تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



ئیدارە
[[=عا.: ئیدارە]]
(نا.)،(کئێر.) بەشێک لە بەشەکانی هەر وەزارەتێ کە دەسەڵاتی جێبەجێ کردنی کارانی هەیە. ئیدارەی شارەوانی، ئیدارەی گومرگ. (کعر.) داییرە.
ئیدارە دەگەل کردن
[[عا. کو.]]
ئیدارە کردن
[[عا. کو.]]
١- (مست. مت.) هەڵسووڕانی کاروبار. بەڕێوە بردنی ئیش و کاری شوێنێک. کەسێ ئیدارەی ماڵی خۆی پێ نەکرێ، ئیدارەی وڵاتی چۆن پێ دەکرێ. ٢- (مست. لا.) هەڵکردن، بەڕێوەچوون. قوربان جەنابی قازی بەم جۆرە ئیدارە ناکەم بفەرموو با تەڵاقم دا. دەڵەی بەرازە نازانم بەم سەرمایە چۆن بێ سۆبە ئیدارە دەکا. هێند فەقیرە بە نانی وشکیش ئیدارە دەکا.
ئیزهارنامە
[[عا. کو.]]
(نت.)،(کئێر.) کاغەزێکە بازرگان و کاسب چلۆنایەتی کار و کاسبی، قازانج و زیانی خۆیانی تێدا دەنووسن و دەیدەن بە ئیدارەی ماڵیات بەردەرامەت (ضریبه الدخل)، یا دەربارەی ئەو کاڵایانەی لە دەرەوە بۆیان هاتووە دەیدەن بە گومرگ.
ئیستیخارە کردن
[[عا.: ئیستیخارە + کو: کردن]، [عا. کو.]]
(مست. مت.) فاڵ گرتنەوە بە قوڕئان یا توسبیح یا هەر شتێکت تر بۆ ئەوەی بزانن کردنی کاریک باشە یان نا.
ئیستیخبارات
[[عا.]]
(کعر.)، (مست. مت.) خەبەر وەرگرتن، گەڕان بە شوێن دەنگ و باساندا. ٢- (نا.) داییرەیێکە بۆ کۆکردنەوەی دەنگ و باس و پاراستنی سوپای هەر دەوڵەتێک. *(کئێر.) ڕوکنی دوو. ٣- (مج.) ئەو کەسەی لەم داییرەدا ئیش دەکا.
ئیستیعمارچی
[[عا. تو.]]
(سفا)،(کئێر.) ئەو دەولەتەی وڵاتێکی تر داگیر دەکا و نەتەوەکەی دەچەوسێنێتەوە و دارایەت و سامانی بە تاڵان دەبا. دەولەتە ئیستعمارچییەکان لە ٢٥ ساڵاندا ئاگری دوو شەری گەورەیان هەڵگیرساند.
ئیستیعماری
[[عا. کو.]]
(س.٩ ١- هەر شتێکی پێوەندی بە ئیستیعمارەوە هەبی... سیاسەتی ئیستیعماری، پیلانێکی ئیستیعماری، بیروڕای ئیستیعماری. ٢- هەرکەس یا هەیئەت یا دەوڵەتێکی بە پێی سیاسەت و ڕێ و شوێنی ئیستیعمار بجووڵێتەوە. ئەڵمانیای نازی دەیەویست جێگەی ئەڵمانیای ئیستیعماری پیش شەڕی یەکەم بگریتەوە.
ئیسکارپین
[[ئیتالی]]
(نا.)، (سیم.) جۆرە کەوشێکی ژنانەیە لە دار دروست دەکرێ و تیزماڵکە چەرمێکی لێدەدرێ کە سەر پەنجەی دەچێتە ناو. *پانی بەرز. تێبــ.- ئەم وشەیە لە (سکارپینا)ی ئیتالی وەرگیراوە بە مانای کەوشی بچووک یا جوانکیلە، لە کاتی دەسەڵاتی عوسمانیدا لە ڕێگای زمانی تورکی ڕا هاتۆتە ناو زمانی کوردی. ((باڵابەرز و بچکۆڵە پێ و ئیسکارپین)) (( گۆرەوی و پووز سفت و سپی و ئاوریشمین)) (گۆران).
ئیشکارۆ
[[ئیشک + ئارۆ (؟)]]
(نت.)، (مک.) مەڵبەندی بێ ئاو و گییا. تێبــ.: بۆ کەرتی دووەمی ئەم وشەیە (ئارۆ) بۆ کەرتی دووەمی ئەم وشەیە (ئارۆ) هس.: ئاران.
ئیعتیبارنامە
[[عا. کو.]]
(نت.)، (کئیر.) ١- کاغەزێکە تێیدا دەنووسرێ کە کەسێ بۆ نوێنەرایەتی پەرلەمان یا کۆنگرەی پارتێکی سیاسی هەڵبژێردراوە و ئەندامی ئەنخومەنی هەڵبژاردن ئیمزای دەکەن. ٢- نامەیەکە باڵیۆزی دەوڵەتێک لە سەرۆکی دەوڵەتی خۆیەوە بۆ سەرۆکی ئەو دەوڵەتەی دەبا کە لە وڵاتەکەیدا بۆتە باڵیۆز و بەپێی ڕێ و شوێنێکی تایبەتی تەسلیمی دەکا. (عا.) ئەوڕاقی ئیعتیماد.
ئینتشارات
(نا.)، (کئێر.) هەموو ئەو شتە چاپکراوانەی ڕێکخراوێکی دەوڵەتی یا ئەهلی بڵاویان دەکاتەوە. *(کعر.) نەشریات.
ئینتشاردان
[[عا. کو.]]
(مست. لا.) ١- بڵاوبوونەوە (هەرچی بێ). ٢- تەشەنە کردن (نەخۆشی، قسە و دەنگە و باسە و...).
ئینتیشاردان
[[عا. کو.]]
(مست. مت.)،(کئێر.) بڵاوکردەنەی کتێبــ.، ڕۆژنامە، قسە،...
ئینجارەکانێ
[[ئینجار + ئە + کە (ئم: تەعریف) + ئان +ئێ]]
(بنت.) تم: ئەمجار. ئەوجا.
ئینجارەکە
[[ئینجار + ئە +کە (ئم.)]]
(بنت.) تم: ئەمجار. ئەوجا.
ئێجگاری
١- (بنت.) بە تەواوی بۆ هەمیشە، بە جارێ. بە ئێجگاری وازی لە خوێندن هێناوە. ٢- (ست.) هەمیشەیی، داییمی. ڕۆیشتنی ئێجگاری بێ. * ئێگجاری، ئێجگاری، یەجگاری.
ئێجگارەکی
[[ئێجگار + ئەکی]]
(ست.) بە شێوەیەکی تەواو بە جارێک. ئێجگارەکی وازی هێنا. * یەگجارەکی.
ئێواران
[[ئێوارە + ئان]]
(نت.) هەر ئەو کاتەی کە پێی دەکوترێ (ئێوارە) و کاتێکی تر نا. ئێوارانیش بچێتە مەکتەب هەر باشترە لە نەخوێندن.