تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان
سەرجەم فەرهەنگەکان
فەرهەنگەکانی کوردی - کوردی
برادۆست (ئینگلیزی-کوردی)
برادۆست (کوردی - ئینگلیزی)
برادۆست (کوردی - عەرەبی)
برادۆست (کوردی - کوردی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - ئینگلیزی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - عارەبی)
سەلاحەدین
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
فەرهەنگی خاڵ
فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
فەرهەنگی کوردستان
قاموس کردي الحدیث
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
مەردۆخ کوردی - عارەبی
مەردۆخ کوردی - فارسی
مەردۆخ کوردی - کوردی
نالی
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گۆڤەند و زنار
X
وشە
پوخت
پێشگر
ناوگر
پاشگر
سەروا
دەرئەنجام: 2
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
فەلسەفەی سیاسی
فەلسەفەی
سیاسی
،
نەک
بە
واتای مێژووی
ئەندێشە
سیاسییەکان
بەڵکوو
بە
مانای
بیرکردنەوە
لە
سیاسەت
بە
شێوەیەکی فەلسەفی بریتییە
لە
تێگەیشتن
و ڕوونکردنەوەی
ماهییەت
و
سروشتی
حوکم
کردن
و
فەرمانکردن
، پەیڕەوبوون و ملکەچکردن، پێویستیی و غایەتی
دەوڵەت
و
کۆمەڵگە
،
هۆی
وجوودیی
دەوڵەت
و
باشترین
شێوازی
ڕێخستنی
ژیانی
سیاسی
مرۆڤ
بە
مەبەستی دابینکردنی ئامانجە سەرەکییەکان
واتە
عەدالەت
و
ئازادی
.
هەر
کام
لە
قوتابخانە
سیاسییەکان،
بە
ڕێبازی
تایبەتی
خۆیانەوە خەریکی ڕوونکردنەوەی
ئەم
مەسەلانە
بوون
.
بۆ
وێنە
لەنگەرگرتن
لەسەر
بەڵگاندنیی ئەقڵی
لە
فەلسەفەی
سیاسی
ئەرەستۆ، بەڵگاندنی لۆژیکی و ئینتزاعی
لە
فەلسەفەی
سیاسی
تۆماس هۆبز، ئەقڵی
سەلیم
و
مافە
سروشتییەکان
لە
فەلسەفەی
سیاسی
جۆن
لاک
و
جەخت
کردن
لە
سەر
ئەقڵی
گشتی
لە
فەلسەفەی
سیاسی
هێگل
لە
جوملەی مێتۆدە سەرەکییەکانی فەلسەفەی
سیاسی
لە
ئەژمار
دێن
.
فەلسەفەی
سیاسی
،
سەرقاڵی
وەڵامدانەوە
بە
پرسیارگەلێکە
لە
بارەی
حکوومەت، هاووەڵاتی (شارۆمەند) و
دەوڵەت
و
زۆر
ناچێتە
ناو
ناخی حکوومەتێکی
تایبەت
و
خۆی
لە
شێوازەکانی فەرمانڕەوایەتی نادات.
ئەو
پرسیارانەی
کە
فەلسەفەی
سیاسی
وەڵامیان دەداتەوە، بریتین
لە
:
بۆچی
مرۆڤ
دەبێ
پەیڕەوی
حاکمییەتی وەڵاتەکەی
خۆی
بێت؟
ئایا
جگە
لە
ترس
، هۆکارێکی
دیکە
هەیە
بۆ
ئەم
پەیڕەوکردنە؟
ئایا
ئێمە
پێویستمان
بە
دەوڵەتەکان
هەیە
،
یان
بە
بێ
ئەوان
دۆخێکی باشترمان دەبێت؟
ئازادی
چییە
؟ هاووەڵاتیان،
دەبێ
تا
چ ڕادەیەک
لە
ئازادی
بەهرەوەر
بن
؟
یەکسانی
و
عەدالەت
چییە
و
ئایا
شتێکی
پەسند
کراوە
؟
فەلسەفەی
سیاسی
،
لە
سەر
بنەمای
ئەم
گریمانە
سروشتییانەی
مرۆڤ
داڕیژراوە
کە
چوار
تەوەر
لە
خۆ
دەگرێ:
یەکەم
،
ئایا
مرۆ
خۆبەخۆ، بوونەوەڕێکی تاکباوەڕە
یان
باوەڕی
بە
کۆمەڵە
؟
دووهەم
،
ئایا
مرۆڤ
بوونەوەرێکی
سیاسی
(مەدەنی)
یە
یا
ناسیاسی و
غەیرە
مەدەنی؟
سێهەم
،
ئایا
مرۆڤ
خۆبەخۆ بوونەوەرێکی ئەقڵانی و
سەربەستە
یان
بێئاوەز و مەجبوورە؟
چوارەم
،
ئایا
لە
ڕاستیدا
مرۆڤ
ڕووەو فراژوتنە
یان
بەرەو
پووکانەوە
و
تیاچوون
دەڕوات؟
فەلسەفەی
سیاسی
، باسەکانی
ماهییەت
و سەرچاوەی
دەوڵەت
گرێ
دەداتەوە
بە
بایەخ
و غایەتەکانی
ژیانی
سیاسی
مرۆڤ
و
باشترین
شێوازی
حکوومەت.
