تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان
سەرجەم فەرهەنگەکان
فەرهەنگەکانی کوردی - کوردی
برادۆست (ئینگلیزی-کوردی)
برادۆست (کوردی - ئینگلیزی)
برادۆست (کوردی - عەرەبی)
برادۆست (کوردی - کوردی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - ئینگلیزی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - عارەبی)
سەلاحەدین
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
فەرهەنگی خاڵ
فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
فەرهەنگی کوردستان
قاموس کردي الحدیث
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
مەردۆخ کوردی - عارەبی
مەردۆخ کوردی - فارسی
مەردۆخ کوردی - کوردی
نالی
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گۆڤەند و زنار
X
وشە
پوخت
پێشگر
ناوگر
پاشگر
سەروا
دەرئەنجام: 895
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - کوردی
دەوڵەت
دەڵوەت
، دارایی.[سامان]
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - عارەبی
دەوڵەت
حَیوان، مَواشِي، اَغنام.
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - عارەبی
دەوڵەت
ثَروَة، مَکنَة.
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
دەوڵەت
ثروت
حیوانی
دارایی
دولت
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
دەوڵەت
مەڕوماڵ
دارایی
حوکمات
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
دەوڵەت
سامان
،
ماڵ
و
داهات
،
خۆشبەختی
، پەڕوپۆ،
پەڵووپۆ
،
ماڵ
،
ئاژاڵ
،
ڕەشە
ووڵاخ
و ووڵاخی
بەرزە
. فەرمانداری، بەندەری،
نێرێتی
،
میری
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
دەوڵەت ـــ نەتەو
دولت
ـ
ملت
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
دەوڵەت ـــ نەتەو
Nation-state
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
دەوڵەت ـــ نەتەو
شێوازێک
لە
سیستەمی
سیاسی
کە
لە
سەدەی شازدەوە، لەنێوان حکوومەتە فیۆدالییەکانی ئەورووپا
سەری
هەڵدا و
هەموو
جیهانی گرتەوە.
لەم
سیستەمەدا لەنێوان
دەوڵەت
*ــ
وەک
باڵاترین ڕێکخەری تەکوزی و
نەزمی
سیاسی
ــ و
نەتەوە
* ــ
وەکوو
پێکهێنەری تەکوزیی
سیاسی
ــ پێوەندییەکی
تێر
و
تۆخ
و
ڕەها
دێتە ئاراوە.
لەم
شێوازەدا مەفڕووزە
کە
نەتەوە
کەمتاکورتێک، کۆمەڵێکی ئینسانی هاوشێوەیە
کە
خاوەنی هەستێکی نەتەوەیی هاوبەشە و
لەناو
سنووڕێکی دیاریکراوی دەوڵەتێکی سەربەخۆدا
دەژی
. «
دەوڵەتی
نەتەوەیی»
لە
دنیای ئەمڕۆدا باڵاترین شێوەی تەکوزی
سیاسی
ناوبردە
کراوە
.
جیهانی
سیاسی
ئەمڕۆ
بە
واتای پێکهاتێکە
لە
نەتەوەکان،
ئەو
نەتەوانەی
کە
ڕێکخراوەی نەتەوەیەکگرتووەکان
پێک
دەهێنن.
ڕەنگە
لەگەڵ
ئەم
پێناسەدا نەیاریی بکرێت
کە
ئەندامانی ڕێکخراوەکە، نەتەوەکان
نین
بەڵکوو
وەڵاتەکانن و زۆربەی نەتەوەکان
لە
بەینی
چەند
وەڵاتێک
دابەش
کراون
بەڵام
ئەمە
پێناسەی
ڕەسمی
جیهانە
لە
پێکهاتەی
خۆی
ئەمەش
بە
میرات
و جێماوەی ناسیۆنالیزم*
لە
ئەژمار
دێت
.
یەکێک لەسەرباسەکانی
دەوڵەتی
نەتەوە
، جیاوازییەکانی
دەوڵەت
و نەتەوەیە
کە
لێرەدا
بە
چەند
خاڵێک
لەو
جیاوازییانە
ئاماژە
دەکەین:
1ــ
دەوڵەت
بەرهەمی هۆکارگەلێکی دیاریکراوی
وەکوو
سەربەخۆیی
سیاسییە
بەڵام
نەتەوە
، دەرەنجامی هۆکارگەلێکی دیاریکراوە
کە
بۆتە
هۆی
پەیدابوونی کۆمەڵێکی
مێژوویی
سەقامگرتوو.
2ــ
خەڵکی
دەوڵەتێک،
ڕەنگە
پێوەندییان
بە
نەتەوەیەکەوە هەبێت
یا
نەبێت،
کەچی
نەتەوە
ڕەنگە
بوونێکی
سیاسی
سەربەخۆی هەبێت
یا
کەرتێک بێت
لە
دەوڵەتێکی گەورەتری فرەنەتەوە.
