بەپێی بەندی یەکەمی کۆنڤانسیۆنی قەدەغەکردنی ئەشکەنجە، ڕێکەوتی 10ی دێسەمبەری 1984 ڕێکخراوی نەتەوەیەکگرتووەکان، ئەشکەنجە بریتییە لە: هەر چەشنە کردەوەیەک کە بەو پێیە کەسێک ئازار و جەزرەبەیەکی توند (جەستەیی یان دەروونی) بدرێت. ئەم ئازارە بەو مەبەستەیە کە لەو کەسە یان کەسێکی سێهەم، زانیاری دەربکێشرێت یان بە زۆر پێملی بکەن کە دان بە شتێکدا بنێت، تاکوو بەو پێیە ئەو کەسانە سزا بدرێن یان بیانتۆقێنن و بیانخەنە ژێر فشارەوە.
بەپێی مادەی دووهەمی کۆنڤانسیۆنەکە: (بەندی ١) پێویست دەکات دەوڵەتانی ئەندام، ئاسانکاری یاسایی، ئیداری و دادوەری بۆ نەهێشتنی ئەشکەنجە لە قەڵەمڕەوی دەسەڵاتی خۆیان بە ئەنجام بگەیەنن. (بەندی ٢) هیچ هەڵومەرجێکی نائاسایی، بۆ وێنە شەڕ یا نائارامی سیاسی ناوخۆیی نابێ پاساودەری ئەشکەنجە بێت. (بەندی ٣) هیچ مەقامێکی باڵا یان هێزێکی دەوڵەتی، ناتوانێ بڕیاری ئەشکەنجە دەربکات.

ئەم زاراوە بۆ وەڵاتانی هەژار و دەست کورتی جیهانی سێهەم (ئەفریقا، ئاسیا و ئەمریکای لاتین) بەکاردەبرێت. هەندێ لە زانایان، هەوڵیان داوە وەڵاتانی هەژار بە وەڵاتانی جیهانی چوارەم پێناسە بکەن. بۆ هەڵاواردنی وەڵاتێکی دواکەوتوو لە بواری پەرەسەندوییدا سەیری پێوانەگەلێکی ئابووری وەک بەرزبوونەوەی داهاتی سەرانە و وەبەرهێنانی ناڕاستەوخۆ دەکەن. ئەم وەڵاتانە چاویان لە یارمەتی وەڵاتانی دیکەیە و لە بازرگانی جیهانیدا دەورێکی زۆر بچووک دەبینن. (بڕوانە جیهانی سێهەم).

لکاندنی وەڵاتێکی بێخاوەن یان دەمدانی خاکی وەڵاتێک بە خاکی وەڵاتێکی دیکەوە. ئەم ڕەوتە بە تەرزێکی یەکلایەنە دیتە ئەنجام یان لانیکەم ئەو دەوڵەتەی کە بەشێک لە خاکەکەی لە دەست دەدات، بەم کارە خۆشحاڵ نییە. لکاندن، مافی فەرمانڕەوایی دەبەخشێ بە دەوڵەتی لکێنەر و خەڵکی خاکە دەمدراوەکەش دەبنە شارۆمەندی ئەو دەوڵەتە. کڕین یا بە کرێگرتنی وەڵاتێکی دیکە، لەگوێن مامەڵەیەکی دوولایەنە، پاشکۆ لە ئەژمار نایەت. لکاندنی نەمسا و ناوچەی سودەت بە ئەڵمانیای پێش شەڕی جیهانی دووهەم، دوو نموونەی گرینگی پاشکۆ ناونووس دەکرێن.

بە مانای بڕواهێنان بە گۆڕان و بووژانەوەی ژیانی کۆمەڵایەتی و ئەخلاقی مرۆڤە. ئەم بڕوایە هەمیشە یەکێک بووە لە بنەماکانی ئایدیۆلۆجی لیبراڵ و چەپ بۆ پێکهێنانی سیستەمێکی کۆمەڵایەتی و ئابووری و سیاسی باشتر و کارامە. بەم بۆنەوە لەم بەرەدا ڕاپەڕینی شۆڕشگێڕانە و ڕیفۆرمخوازانە سەریان هەڵداوە کە خوازیاری لەناوچوونی ئەو تەگەرە سیاسییانە بوون کە لەبەردەم گەیشتن بە سیستەمی باشتر و عەداڵەتخواز و «خۆشبەختی هەمووان»، ڕێگر بوون.
پێشکەوتنخوازەکان، بە دوو تاقم دابەش دەکرێن: یەکەم، ئەوانەی کە پێشکەوتنی کۆمەڵایەتی لە ڕوانگەی دیموکراسی*و یەکسانی ئابووری لە ڕوانگەی ئەخلاقییەوە، بۆ گەیشتن بە کۆمەڵگەیەکی یەکسان بە پێویست ئەزانن. دووهەم، ئەوانەی کە گەیشتن بە یۆتۆپیا*ی برایەتی و یەکسانی، بە جەوهەری یاسای سروشت و مێژوو دەزانن. مارکسییەکان، توندڕەوترین و شەیداترین پێشکەوتنخوازەکان لە ئەژمار دێن.
چەمکی«پێشکەوتن» ئەمڕۆکە بۆتە یەکێک لە بەها سەرەکییەکانی ژیانی کۆمەڵایەتی و سیاسی و زۆربەی وەڵاتانی جیهانی سێهەم کە خۆیان بە شۆڕشگێڕ دەزانن، بۆ«پێشکەوتن» هەوڵیان داوە. پێشکەوتن خوازەکان کە هەمیشە ئێستە و ئایندە لە ڕابردوو بە باشتر ئەزانن، لە بەرانبەر هەر چەشنە ڕابردووخوازییەک دژایەتی ئەکەن و دژبەرانی خۆیان بە «کۆنەپەرستی» * تاوانبار دەکەن.
مەرجەکانی پێویست بۆ پەرەپێدان بە بیرۆکەی پێشکەوتنی مرۆڤ بریتییە لە:
1) مەحفکردنەوەی ئەفسانەی سەدەکانی ناوەڕاست، چونکە پێی وایە دنیا لە داهاتوویەکی نەزۆر دووردا کۆتایی پێ دێت.
2) جێماوەکانی ڕێنسانس و شۆڕشی زانستیانە و کاردانەوەی لەسەر باوەڕی مرۆڤ بەوەیکە لۆجیک و ژیربێژی جیهانگیر ببێت.
3) بەهێزبوونی ئەم باوەڕە کە ئەندێشەی مرۆڤ هەر دێت و بەرەو ژیری و لۆژیکی بوونی زیاتر دەڕوات.

ناوەندی ڕەسمی کاروباری سەرۆک کۆماری ئەمریکایە کە لە ساڵی 1792 لەسەر فرمانی جۆرج واشنتۆن (1732ــ 1799 یەکەم سەرکۆماری ئەمریکا) لە شاری واشنتۆن بینا کراوە. کۆشکی سپی هێمایەکە بۆ حکوومەت و دامودەزگەی سیاسی وەڵاتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا.