تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان
سەرجەم فەرهەنگەکان
فەرهەنگەکانی کوردی - کوردی
برادۆست (ئینگلیزی-کوردی)
برادۆست (کوردی - ئینگلیزی)
برادۆست (کوردی - عەرەبی)
برادۆست (کوردی - کوردی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - ئینگلیزی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - عارەبی)
سەلاحەدین
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
فەرهەنگی خاڵ
فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
فەرهەنگی کوردستان
قاموس کردي الحدیث
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
مەردۆخ کوردی - عارەبی
مەردۆخ کوردی - فارسی
مەردۆخ کوردی - کوردی
نالی
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گۆڤەند و زنار
X
وشە
پوخت
پێشگر
ناوگر
پاشگر
سەروا
دەرئەنجام: 2
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
بلۆکی ڕۆژاوا
سەرجەمی وەڵاتانی ئەورووپای
ڕۆژاوا
و ئەمەریکای
باکووری
کە
بریتین
لە
پێشکەوتووترین وەڵاتانی
سەرمایەداری
جیهان
،
بە
بلۆکی
ڕۆژاوا
ناوبردە
کراوە
.
بە
مانایەکی
دیکە
بلۆکی
ڕۆژاوا
بە
وەڵاتانی ئەروپای
ڕۆژاوا
(سوید و نەمسای لێدەرچێ)
لەگەڵ
ئەمەریکای
باکوور
دەگوترێ
کە
ئەندامی ڕێکخراوەی ئەتلانتیکی
باکووری
(ناتۆ) *بن و
لە
بەرەیەکی
سیاسی
و
سەربازی
دژ
بە
بلۆکی ڕۆژهەڵاتدا یەکیان گرتووە،
بەڵام
ئەم
زاراوە
وەڵاتانی
سەرمایەداری
پێشکەوتووی
وەکوو
ئوستورالیا و زیلاندی
نوێ
و ئەفریقای باشووریش لەخۆ دەگرێ.
کەواتە
وشەی
ڕۆژاوا
، لایەنێکی جوگرافی
ڕووت
نییە
بەڵکوو
ئەویش
وەکوو
بلۆکی
ڕۆژهەڵات
زیاتر هەڵگری بارێکی ئایدیۆلۆجیکییە
کە
درێژەی شارستانییەتی
ڕۆژاوا
لە
ئەژمار
دێت
.
زاراوەی بلۆکی
ڕۆژاوا
،
هەندێ
جار
دەوڵەتانی
داندراو
یان
یەکگرتووی
ڕۆژاوا
لە
ئاسیا
و
ئەفریقا
و ئەمەریکای لاتینیش لەخۆ دەگرێ. لێرەدا واتای ئایدیۆلۆجیکی و
سیاسی
ئەم
زاراوە
مەبەستە
.
دوای شەڕی جیهانی
دووهەم
، ویلایەتە یەکگرتووەکانی
ئەمریکا
بووە
هێزی یەکەمی
جیهان
و پێشەنگاوی سیستەمی
سەرمایەداری
.
ئەم
وەڵاتە
لە
بەرانبەر
سۆڤیەتدا
بوو
بە
دەسەڵاتی
سەرەکی
بلۆکی
ڕۆژاوا
و
ڕۆژهەڵات
.
هاوکات
لەگەڵ
ئاڵوگۆڕەکانی 1960و 70
لە
جیهان
، دەسەڵاتی سۆڤیەت
لە
بلۆکی
ڕۆژهەڵات
،
هەر
ئەهاتوو لاوازتر
دەبوو
. ئەمریکاش
دەسەڵات
و
شەوتی
جارانی
لێ
ئەستێندرا.
پاش
ئاوەدانکردنەوەی ئەورووپا و بەهێزبوونەوەی بەریتانیا و فەرەنسە و
ئینجا
ئەڵمانیا و ژاپۆن،
ئەم
وەڵاتانە
لە
بڕیارە
سیاسی
و ئابوورییەکانی ئەمەریکادا ڕێدەستیان
پەیدا
کرد
و
لە
ڕێکخراوەی
نەتەوە
یەکگرتووەکان، وەڵاتانی هاوپەیمانی
ئەمەریکا
و
ڕۆژاوا
لە
«جیهانی
سێهەم
» *دا بەزۆری
بە
پێچەوانەی
ئەمەریکا
، هەڵوێستیان دەگرت.
زاراوەی بلۆکی
ڕۆژاوا
و بلۆکی
ڕۆژهەڵات
، زیاتر
لە
قۆناخی «شەڕی
سارد
» *
باو
بوون
.
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
بلۆکی ڕۆژهەڵات
بە
کۆمەڵێک
لە
وەڵاتانی کۆمۆنیستی ئەورووپای
ڕۆژهەڵات
و ڕۆژهەڵاتی
ئاسیا
، دەگوترا «بلۆکی
ڕۆژهەڵات
».
ئەم
وەڵاتانە هەڵگری ئایدیۆلۆجیای کۆمۆنیستی
بوون
کە
لە
بەرانبەریاندا «بلۆکی
ڕۆژاوا
» *
شیر
و
تیری
نیشان
دەدا
.
تا
شەڕی جیهانی
دووهەم
تەنیا
دوو
وەڵاتی
سۆڤیەت و مەغولستان،
سەر
بە
کۆمۆنیست
بوون
.
بەڵام
پاش
داگیرکردنی ئەورووپای
ڕۆژهەڵات
لە
لایەن
ئەرتەشی سوورەوە، وەڵاتانی ڕۆمانیا و پۆڵۆنیا و بولگاریا و ئەڵمانیای
ڕۆژهەڵات
و چێک،
کەوتنە
ڕیزی کۆمۆنیستەکانەوە. دواتر، وەڵاتانی
چین
و کۆریای
باکوور
و ڤێتنام و کامبووج و لائۆس
لە
ئاسیا
و کووبا
لە
ئەمەریکا
هاتنە
جەرگەی وەڵاتانی کۆمۆنیستی و بلۆکی ڕۆژهەڵاتەوە.
بلۆکی
ڕۆژهەڵات
تا
ماوەیەکیش دوای شەڕی جیهانی
دووهەم
، یەکگرتوویی
سیاسی
بووە
و
ناوەندی
دەسەڵاتی
سیاسی
و
سەربازی
و ئابوورییەکەشی،
یەکیەتی
سۆڤیەتی
پێشوو
بوو
.
بەڵام
پاش
هاتنە
سەرکاری
خرۆشچۆف
لە
سۆڤیەت و زلبوونەوەی قەیرانی
سیاسی
و ئایدیۆلۆجیکی
نێوان
چین
و سۆڤیەت،
یەکیەتی
بلۆکەکە هەڵوەشا. مەیلی
سەربەخۆیی
وەڵاتانی کۆمۆنیستی ژێرڕکێفی
یەکیەتی
سۆڤیەت ڕۆژبەرۆژ زیاتر
دەبوو
،
جاری
وابوو
ئەم
جیابوونەوە
بە
شۆڕشی خوێنێوی
مەیسەر
دەبوو
.
پاش
کۆتایی
شەری
سارد
و ڕووخانی دیواری بەرلین
لە
کۆتایی
سەدەی
بیستەم
، سیستەمی کۆمۆنیستی لەگوێن بلۆکێکی
سیاسی
بە
تەواوەتی لێکهەڵوەشاوە و کۆمارییەکانی
یەکیەتی
سۆڤیەت سەربەخۆیییان بەدەستهێنا و بلۆکی
ڕۆژهەڵات
وەکوو
ڕێبازێکی ئایدیۆلۆجیکی سپێردرایە مێژووەوە.