تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان
سەرجەم فەرهەنگەکان
فەرهەنگەکانی کوردی - کوردی
برادۆست (ئینگلیزی-کوردی)
برادۆست (کوردی - ئینگلیزی)
برادۆست (کوردی - عەرەبی)
برادۆست (کوردی - کوردی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - ئینگلیزی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - عارەبی)
سەلاحەدین
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
فەرهەنگی خاڵ
فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
فەرهەنگی کوردستان
قاموس کردي الحدیث
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
مەردۆخ کوردی - عارەبی
مەردۆخ کوردی - فارسی
مەردۆخ کوردی - کوردی
نالی
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گۆڤەند و زنار
X
وشە
پوخت
پێشگر
ناوگر
پاشگر
سەروا
دەرئەنجام: 942
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئازیەت باری
«حمسـ.»
لە
حاڵی
تازیەدابوون.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئازیەتی
[[ ئازیەت + ٣- ئی] ]
«ستـ.»
هەرچی
پێوەندی
بە
تازیەوە هەبێ. □
ئەویچ
تا
مانگێ
شەڕاب
نەنۆشا
بەرگ
سەودای
ئازیەتی
پۆشا «خانا ــ ٤٢٥»
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئازەر
[[ پهـ: ئاتور]،[ فر. ]]
«نا.»، «کئێر.»
مانگی
نۆهەمی ساڵی ئێرانییە
کە
لە
نەورۆزێڕا
دەس
پێدەکا،
سێیەمین
مانگی
پاییزێ، دەکەوێتە
نێوان
٢١ی تەشرینی
دووەم
و ٢١ی
کانوونی
یەکەم
*
ئاگردان
،
سەرماوەز
،
سیخوار
، سیخوارلەپشت، قەوسی پاییزێ. تێبــ. ــ
ئەم
وشەیە
خۆی
بە
مانای
ئاگرە
و
ناوی
یەکێکە
لە
«
ئێزەد
» ەکانی
دینی
زەڕدوشت،
هەروەها
ناوی
باوک
یا
مامی «برایم
پێغەمبەر
» ە
کە
هێندێ
کەس
بە
زەڕدوشتی دەزانن.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاس
[[ لاتینی، فرەنسی] ]
«نا.» یەکێکە
لە
٥٢ پەڕی
قومار
کە
تاقە
خاڵێکی لەسەرە و
هەر
دەستەپەڕێک چواری
لەوانە
تێدایە * «کئێر.» تەککە، «کعر.» بیللی «
تو
.». تێبــ. ــ
ئەم
وشەیە
ناوی
واحیدی
پارە
و
پێوانە
و کێشانەی
کۆنی
ڕۆۆمانیکان
بووە
و
لە
لاتینی وەگیراوە
کە
مەعنای «
فلس
،
شایی
»
یە
«تمـ: لاڕووس ــ ٦١».
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاس و پەڵاس
[ [ئاس «= پهـ: بەرد» + پەڵاس «کوێن» ] ]
«کنـ.»
ڕووت
و
قووت
،
نەدار
و
پەریشان
● «
ئاس
و
پەڵاس
ئازا
لەوەندەی» : سۆیند
بە
ئاس
و
پەڵاس
«
ڕووت
و
قووتی
»
هیچ
، «
بە
ئاس
و پەڵاسدا
چوو
کوتی
ئاگام
لێ
نیە
» : سوێندی خوارد «
بە
ڕووت
و
ڕەجاڵی
خۆی
»
کە
ئاگای
لە
فڵانە
کار
یا
شت
نیە
. تێبــ. ــ
مەبەست
ئەوەیە
هێندە
ڕووت
و نەدارە
بەرد
«
ئاس
»
سەرین
و
کوێن
«
پەڵاس
»
ڕایەخ
و پێخەفێتی.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاسا
«پبـ.»
دەگەڵ
ناوان
تەرکیب
دەبێ
و دەیانکاتە «
سفەت
» و مەعنای:
بە
ڕەووشتی،
بە
شێوەی و
بە
جۆرایان
لێ
زیاد
دەکا
. □ «ئەلا
ئەی
نەفسی
بووم
،
ئاسا
هەتاکەی
حیرسی
وێرانە
» «
لەگەڵ
ئەم
عیشقنازانە،
بڕۆ
ئازانە
بازانە
» «نالی: گمـ ــ٥٤» *
وەک
،
وەکوو
،
وەکی
،
ئاسایی
١- «سـ.» ئیعتییادی، عادەتی، مەعموولی، تەبیعی، وەکووباوە:
پاش
بۆمباران
ژیانی
ئاسایی
لە
شارەکە
دەستی
پێکردەوە،
شەڕ
باری
ئاسایی
ژیان
نیە
. ٢- «ئمـ.»
