تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان
سەرجەم فەرهەنگەکان
فەرهەنگەکانی کوردی - کوردی
برادۆست (ئینگلیزی-کوردی)
برادۆست (کوردی - ئینگلیزی)
برادۆست (کوردی - عەرەبی)
برادۆست (کوردی - کوردی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - ئینگلیزی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - عارەبی)
سەلاحەدین
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
فەرهەنگی خاڵ
فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
فەرهەنگی کوردستان
قاموس کردي الحدیث
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
مەردۆخ کوردی - عارەبی
مەردۆخ کوردی - فارسی
مەردۆخ کوردی - کوردی
نالی
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گۆڤەند و زنار
X
وشە
پوخت
پێشگر
ناوگر
پاشگر
سەروا
دەرئەنجام: 385
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - عارەبی
ڕۆژهەڵات
مَشرِق.
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
ڕۆژهەڵات
خاور
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
ڕۆژهەڵات
ڕۆژەڵات
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
ڕۆژهەڵاتناسی
شرق
شناسی
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
ڕۆژهەڵاتناسی
Orientalism
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
ڕۆژهەڵاتناسی
ڕێبازێکی ڕۆژاوایییە بەمەبەستی توێژینەوە و کوڵینەوە
لە
بارودۆخ و دابونەریت و
زمان
و خووخدەی خەڵکانی ڕۆژهەڵاتی
زەوی
.
ڕۆژهەڵاتناسی
، دەگەڕێتەوە
بۆ
حەز
و خولیای خەڵکانی
گەڕۆک
و مامەڵەگەری
ڕۆژاوایی
و بەرهەمی ئامانجی
سیاسی
و داگیرکارانەی دەوڵەتانی بەریتانیا و سۆڤیەت و فرەنسێ و نەمسا و ئەڵمانیا
بووە
و زیاتر
لە
لایەن
ڕاسپاردەکانی وەزارەتی دەرەوەی
ئەم
وەڵاتانە پەرەی ستاندووە.
ڕۆژهەڵاتناسی
،
دوو
ڕەهەندی
بووە
:
یەکەم
،
ئەو
قازانج
و
بەهرە
بووە
کە
وەڵاتانی
داگیرکەر
لەڕێگەی
خوێندنەوە
و
سەردەرهێنان
لە
بارودۆخی ناوچەکە وەدەستیان کەوتووە (
بۆ
وێنە
بازرگانیکردن).
دووهەم
،
لە
بواری پێشکەوتنی
زانستی
بۆ
وەڵاتانی ڕۆژهەڵاتی حاڵەتێکی ئیجابی
بووە
، ئەویش خزمەتێکە
کە
ئەم
ڕێبازە
بە
ناسینی پێشینەی کەلتووری و
مێژوویی
گەلانی
ڕۆژهەڵات
کردوویەتی. زاراوەی
ڕۆژهەڵات
ناسی
بۆ
گەلانی
ڕۆژهەڵات
، وەبیرهێنەرەوەی ڕابردوویەکی
تاڵ
و
ئەو
زیانە سیاسیانەیە
کە
بەناوی
ناسینی گەلانی
ڕۆژهەڵات
لە
لایەن
ڕۆژاواییەکانەوە پێیان گەیشتووە. ئیدوارد سەعید دۆگماکانی
ڕۆژهەڵاتناسی
بەسەر
چوار
تەوەر
دابەش
دەکات:
1ــ دوگمای جیاکارییەکی نامێژوویی و
جەوهەریی
لەنێوان
ڕۆژئاوا
لە
ڕۆژهەڵاتدا، بەوەی
گوایە
ڕۆژئاوا
سەرزەمینی عەقڵانیەتێکی
قووڵ
و مەزنە و ڕۆژهەڵاتیش سەرزەمینی کاڵفامی و گێلیەتییەکی
گەورە
.
2ــ دۆگمای
ئەوەی
هەر
شتێک
کە
لە
ئیسلامدا
ڕوو
بدات، دەبێت لەڕێگەی
ئایینی
ئیسلامەوە
لێک
بدرێتەوە و بناسرێت و
ڕاڤە
بکرێت.
لەم
دیدەدا
ئەم
ئایینە
جەوهەرێکی نەگۆڕی
هەیە
و بەرپرسیارە لەسەرجەم
ئەو
ڕووداوانەی
لەم
دنیایەدا
ڕوو
دەدەن،
نەک
کۆمەڵێک هۆکاری
ئابووری
و
سیاسی
و
کۆمەڵایەتی
.
3ــ دۆگمای پێشاندانی
بەردەوامی
ڕۆژهەڵات
وەکوو
گشتێکی هاوشێوە و
لێکچوو
کە
توانێی بەرهەمهێنانی هێزی
جیاواز
و
شوناسی
جیاواز
و کولتووری
جیاوازی
نییە
و ناتوانێت گۆڕانکاریی
بە
دوا
خۆیدا بێنێت. مادامەکی
ڕۆژهەڵات
ڕۆژهەڵاتە،
کەواتە
دەبێت
بۆ
نموونە
سلێمانی
هیچ
جیاوازییەکی
لەگەڵ
کابول و کابولیش
هیچ
جیاوازییەکی
لەگەڵ
بێروت و ئەویش
هیچ
جیاوازییەکی
لەگەڵ
تاران
دا
نەبێت.
لەم
دیدەوە
ڕۆژهەڵات
بەمانای وێکچوونێکی سەرتاسەری گەورەیە.
4ــ دۆگمای نیشاندانی
ڕۆژهەڵات
وەکوو
سەرزەمینی
مەترسی
و
هەڕەشە
و
تۆقاندن
. شوێنێک
بۆ
ئەوەی
ڕام
بکرێت،
دەبێ
لێکۆڵینەوەی
بەردەوامی
لەسەر
بکرێت و بناسرێت و کۆنتڕۆڵ بکرێت و مادامێکی هەڕەشەکانی
هەر
بەردەوام
بوو
،
ئینجا
داگیر
بکرێت.
سەرچاوە:
فەرهەنگی خاڵ
ڕۆژهەڵاتی دوور
ئەوپەڕی
ئاسیا
بەلای ڕۆژهەڵاتەوە
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
ڕۆژهەڵاتی ناوین
خاورمیانه
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
ڕۆژهەڵاتی ناوین
The
middle
east
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
ڕۆژهەڵاتی ناوین
ئەم
زاراوە
هەر
لەسەرەتاوە مژاوی
بووە
و
تا
ئێستە
بە
ناوچەیەکی جوگرافیایی دیاریکراو
کە
هەمووان لەسەری
کۆک
بن
پێناسە
نەکراوە. پێناسەی
جۆراوجۆر
لە
بارەی
ئەم
ناوچەوە
هەیە
کە
بە
چەند
بۆچوونێک
ئاماژە
دەکەین:
1ــ ڕۆژهەڵاتی
ناوین
، بریتییە
لە
: وەڵاتانی
ئێران
، تورکیا، قوبرس، وەڵاتانی عەرەبی ڕۆژهەڵاتی دەریای
ناوەڕاست
، فەلەستین،
نیمچە
دوورگەی عەرەبستان، ناوچەی دیجلە و
فوڕات
، دەراوی
نیل
(
میسر
و سوودان) و لیبی. (ساڵنامەی ڕۆژهەڵاتی
ناوین
و
باکووری
ئەفریقا
1987) .
2ــ ناوچەیەک لەنێوان عەرەبستان و هێندستان
کە
ناوەندەکەی
لە
ڕوانگەی ستراتجیستەکانەوە، کەنداوی
فارس
لە
ئەژمار
دێت
. (بیرنارد لووییس، ڕۆژهەڵاتی
ناوین
و
ڕۆژاوا
) .
3ــ ڕۆژهەڵاتی
ناوین
واتایەکی
دانراو
و دڵخوازانەیە
کە
مەبەست
لە
سێ
وەڵاتی
گەورەی
ئێران
و
میسر
و تورکیا و وەڵاتانی عەرەبی
ئاسیا
و ئیسراییل و قوبرسە. (
ژان
پییر درینیک، ڕۆژهەڵاتی
ناوین
لە
سەدەی
بیستەم
) .
بەگشتی
بە
لەبەرچاوگرتنی
ئەم
ڕوانگە
و پێناسانە، ئەکرێ
بڵێین
ڕۆژهەڵاتی
ناوین
ناوچەیەکە
کە
ئەم
وەڵاتانەی
خوارەوە
لەخۆ دەگرێ:
ئێران
، ئەردەن، میرنشینە یەکگرتووەکانی عەرەبی،
بەحرەین
، تورکیا،
سووریا
، عێراق، عەرەبستانی سەعوودی، عەممان، فەلەستین،
قەتەر
، کوەیت، لوبنان،
میسر
و یەمەن.
لە
دوای هەڵوەشانەوەی
یەکیەتی
کۆمارییەکانی سۆڤیەت،
بە
ڕای
هەندێ
زانا
، وەڵاتانی موسوڵمانی ئاسیای
ناوەندی
(ئوزبەکستان، تورکمانستان، قرغیزستان و قازاغستان) و ناوچەی قەفقاز ( ئازەربایجان،
ئەرمەنستان
و گورجستان) دەکەونە بەستێنی «رۆژهەڵاتی ناوەڕاستی نوێ»وە.
سەرچاوە:
فەرهەنگی خاڵ
ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست
ناوەڕاستی
ئاسیا
سەرچاوە:
فەرهەنگی خاڵ
ڕۆژهەڵاتی نزیک
قەراغی
ئاسیا
بەدیوی دەریای سپیدا
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
ڕۆژو خواردن
روزە
خواری
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
ڕۆژو کردنەوە
افطار
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
ڕۆژوخۆر
روزه
خوار
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
ڕۆژوشکاندن
روزە
خواری
سەرچاوە:
فەرهەنگی خاڵ
ڕۆژوو
نەخواردن و نەخواردنەوە و نەکردنی
هێندێ
شتی
تری
تایبەتییە
لە
شەبەقی
بەیانەوە
تا
ڕۆژئاو بەنیازی
خواپەرستی
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
ڕۆژوو
روزه
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
ڕۆژوو
ڕۆژگ
،
ڕۆچە
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
ڕۆژووخۆر
روزه
خوار
5
6
7
8
9
10
11