لەم
ڕوانگەوە
تێڕامان
لە
بارەی
باشترین
شێوازی
حکوومەتکردن دەبێتە گرینگترین مەسەلەی فەلسەفەی
سیاسی
.
لەبارەی بەنرخترین بەرهەمەکانی بواری فەلسەفەی
سیاسی
،
دەکرێ
ئاماژە
بدەین
بە
کتێبی کۆمەڵگەی
کراوە
و دوژمنەکانی
کە
لە
لایەن
کاڕۆڵ پۆپێر
لە
کاتی
شەڕی جیهانی
دووهەم
، (1945) نووسراوە.
لەم
کتێبەدا نەندێشەکانی
چوار
فەیلەسوفی گەورەی
سیاسی
واتە
پلاتۆ، ئەرەستۆ، هێگل و مارکس کەوتوونە
بەر
باس
و
لێکۆڵینەوە
. کتێبێکی
دیکە
لەم
بابەتە، کتێبی تیۆرییەک دەربارەی
عەدالەت
، نووسینی
جۆن
ڕاڵزە
کە
لە
ساڵی 1972،
بڵاو
کرایەوە. ڕاڵز، تیۆرییە سیاسییەکەی
خۆی
لە
سەر
دوو
بنەما
ئاڕاستە
دەکات:
یەکەم
،
ئەوەی
کە
دەبێ
هەموان
بە
باشترین
شێوە
لە
ئازادییە سەرەکییەکان
بەهرەوەر
بن
.
دووهەم
،
جیاوازی
سەروەت و
دارایی
تا
شوێنێک
چاوپۆشی
لێدەکرێ
کە
بە
قازانجی هەژارترین توێژی
کۆمەڵگە
تەواو
بێت.
بەگشتی
دەکرێ
بڵێین
، گرێکوێرەی فەیلەسووفانی
سیاسی
،
پەیجۆری
و
بنگیری
بنەمایەک
بووە
بۆ
عەدالەت
یان
قانوونێکی
یەکسان
بۆ
کۆمەڵگە
. کێشەی فیلسووفانی
سیاسی
لە
سەر
چەمکی
عەدالەت
دەگەڕێتەوە
بۆ
سێ
مانای
جیاواز
کە
لێی
بۆتەوە.
هەندێک
عەدالەتیان
بە
یەکسانی
لە
قەڵەم
داوە و
هەندێ
لەبەرچاوگرتن
و ڕەچاوکردنی لێهاتوویی و شایستەبوون
بە
مەرجی
عەدالەت
ناوبردە ئەکەن، هەندێکیش دابینکردنی پێداویستییەکان
بە
پێودانگی
عەدالەت
ئەژمێرن.
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
لسەفەیر/ئابووری ئازاد
زاراوەیەکی فەرەنسییە
کە
بە
واتای
ئازادی
ڕەهای
ئابووری
و
دەستدرێژی
نەکردنی
دەوڵەت
بەکار
براوە،
هەروا
ئەم
مانایەش دەبەخشێ: «لێگەڕێ
مرۆڤ
هەرچی
دەخوازێ
با
ئەنجامی بدات».
ئەم
زاراوە
ناونیشانێکی دیکەیە
بۆ
تیۆری «
ئابووری
کلاسیک
»
کە
پێیوایە
ئەگەر
دەوڵەت
یا
هەر
هێزێکی دیکەی خۆسەپێن دەستێوەردانی کاروباری
ئابووری
نەکەن، گیروگرفتەکان خۆبەخۆ چارەسەردەکرێن و
بە
باشترین
شێوە
بەڕێوە
دەچن.
ئەم
ڕێبازە
لە
سەرەتای سەدەی 17 دانراوە و کۆمەڵێک
لە
ئابووریناسانی فەرەنسی
کە
بە
فیزیۆکراتەکان ناسراون پوختەیان کردووە.