بۆ
وێکچوون
و ویکچواندن
بە
کار
دێت:
خۆت
ئاسایی
.
جەندرمە
ئاسایی
هێشتا
نەهاتبووە ژووری
ماڵەوە
، پالاماری
دا
مریشکێکی
گرت
و
سەری
بڕی
. هس.:
لاسا
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاسان
[[ پهـ: ئاسان ]]
بێ
گیروگرفت
،
بێ
ناڕەحەتی// دژوار.:
جا
ئەمە
چیە
هەر
لێی
ئاسانتر
نیە
، مەسەلەکەی «
جەبر
»
ئەوەند
ئاسان
بوو
خێرا
هەڵیان
هێنا
،
شۆڕش
بۆ
ئازادی
هێندەش
ئاسان
نیە
. *
هاسان
،
سانا
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاسان بوون
«مستـ. لا.»
لەناو
چوونی
گرانی
و
دژواری
کارێک،
بە
جۆرێک
پێکهاتن
و
جێ
بە
جێ
بوون
و
چارە
کردنی زەحمەتی تێدا نەمێنێ.:
لەوەتی
پەنسیلین
پەیدا
بووە
چارەی فەڕەنگیش
ئاسان
بووە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاسان کردن
[[ مستـ. متـ. ]]
لەناوبردن
و لادانی
دژواری
و
گیروگرفت
لە
سەر
ڕێگای کارێک.:
قامووس
تەرجەمە
ئاسان
دەکا
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاسانسۆر
[[ فرەنسی ]]
ئامرازێکە
لە
خانوبەرە
بەرزەکاندا شوێنی
تایبەتی
بۆ
دەکەن و
لە
نهۆمێکڕا
بۆ
نهۆمێکی
تر
لە
باتی
پلیکان
پێی سەردەکەون
یا
دێنەخوار.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاسانی
[[ پهـ: ئاسانیهـ] ]
«حمسـ.»
چلۆنایەتی
کار
یا
قسە
و
باس
و مەوزووعێک،
کە
پیاو
بتوانێ
بە
بێ
زەحمەت
و خۆماندووکردن بیکا
یان
تێی بگا.:
بە
ئاسانی
وەڵامی پرسیارەکانی دایەوە، ئوتۆمبیلەکەمان
بە
ئاسانی
لە
چاڵەکە
هێنایەدەر. *
هاسانی
، «بکـ.»
سانایی
،
ساناهی
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاسانە
«نتـ.»، «سنـ.، هو.» تمـ:
ئاستانە
. □ «
من
شەوێ
ناڵەم،
جۆش
ئاوەردە
بۆ
» «سەگی ئاسانەت
بێدار
کەردە
بۆ
» «ماولەوی: مکبـ ــ ٦»
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاساییشت
[[ پهـ: ئاساییشن ]]
«نمسـ.» ١- تمـ:
حەسانەوە
. ٢-
هێمنی
و
ئارامی
،
بێ
قڕە
و بڕەیی: پاتشام
بە
سڵامەت
دنیا
ئەمن
و ئاساییشە.
ئەم
منداڵانە
ئاساییشیان
لەم
ماڵە
هەڵگرتووە. تێبــ. ــ ١- پیتی «ت» ی
دوایی
ئەم
وشەیە
لە
قسەکردنا
لەبەر
قورسی
دەکەوی
یان
بە
حاڵ
دەنگی دەردەکەوێ. ٢- مەسدەری
ئەم
وشەیە
کە
لە
زمانی کوردیدا
بۆتە
«
حەسانەوە
»،
ئەم
«نمسـ.» ە و «نمغـ.» ی
ئاسوودە
و «حمسـ.» ی
ئاسانی
و «سـ.» ی
ئاسانی
لەپاش
جێماوە،
لە
فارسیشدا
دوو
مەسدەری «ئاساییدەن» و «ئاسوودەن» ی
هەیە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاست
[[ ؟ ]]
«نا.» ١-
جێگا
، شوێن:
لە
ئاستی
خۆت
دانیشە
،
لە
ئاستی
خۆی
نەبزووت،
دوێنێ
هەر
لەم
ئاستە
تووشی
نەریمان
بووین. ٢- «مجـ.»
بەرامبەر
،
ڕووبەڕوو
،
لا
،
بە
نیسبەت:
لە
ئاستی
کاک
پیرۆتی دڵت
هیچ
غاییلە
نەکا
، پێڕێ
بە
ئاستی
ماڵی
ئێوەدا
تێپەڕین
. * حاست،
عاست
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاستانە
[[ ئاست + ١- ئان/١ + ە ــ ئە/١ ]]
«نتـ.»، «سنـ.» ١-
پێشخانە
،
کەوشکەن
. ٢- «مجـ.»