هەندێ
لە
نەتەوەکان
ڕەنگە
لەناو
زیاد
لە
یەکەیەکی
سیاسی
دابەش
بووبێتن
وەکوو
کۆریاییەکان و کوردەکان.
3ــ
دەوڵەت
دەزگەیەکی
سیاسی
ــ یاساییە،
بەڵام
نەتەوە
، دیاردەیەکی
مێژوویی
ــ
سیاسی
و کەلتوورییە.
4ــ
دەوڵەت
، بەرهەمی فراژووتنی
مێژوویی
نییە
،
بەڵام
نەتەوە
دەرەنجامی
ژیانی
هاوبەشی
دوور
و
درێژی
جەماوەرە.
5ــ
دەوڵەت
لە
هەر
سەردەمێکدا
کیان
و نیشتمانێکی دیاریکراوی
هەیە
و
ئەم
زێدەش،
ڕەنگە
بەهۆی
زۆرداریی
یا
یەککەوتنەوە
تووشی
گۆڕان
بێت
کەچی
نەتەوە
، لەباری مێژووییەوە جڤاتێکی
ڕاوەستاو
لەئەژمار
دێت
و بەپێی
ویست
و
ئیرادە
،
گەورە
و
بچووک
نابێتەوە.
6ــ لەسەروبەندی کەونینەی مێژووی مرۆڤیشدا
دەوڵەت
هەبووە
بەڵام
نەتەوە
، بەرهەمی چاخی نوێیە و دەرەنجامی ئاوێتەبوونی
خێڵ
و
عەشیرەت
و گرووپە ڕەگەزییەکانە
بە
زەبری
شێوازی
بەرهەمهێنانی
سەرمایەداری
.
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
دەوڵەتانی لاسار
دولت
های
خودسر
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
دەوڵەتانی لاسار
Rogue states
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
دەوڵەتانی لاسار
بە
دەوڵەتانی
یاخی
و
چەمووش
دەگوترێ
کە
لە
گۆڕەپانی نێونەتەوەییدا بەهۆی ڕژێمی
سیاسی
یا
بۆچوونی ئایدیۆلۆجیکی ڕێبەرەکەیان،
تووشی
گۆشەگیری
دیپلۆماسی
و سەرشۆڕیی ئەخلاقی دەبن. شەرعییەتی
ئەم
دەوڵەتانە
لە
بەر
پێمل نەبوونیان
بە
یاسا
نێودەوڵەتییەکان ئەکەوێتە
ژێر
پرسیارەوە. نموونەی کلاسیکی
ئەم
جۆرە دەوڵەتانە، ئەفریقای باشوورییە لەنێوان ساڵەکانی 1984
تا
1994. ئاپارتایدو ئاکارە سیاسییەکانی ناوخۆیی و
دەرەکی
ئەم
ڕژێمە،
لەگەڵ
پێوانەکانی مافی
مرۆڤ
و مافی چارەی خۆنووسین،
دژایەتی
ئاشکرای
هەبوو
(بڕوانە
جیاوازی
ڕەگەزایەتی) .
زاراوەی دەوڵەتانی
لاسار
، بەزۆری
ئاماژە
دەدات
بە
سیستەمی سەرکردایەتی (Leadership)،
نەک
سیستەمی
سیاسی
خەڵک
یان
نەتەوەکان بەتایبەت
ئەو
ڕێبەرانەی
کە
فێڵباز
و
کەللەڕەق
و شەڕخواز و
سەرسەری
و
ناکەس
بن
.
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
دەوڵەتشار
بەو
حکوومەتانە
کە
لە
یۆنانی کۆندا دامەزرابوون پێیان دەگوت
دەوڵەتشار
.
بەڵام
لە
سەدەکانی
ناوەڕاست
و چاخی نوێدا
بەو
شارە
ئەوروپییانەش
کە
سەربەخۆ
و
خاوەن
دەسەڵاتێکی
بەهێز
بوون
،
ئەم
زاراوەیان
بۆ
بەکار
دەبرا.
دەوڵەت
شارەکانی یۆنانی
کۆن
خاوەنی ڕێکخراوە و دامودەزگە
بوون
کە
سەرجەم
لە
دەزگەیەکی حکوومەتی
بەناوی
«
دەوڵەت
»
پێک
دەهات.
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
دەوڵەتشار
دولت
شهر
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
دەوڵەتشار
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
دەوڵەتمەن
ثروتمند
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
دەوڵەتمەن
دارا
،
بوود
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
دەوڵەتمەند
ثروتمند
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
دەوڵەتمەند
دەوڵەتمەن
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
دەوڵەتمەند
دەوڵەمەند
2
3
4
5
6
7
8