سکولاریسم

Secularism

سکولار لە ڕیشەی لاتینی saeculum بە مانای کاروباری ئەم دنیا وەرگیراوە واتە جیهانپەرستی، ئەو شتەی کە پێوەندی بەم جیهانە خاکییەوە هەبێت. لە زاراوەی سیاسی و فەلسەفیدا بریتییە لە بڕواهێنان بە ڕاگواستنی سەرچاوە لە دەزگە ئایینیەکانەوە بۆ کەسان یا ڕێکخراوەی نائایینی. واتە گوێ بە ئایین نەدان و لە ئایین دابڕان، جیاکردنەوەی ئایین لە کاروباری حکوومەت و جیهان بە تایبەتی پەروەردە و فێرکردنی قوتابیان. بەپێی ئەم تیۆرییە، ئەو شتەی کە لە کاروباری کۆمەڵایەتیدا ڕەسەن لە ئەژمار دێت، سیاسەتە نەک ئایین، چونکە ئایین شتێکی تاکەکەسی و شەخسییە. سکۆلاریزم بە واتای دنیاپەرستی و ڕەتکردنەوەی هەموو شتێک جگە لە دنیا و بە ئەسڵ دانانی دنیا ڕاڤە دەکرێت کەوابوو ڕەتکردنەوەی ئایینیش دەگرێتەوە.
بیرۆکەی پێویستی جیاکردنەوەی ئایین لە سیاسەت، دەگەڕێتەوە بۆ ئەو کێشمەکێش و ناکۆکییانەی کە لە تێکەڵکردنی شتە ڕۆحی و دەروونییەکان لەگەڵ شتە دنیایی و مادییەکان هاتبووە ئاراوە. ئەمیش سەرەتا لە کۆمەڵگەی مەسیحییەکان و ڕۆما خۆی نیشان دا. ئەمان بۆ پاساوی بیر و بۆچوونەکەیان پشتیان بەم گوتەیەی عیسێ پێغەمبەر بەستبوو کە دەڵێ: «ماڵی قەیسەر بۆ قەیسەر و ماڵی مەسیح بۆ مەسیح» واتە عیسێ بە دینی خۆی و مووسێ بە دینی خۆی!
لە سەدەکانی پاش چاخی ڕۆشنگەری و پاش سەرهەڵدانی فەلسەفەکانی لیبرالیزم و دیموکراسی، ئەندێشەی جیاوازی ئایین لە سیاسەت بە کردەوە پیادە کرا تا ڕادەیەک کە ئەمێستا ئەم بیرۆکە وەک بەشێکی سەرەکی دەستووری بنچینەیی وەڵاتانی ڕۆژاوایی لێ دەرهاتووە.

(مالارییا - malarîya)

مەلاریا، نۆبەتێ.

(کیلارینیت - kilarînit)

كلارنێت، ئامێریکێ مۆسیقایه.

قەرە،قەیرە،سهرەژن،کۆنەژن.

(هەرت.خۆ.):ڕەقاز

سوورەقانگ.