خەریکبوون بەهەڵگرتن و هێنان و بردنی باری ئەم و ئەوەوە

بارکێشان

کێشانی بازنەیەک بە دەوری بابەتێکدا.

مژان

چوب درازین خیش

ئێرەقە، داری نێوان نیر و دەندە . مژانە، باسکەوجاڕ

(نت)، (مک)، پارچەیەک لە (ئاموور)، دارێکی درێژی ڕاستە سەرێکی لە (نیر) دەبەسترێ و سەرەکەی دکەی (دەندە) و (پاشبارە)ی ڕێدە خرێ. *(مک.) مژان، باسک، (کعر) باسکە و جاڕ. تێبــ. - هێش لە تەرکیبی ئەم وشەیەدا وشەیەکی پەهلەوییە و هیچ نەگۆڕاوە و بە مانای (گاسن) ـه.

دارێکی درێژە سەرێکی بەنیڵەوەیە سەرەکەی تری لە هەوجاڕ(هێش) قایم کراوە، مژانە، مژانکە، مشان، باسکێش جووتی، (باک) باسکێ هەڤرکانی یێ

(باک) بۆقلی

گل مژه

چینچکە سڵاو، قینچکە سڵاو، سیتکە سڵاو، قینچکە سڵام

(نت.)، (مک.) زیپکەیەکی بچکۆلەی نێرتک دارە لە قولینچکی چاو دێت. * (کعر.) قینچکە سڵاوە. (سن.) قنچکە سەلام. (لو.) سیتکە سەلام. تێبــ.- لە کوردەواریدا وا باوە ئەگەر چاوێک ئەم زیپکەیەی لێ بێ، چاوەکەی دی بە (کل) دەڕێژن، گۆیا لە داخی ئەوەی نەیانڕشتووە چاک دەبیتەوە تا کلی تێکەن.

(کە)سیتکە سەڵاو، (دەر) سیسکەسەڵا، (هەورا) قنچکەسڵاوە، چنچکەسلێمانە، (هەر) دیقلۆک، (کۆ) سیچکەسڵاوە، (هەو) سینچکە، (بار) فزدۆک

بادگیر

بادکش

باکەش

(نت.) ١-دەلاقە یا یا کەبەرێکە لە دیواری ژوور و خانوودا (با) ی لێڕا دێتە ناو ماڵەوە و فێنکی دە کا. ٢-(کئێر) پیاڵەیە کی تایبەتییە لە شێوەی ئیستیکان بۆ لابردنی ئێش و ئازاری هێندێ شوێنی لەش بەکار دێت. تێبــ. – بە ئیسپیرتۆ یا د ەنکە شقارتەیەکی هەڵکراو هەوای ناو پیاڵەکە دەسووتێنن وخێرا دێنن بەو شوێنەوە کە ژان دەکا (بە تایبەتی ژانی سەرمابوون و....) جا چونکوو خۆی هەوای تێدا نەما وە هەوای ژێر پێستی لەش هەڵدەمژێ و کەمێک لە پێست دێتە ناو پیاڵەکەوە و گەرم دادێ. پێش ئەم ئامرازە پچکۆلە فەڕەنگییە لە کوردستان (کووپە) یان بە کارهێناوە و هێشتاش (کووپە گرتن) لە باو نەکەوتووە. ئەگەر لە جێیەک باکێشی تایبەتی نەبوو ئیستکانی چای بەکار دێنن *باد کێش، بانکە (جنو،) بای کەش.

باگیر، بادگیر، باکەش، واکێش، (خۆ) گڵوێنە

بزنە کێوی

پاژَن، بزکوهی، شوکا.