قاپی
گەورەماڵان، دەرگای
شێخ
و
مشایەخ
و پیاوانی
بەدین
. *
ئاسانە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاستەم
[ [پهـ: ستەهمەکـ.]، [ئا + ستەم] ]
«نتـ.» «مکـ.» تمـ:
بە
ئاستەم
. *
حاستەم
،
عاستەم
. بەئاستەم: «بنتـ.» میقدارێکی
کەم
مەوداێیکی
کورت
، مەسافەی
زۆر
کەم
، تۆزیک. نەختێک.:
بە
ئاستەمێکی مابوو
بەر
ئوتۆمبێل بکەوێ،
بە
ئاستەم
لە
بەری
هەڵستا،
بە
ئاستەم
و
دوو
بەڵا
قوپاوە. هس.:
ئەستەم
،
ستەم
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاستەڕ
[[ پهـ: ئاستەر ]]
«نا.»، «مکـ.» ١- پارچەیەک قوماشە،
لە
دیوی
ناوەوە
بە
کەوا
و
چاکەت
و
ئەو
جۆرە شتانەوە
دای
ئەدروون. ٢- تویژاڵێ
ڕەنگە
کە
لە
پێشدا دەیدەن
لەو
شتانەی بیانەوێ ڕەنگیان بکەن،
وەک
دەرک
و
پەنجەرە
و
دار
ە
دیوار
،
پاش
وشک
بوونەوەی دەستێکی
تر
رەنگی
خەستی
لێ
ئەدەن. * «سنـ.»
ئاسەڕ
. ئەستەڕ،
بەر
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاسمان
[[ ستـ: ئەسمەن، پهـ: ئاسمان ]]
«نا.» ١-
ئەو
شینایییە
پان
و
بەرین
و
بێ
بن و بناوانەی
کە
لە
ژوور
سەرانە
و
مانگ
و
ڕۆژ
و ئەستێرەکانی تێدا دەخولێنەوە
یا
ڕاوەستاون.: پچێتە پەڕپەڕووچکەی ئاسمانێ دەیهێنمە
خوارێ
. □ «
وەک
شێفەلەتە
چۆن
، نەبم
لەت
لەت
» «
ئاسمان
بەرز
و
دەسا
،
زەوی
سەخت
» «
سەلام
ــ ١٧٦». ٢- چێگەی پیاوچاکان:
عیسا
چوو
بۆ
ئاسمانان، مەلاییکەت
لە
ئاسمانان
هاتنە
خوار
. *
عاسمان
، «بکـ.»
ئەزمان
، ئەزمێن. عەسمان. «
زازا
» ئاسمییە «تمـ: ژابا ــ ١٠».
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاسمان و ڕێسمان
«ستـ.» ١-
ناڕێک
،
نالەبار
. ٢-
قسە
،
کار
یا
شتێ سەروبنی
پێکەوە
نە
نووسێ. ٣- وەڵامێک
پێوەندی
بە
پرسیارەوە
نەبێ
. ٤-
حاڵی
دوو
شتی
جیاواز
لە
یەکتر:
ئەم
فەرماییشتانەی
ئێوە
،
وە
ئاسمان
و ڕیسمان دەچن. جوابێکی دایەوە
ئاسمان
و ڕیسمانیش
نەبوو
، قسەی
وای
دەکرد
ئاسمان
و ڕیسمانی
چی
؟ □ «
بە
حاتەم
گەر
بکەی تەشبیهی
ئەم
ئاغایە
بێ
عەقڵی» «
کە
فەرقی
ئەم
لەگەڵ
ئەو
ئاسمان
و ڕیسمانی
بوو
» «رەزا ــ ٣٣».
چوون
بە
ئاسمانا: «کنـ.» ١-
خێرا
و
گورج
و
گۆڵ
و
بە
تووڕەیی
،
لە
حاڵی
دانیشتنەوە
هەستانە
سەرپێ
. ٢-
زۆر
تووڕە
بوون
و
ئەرز
بە
خۆوە
نەگرتن
،
لە
شوێنی
خۆ
جووڵە
جووڵ
و
گوڕە
گوڕ
کردن:
هەر
گوێی
لە
قسەکان
بوو
وەک
فیشەکە شێتە
چوو
بە
ئاسمانا.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاسمانی
[[ ئاسمان + ٣- ئی] ]
«ستـ.» ڕەنگی
وەک
ڕەنگی
ئاسمان
، شینێکی
کاڵ
. * عاسمانی.
7
8
9
10
11
12
13