ڤالا، بەتاڵ، خاڵی
سوێند بەخوا

-کەوتن: هەلاکەوتن٬ (کە.): ئاوەڵە٬ واڵاکراوەوە٬ لادان. –داهاتن: بەلاداهاتن٬ بەربوونەوە و کەوتن و مردن

خداوکیل. در مقام سوگند گویند

خواوەکیلە، بۆ باوەڕپێکردن ئێژن

(نا.)، (مک.) باری هەڵکەوتنی (جگ)ە لە یەکێ لەو یارییانەی بە میچ دەکرێن. تێبــ.- جگەکە لەسەر پشت دەکەوێ و لا زەقەکەی لە سەرەوە دەبێ. * سۆفی ( لە یارییەکی ترا).

(بن.) بۆ دیاری کردنی فەرق و جیاوازی، بێجگە لە.... بەفر هەموو لایەکی گرتۆتەوە ئیللا سلەیمانی نەبێ. ئیللا بە قسەی خۆی نەبێ بە قسەی کەس ناکا.

(پالا، پالای - pala, palay)

هەراو هەنگامه، دادوبێداد، ئاژاوه.

بە زمانی سەنسکریت، بە مانای پێنج بنەڕەتە. پانچاشیلا، لە شەریعەتی بوودا بەگشتی ناوی پێنج یاسای کرداریی بووداییەکانە کە بریتییە لە: خۆپاڕاستن لە کوشت و کوشتار، دزی، بەئاڵۆشی، درۆ و مەیخۆری. ئەم زاراوە لە لایەن دەوڵەتی هێندەوە بە واتای پێنج بنەڕەتی سیاسەتی دەرەوە بەم شێوازە بە کار براوە:
1) بایەخ دانان بۆ سەروەری و حاکمیەتی نەتەوەیی و سنووری وەڵاتەکان.
2) دەستدرێژ نەکردن.
3) دەست نەبردن بۆ ناو کاروباری ناوخۆیی وەڵاتەکانی دیکە.
4) ڕێز گرتنی دوولایەنە و یەکسان لە پێوەندییە نێونەتەوەییەکان.
5) پێکەوە ژیانی ڕژێمی جۆراوجۆر. کۆنگرەی نەتەوەکانی ئاسیا و ئەفریقا لە باندۆنگ، ئەم بنەڕەتانەی بە «پێنج بنەڕەتی پێکەوە ژیانی ئاشتی خوازانە» پەسند کرد. لە ساڵی 1965 وەڵاتی ئەندونیسیا بنەڕەتەکانی پانچاشیلای بۆ سیاسەتی دەرەوەی خۆی بە کار هێناوە.

پانچاشیلا

Panchashila

(پەرت و پەلا - pertûpela)

پەرت و بڵاو، تەفروتونا، تارومار، وڕینه، قسەی بێهوده و بێ مانا.

پردی میرییە کەوتۆتە لای ڕۆژاوای کاولۆکان

(چەرب بالا - çerb bala)

خۆش ئەندام، بەقەدو باڵا.

پێش و پاش و ڕاست و چەپی هەموو شتێک

بۆ هەر نیگارێکی ئەندازەکییە چوار لێوار، چوار گۆشەی هەبێت. لەم کتێبەدا «چوارلا» بۆ نیگاری دووڕەهەندیی تەرخانە و «چوارپاڵوو» بۆ نیگاری سێڕەهەندی. گەر چەمکی «چوارگۆشە» تەرخان نەبا بۆ ئەو نیگارە تایبەتەی بریتییە لە چوار ڕێکگۆشە و چوار لێواری یەکسان ئەوا باشتر بوو «چوارگۆشە» وەک چەمکێکی گشتی تەرخان با بۆ گشت نیگارێکی خاوەن چوار گۆشە و چەمکی «چوارگۆشەی لایەکسان» بۆ بارە تایبەتەکە بێت. هەر وەک «سێگۆشە»، خۆی گشتییە و پاشان «سێگۆشەی لایەکسان»ی هەیە بۆ جۆری تایبەتی سێگۆشە.

چهارلا، چهارتاه، چهارلای، چهاررشته، دوباد.

چوارلانه، دووباد. [بەنی چوار لۆ، بەنی دوو جار بادراو.]

مُرَبَّع، مَربوع، ذو اَربَعَة خیوط، ذَو اَربَعَة اَسلاک.

چهارلا، دوبار تا شده
چهار جهت جغرافیائی

چوارقەد
خۆرەڵات و خۆرنشین و باکوور و باشوور