(ئالی کیساء - alikisa)

بڕوانە: ال عبا (ئالی ئەبا - alieba)

(كيساء - kisa’)

پۆشاک، جلوبەرگ، عەبا.

هرس درخت

(کەساد - kesad)

بێ رەواج بوون، له رەواج کەوتن، بێ بازاڕ بوون.

(کوسارده‌ن - kusarden)

خواردن، خەم خواردن، مەی خواردن.

(کەسالەت - kesalet)

بێتاقەتی، سستی، ماندوویەتی.

چطور

کسا

(ئینکیسار - inkisar)

شکان، نوشووستی.

(ئینکیساف - inkisaf)

خۆرگیران.

اصل برابری

principle of equality

بنەڕەتێکی یاسایی و سیاسییە کە دەبێ بەو پێیە، لە هەموو کاروباڕێکی کۆمەڵایەتیدا هەموو کەس بە یەک چاو تەمەشا بکرێ، بێجگە لەوەی بۆ کردەوەیەکی دیاریکراو دەرهەق بە هەندێ کەس یان گرووپ بەڵگەی تایبەت بە دەستەوە بێت. ئەم پرەنسیپە لەسەر ئەم گریمانە ڕاوەستاوە کە تەواوی خەڵک لە بابەت «مافی سروشتی» پێکەوە یەکسانن. ئەم بۆچوونە هۆی نالێکچوویی زەینی و جەستەیی نێوان خەڵک ئەگەڕێنێتەوە بۆ «بەروبوومی کۆمەڵایەتی» و «نایەکسانی دەرفەتەکان» . لە لایەکی دیکەوە دژبەرانی یەکسانی، لەسەر ئەم باوەڕەن کە نالێکچوویی کەسەکان تاڕادەیەکی زۆر زاتییە و تەکوزی و هایراکی کۆمەڵایەتی بەپێی ئەم دۆخە دروست ئەبێ.
بنەڕەتیی یەکسانی زۆرتر ڕواڵەتێکی ئەخلاقی و مرۆڤدۆستانەی هەیە و کەمترین خواستەکەشی ئەوەیە کە ئەبێ هەمووی خەڵک لە هەندێ مافی سەرەکی هاوبەش و دابینکردنی پێداویستییەکانیان بە یەکسان بەهرەوەر بن، بەڵام ڕادەی ئەم مافانە نادیارە و هەرچی خەباتی یەکسانخوازانەش بەربڵاوتر دەبێت، ئەوانیش زیاتر دەبن. مەسەلەیەکی دیکە پێوەندی نێوان یەکسانییەکانە، چونکە هەرکام لەوانە خۆبەخۆ یەکسانییەکانی دیکە لەخۆ ناگرن.
لانیکەم ێسیاسی و ئایدیۆلۆجییەکانی ڕۆژوا لەسەر کێشەی یەکسانی چەقی بەستووە و کۆڵینەوەی فرەلایەنی ئەم مەسەلەش بۆتە هۆی سەرهەڵدانی جووڵانەوەی سیاسی جۆربەجۆر لە سەدەی بیستەمدا. ئەم باسە لە «یەکسانی لە بەردەم یاسا»وە کە دروشمی لیبرالیزم* بوو، دەستی پێکرد و تا «یەکسانی دەرفەتەکان» کە دروشمی سوسیالیزمە، درێژەی پێدرا. لە سەدەی بیستەمدا جووڵانەوەی ڕاستگەرای گەورە بە دژی ئەم بیرۆکە بەرپا بووە.

بریتییە لە مەردوومی هەژاری بێ نەوا

(خاکسار - xaksar)

خاک ئاسا، خۆڵاوی، خەڵکی خاکی.

خاکسار

خاکەسەر، بەلەنگاز، هەژار، بێچارە

بریتییە لەمەردومی هەژاری بێنەوا.-ی:هەژاری وبێنەوایی.

هەژاری و بێ نەوایی

(خاکسان - xak san)

کەساس، زەلیل، خاکی، خاک ئاسا، خۆڵاوی.

(خوشکسار - xuşksar)

زەوی بێ ئاوو گیا، زەوی وشک و برینگ، بیابان.

(خوشکسار - xuşksar)

سەرسام، سەرگەردان.

(خوشک سال - xuşk sal)

وشکە ساڵ، ساڵی بێ بارانی و قات و قڕی.

(زیره کسار - zîreksar)

زین رۆشن، تیژفام، زرنگ، زیره ک.

(سه بوکسار - sar sebuk)

بی ئه قڵ، سه رسه ری، جرپن.

(سینکیسار - sinkisar)

ژیننامه ی پیاوانی خوا که له په رستگه یێن مه سیحیان بۆ خه ڵکی ده خوێنرێته وه.

مەیموونی نێری قنگ سوور .

نوعی بوزینه
دشنامی است