئێنه» وتراوە کە لە «ناو» و «سفەت» ناوێکی تازه پێکدێنن، بەڵام لەبیرچووه ئیشەکه تۆزێ زیاتر وردکەینەوه و بڵەین کە ناوی گەلێ چێشتی شلەی کوردەواری بەمانه دروست دەبێ: نیسکێن، نیسکێنه، ماشێن، ماشێنه، ترخێنه.

«نت.» بنجی هێندێک گیا و شیناو ەرد که «بەر» یان هەیەو بەرز نابنەوه و لەشوێنی خۆیان بەولاولادا تەرز داوێژن.:: بڕکه شووتی، برکه ترۆزی، بڕکه خەیار.

«نت.» 1- هەریەک لە 33 پارچە ئێسقانی تیغەرەی پشتی ئادەمیزاد.*موورگه، «سن.» ترەخنه، مرۆخه، مۆرتخه. 2- «تت.» پارچەیێکی سەربەخۆ له نووسراو، قانوون، مەقەله و ئەو جووره شتانه * فەقەره، مادده. تێبــ.- وای بۆ دە چم که ئەسڵی ئەم وشەیه «بڕکه» بووبێ و پاشان دەنگی «ک» ەکەی بۆته «گ» .

«نت.» 1- «هل.» شێوە ی بڕینی جلوبەرگ به تایبەتی کراس و دەرپێی کوردی پیاوانه. 2- «تت.» گەیشتنه نەتیجه لە ئیشێکدا که دوو یاچەند کەس، ده وڵەت و.. خیلافیان لە سەری هەبێ و کۆتایی پێهێنانی و دیاری کردنی ئەوەی که چی لێدەکرێ:: چین و سۆڤیەت بڕیاریان داوه ناکۆکی خۆیان به وتووێژ لابە لا بکەن. 3-گەئیشتنه حە للێک بۆ هەر مه سەلەیەک بێ.:: بڕیار دراوه زەوی و زار بەسەر جووتیاراندا دابەش بکرێت. 4- قەرار دان لەسەر کردن یا نەکردنی کارێ.:: شێرکۆ بڕیاری داوه جگەرە نەکێشی.

«مست.، مت.» 1- لەت کردنی دار و تەخت و ئاسن،.... به مشار. 2- جودا کردنەوەی دار و در ختی به پێوه لە ڕیشە ی خۆیان، به مشار و تەور و بیور و ئامرازی لەم بابەتانه. 3- دەرهێنانی هەنگوین له کە ندوو - تێبــ.: لە پێشدا به هۆی دووکەڵ «هەنگ» لە «کەندوو» دوور دەخەنەوه و ئەوجار هەنگوینەکه دەردێنن:: هێشتا هەنگەکانمان نە بڕیوەتەوه بەڵام وا د ەزانم 9-8 حۆقەیێ هەنگوینمان دەبێ. 4- لێکردنەوەی خوری و مووی مەڕ و بزنان به برینگ:: خێرا مەڕەکان ببڕنەوه تا ساڵ در ەنگ نەبووه. 5- کۆتایی هێنان به ئیش وکاران، دوایی پێ هێنان،:؛ ئەوە چییه ئەم شەڕەتان هەر نابڕنەوه ؟ کوڕە دەببیبڕنەوه مێشکی سەرمان چوو. وەسمان و پیرۆت له دەمێکەوه قسەیان پێکەوه بڕیوەتەوه.

«نت.» 1- نرخی کردنی کارێک لەسەر تە واو بوون، بەبێ حیسابی ئەو وەختەی پێویسته::له بڕیه ئەم خانووەمان بە چەند بۆ تەواو دەکەی.* مەخته «مەقتووع»، «سن،» 2- بڕه/2. 2- نرخی شتێک به بێ کێشان یا هیچ جووره ئەندازه گرتنێ.* گۆتره. «سن.» 2-بڕه/2.

«بنت.» تم: بڕێک.

«بنت.» کەم کەمه، تۆزەتۆزە، نەختە نەخته، ورده ورده.

«نت.»، «مک.» نێرەی بەراز، گۆڵه بەراز. * یەکانه خووگ. // مالۆس.

«مست. مت.» تم: به باڵا گرتن.

«مست. لا.. فج.» بێ نسیب بوونی کەسێ له شتێ «ماددی، مەعنەوی» که به هیوا بووبێ پێی بگا و دەستی کەوێ.

«نمف.: بەش بڕان» کەسێکی بەهەویای شتێک بووبێ دەستی کەوێ و و دەستی نەکەوت بێ.

«مست. مت.» 1-بە زۆر شتێک پەستاوتنە ناو شتێکەوە.: سینگێکیان تێ بڕی. دەڵەی داریان تێ بڕیوە وا لاجەولاج دەڕوا.

«نت. مت.» - جیا کرنەوه یا دوور خستنەوەی بەشێکی شتێ له ئەسڵی خۆی.::نیوەی خانووەکەی بۆ خۆی دا بڕیوه و هێشتاش چاوی لە نیوەکەی دیکەیەتی. پۆلیس کەوتنه ناو خۆپیشاندانەکه و بەشێکیان دابڕی.

«کن.» کارێکی لەوەختی خۆیا نەکرێ زیانی بە دواو یه. تێبــ.- پێشوونیان کە کەڵەشێرێکی ئاوایان سەربڕیوه، لەوە ترساون کە هەستی بە بەڵایەکی لابەلا کردبێ !! بۆیه بانگ د دا.

