دامەزرێنی ڕێکخراوەیەکی پەروەردەیی، زانستی و کەلتووری لە کۆنفرانسی وەزیرانی پەروەردەی هاوپەیمانان لە شەڕی جیهانی دووهەم لە لایەن دەوڵەتی بەریتانیا پێشنیاز کرا. ئەم ڕێکخراوە کە یەکێکە لەناوەندە پسپۆڕییەکانی نەتەوەیەکگرتووەکان لە ساڵی 1945 بەمەبەستی هەنگاونان لە پێناو ئاشتی و ئاسایشی جیهان لەڕێگەی هاریکاری نێونەتەوەیی بە کەڵکوەرگرتن لە پەروەردە و زانست و کەلتوور دامەزراوە، بە چەشنێک کە لە هەموو شوێنێک ستایشی عەداڵەت و سەروەریی قانوون و مافی مرۆڤ و ئازادییە سەرەکییەکان مسۆگەر بکات. ناوەندی یۆنسکۆ لە پاریسە.
چالاکییەکانی یونسکۆ لە 8 تەوەری سەرەکی پێکهاتووە:
1) پەروەردە، (مەحفکردنەوەی نەخوێندەواری، بردنەسەرەوەی ئاستی پەروەردە، ڕێزگرتن لە مافی مرۆڤ لەڕێی پەروەردە و دابینکردنی زانیاری بۆ گەشەپێدان بەشێوازەکانی پەروەردە) .
2)) زانستی سرووشتی، (هاوکاریکردنی زانایان و هاندان بۆ ئاسانکاری لەمەڕ فێربوونی زانست) .
3) زانستە کۆمەڵایەتییەکان، (هاندان بۆ ناساندنی کۆسپ و تەگەرە دەروونی و کۆمەڵایەتییەکانی بەردەم پەرەسەندن، بۆ وێنە جیاوازی ئایینی و نەژادپەرستی) .
4) چالاکییە فەرهەنگییەکان، (پەرەپێدان بە دانوستانی کەلتووری لەنێوان ئەندامانی ڕێکخراوە و ڕووخستنی ئاسەوارە هونەری و ئەدەبی و فەلسەفییەکان) .
5) سازدانی پێوەندی نێوان کەسایەتییەکان، (کۆکردنەوەی زانیاری لە بواری دەرفەتی ئیشوکار و خوێندن لە دەرەوە و سەفەری دۆستانە) .
6) پێوەندی گشتی، (ئاگەدارکردنەوەی هەمووان لە چالاکییەکانی یونسکۆ و ڕووداوە گرنگەکانی بواری پەروەردە و زانست و کەلتوور و یارمەتیدان بە جەماوەر بۆ فێربوونی زانست) .
7) تازەگەریی، (دابینکردنی پارە و کەلوپەل بۆ کتێبخانە و فێرگەکان و ناوەندە زانستییەکانی ئەو وەڵاتانەی لە شەڕدا وێران بوون یان دواکەوتوون) .
8) یارمەتی تەکنۆلۆجی، (دابینکردنی کەسانی پسپۆڕ لە بوارە گرنگەکانی پەروەردە، ڕاهێنانی مامۆستایان، پەروەردەی تەکنۆلۆجیکی و لێکۆڵینەوە و هاوڕایی زانستی لەگەڵ ئەندامانی یونسکۆ بو نەهێشتنەوەی نەخوێندەواریی و دروستکردنی خوێندنگە و …)

سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد؛ یونسکو

United Nations Educational، Scientific and Cultural Organization (UNESCO)

(یوونت ئیل - yûnt îl)

ساڵی ئەسپ، حەوتەم ساڵی ساڵانی تورکی.

(یوونجە - yûnce)

وێنجە، خۆراکی چوارپێیان.

(یوونجەزار - yûnce zar)

وێنجەزار، شوێنێ کە وێنجەی زۆری لێ چێنرابێ.

(یونسکو - yûnskû)

ڕێکخراوی فەرهەنگی سەر بە رێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان، لە ساڵی 1946دا دامەزراوە.

مرۆڤی سەربە ڕێبازی دەروونناسی سویسی (سویسرایی) Carl Gustav Jung (1875-1961).

ڕێبازی سەر بە یونگ.

(یوونیسیف - yûnîsif)

سازمانێکی سەر بە (un)ە کە ئەرکی بایەخدانە بە تەندروستی مناڵان و دایکان و ئامادەکردنی مناڵان و نەوجەوانان بۆ کارێن سوودمەند.

(ئەفیونی - efyunî)

کەسێک کە خووی بە کێشان یان خواردنی تیلیاکەوە گرتبێ، ئەفیونکێش.

(ئینتەرناسیونال - internasyunal)

نێونەتەوەیی، جیهانی.

(ئینتەرناسیونالیزم - internasyunalîsm)

لایەنگری، رێبازی یەکێتیی کرێکارانی جیهان.

(بیڤەند - bîvend)

غەدر، خیانەت، بێ وەفایی، فێڵ و حیله.

(ریڤه نجو - rîvencû)

مۆریانه، مۆریکه.

(ریڤه ند - rîvend)

جۆره رووه کێکه که له تیره ی ریواسه و بۆ ده رمان به کاردێت.

(سیهیونیست - sehyunîst)

بزاڨی ده سته یه کی جوله که بو که له سه ده ی 19 ی زایینیدا به ر له دامه زراندنی دوڵه تی ئیسرائیل ده ستی پێکردو ئامانجیان دامه زراندنی حکومه تێکی جوله که ئی بووله فه لیستین.

(فیزیوونومی – fîzyûnûmî)

ناوچەوان، روخسار، دیمەن، سیماناسی.

(لیژیوونیر - lijyûnnir)

سەربازی لیژیوون.

(میلیونیر - milyunir)

میلیۆنێر، هەرکەسێک دارایی لە ملیۆناندابێ.

ملوێنەر

(میسیونیر - mîsyûnir)

ئەندامی شاندنی ئاینی، مژدەدەری ئایینی، کەشیش.

ناز

نازونیمناز

ناز و نووز

ناز و ئی حییشوه٬ لارولەنج٬ خاوخاو

(ناسیونالیست - nasyûnalîst)

نەتەوەخواز، نەتەوەیی، نەتەوەپەروەر.

(ناسیونالیسم - nasyûnalîsm)

نەتەوەپەروەری، ناسیونالیزم، نەتەوەخواز، میلل‍ەت پەروەری.

(نیڤەند - nîvend)

تێ گەییشتن، ئیدراک، جۆرە گیایەکە.

گۆپکەیەکە لە ناوەڕاستی نیردا (وێژە)ی بەقوڵفە تێ دەبەسترێ