«بنت.» هیچ کاتێ، قەت:: ببڕای ببڕای من بم و جارێکی تر سەفەر ناکەم. «عا.» قطعا، ابدا.

مست. لا.»، «کن.» 1- به قیسمەت بوون، به نەسیب بوون:: ەد یگوت من ناچم با ئەو جاره یەکێکی تر بچێ خۆ بە باڵای منەوه نەبڕاوه، 2-کارێک که له هەموو کەس چاتر به کەسێ بکرێ یا شتێ بۆ یەکێ له هەموو کەس زیاتر دەست بدا:: ئەوه هەر به نەوزاد دەکرێ دەڵەی به باڵی بڕاوه.

«ست.» ١-حاڵی دەغڵ و دانێ که زۆری لێ هەڵبگیرێ:: برنج له گەنم بڕش تره.2- حاڵی کەسێکی سەلیقەی بە کاران بشکێ، سە ری لێ دەربچێ.

«نتـ..» ١- ڕەونەقی ڕوو، ورشە و گەشەی دەموچاو ٢- «مجـ.» ســەر بڵیندی، شەرەف، نامووس، حەیا. تێبــ. ـ ئەگەرچی مەعنای دووەم مەجازە، بەڵام ئەم وشەیە لە کوردیدا هەر بەم مەعنایە بە کاردەهێنرێ و هیچی تر.

«مستـ. متـ.» بێ حورمەت بوونی کەسێک بێ ئەوە «فاعیل» ی کارەکە دیار بێ.

«نمفـ.، ستـ.» کەسێکی ڕیسوا کرابێ.

«مستـ. متـ.» بێ قەدر و حورمەت کردن و سووک و چرووک کردنی یەکێک * بێ شەرەف کردن، ڕیسوا کردن، سەرشۆڕ کردن، شەرەف شکاندن.

(سفا.) ١- کەسێکی ببێتە مایەی ڕیسوا بوون، یەکێکی کاری وا بکا شەرەفی یەکێک یا چەند کەسێکی تری پێ بچێ. ٢- کار و کردەوەیەکی پیاو سووک بکا یا عەیبەی بێنێتە سەر.: دایکم! ئەم مناڵە ئابڕووبەرەیە لە چی دەگێڕی، کچێ وەرە دانیشە هەی ئابڕووبەرە!

«مستـ.. لا.» تمـ: ئابڕوچوون.

«سمفـ.» کەسێکی نامووسی چوو بێ، تووشی سووکی و سەرشۆڕی بوو بێ. □ «ڕۆژی تەرزە، چەندە مینای دڵشکێن و سەرشکێن» «ڕۆژی باران، چەند شڕە، بێ عیسمەت و ئابڕووتکاو» «نالیی: گمـ»

«مستـ.. لا.» سووک بوون لە ناو کۆمەڵا، بێ قەدر و حورمەت بوون لەبەر چاوی خەڵک. *ئابڕووتکان.

«کنـ.» ١- ئیشک بوون و لە جاری بوون کەوتنی ئاو. ٢- کوێر بوونەوەی سەرچاوەی قازانج و سوودی کارێک، بڕانی خێروبێر.

«سیه.»، «نت.» تم: بڕبڕه. تێبــ.- لەم وشەیه دا «5- ئە/1» ی دوایی «بربره بووه به «ئەلف» .

«نت.» تیغەرەی پشتی ئادەمیزاد و ئەو گیاندارانەی بەچکەی خۆیان بە شیری مەمکان بەجێو دەکەن، ئی ئادەمیزاد لە پشت ملی/1 تاسەر کلێنچکەی 33 موورگەی هەیه. بێجگه لەوەی که کۆڵەکە ی ئیسکلێتی بەدەنی ئینسانه «نخاعی شۆکی» شی تێدا پاڕێزڕاوه. «بڕبڕەی پشتم، دار عەسای دەستم.» «فولکلۆر» *تیغەری پشت، «سیه.» تیرەغە «عا.» العامود الفقری.

«بنت.» کەم کەمه، تۆزەتۆزە، نەختە نەخته، ورده ورده.

«کن.» پیاو بۆ ئەوەی که لە پێناو شتێکا خۆی بەخت کات. تێبــ.ینی: ئەوە ئاشکرایه که مەڕداران «بەرخی مێ» سەر نابڕن.

«مست، مت.» به زۆر شتێک بە کەسێ قبووڵ کردن، جا بۆ قازانجی بێ یا تووشی زیانی بکا.:: خۆی بەسەردا بڕی، پاش ئەوەی که لێی قەوما کچەکەیان بە سەردا بڕی لێم وەرنەدەگرت، به زۆر و به خواهیشت بەسەری دا بڕیم.

«کن.» بێ چەک و سیلاحم، هیچم پێ ناکرێ.

«مست.لا.» جودابوونەوه، دوور کەوتنەوه.:: لەڕێگا خدرمان لێ دابڕا، دۆستی چاک قەت لێک دانابڕێن، ئەم حەوشەیان لەو خانوه دابڕیوه *بڕبوون.

«مست. لا.» 1- بڕیاردان، سوور بوون لەسەر کارێک:: جوامێر لێبڕابوو ئەو سەفەرە هەر بکا. پیاو لێ ببڕێ هەموو کارێک دەباتەسەر. 2- تەواو بوونی شتێک له شوێنێ یا له کەسێ.:: ئەو دێیه زەڵکاوی زۆره مەلاریای لێ نابڕێ. کورد خەباتکاری لێ نابڕی. چووینە ماڵێک «چا.» بخۆینەوه شەکر وچایان لێبڕابوو.