حاڵەتێک کە تێیدا هاوسەنگی سیستەمی سیاسی و کۆمەڵایەتی شێوابێت. قەیرانە سیاسییەکان بەپێی ئاستی بەربڵاوی و پانتای جوگرافی، بە دوو جۆری ناوخۆیی و نێودەوڵەتی دابەش دەکرێن. قەیرانی ناوخۆیی وەک، ململانێی کرژی سیاسی نێوان حیزب و لایەنە سیاسییەکان بۆ وەدەست هێنانی دەسەڵات، سەرهەڵدانی ناکۆکی جیددی لە نێوان باڵەکانی حکوومەت، کۆدەتای سەربازی، مانگرتنی درێژخایەن، شۆڕش و پێکدادانی ئەتنیکی و شەڕی چریکی. ڕیشەی قەیرانی سیاسی ناوخۆ تەنیا ناگەڕێتەوە بۆ چۆنیەتی مامەڵەی کاربەدەستانی ناوخۆی وەڵاتەکە بەڵکوو لەم چاخەدا زۆربەیان لە ژێر کاریگەری دیاردە سیاسی و ئابوورییەکانی ناوچەکە و هێزە بان ــ ناوچەییەکان سەرهەڵئەدەن.
قەیرانی سیاسی نێودەوڵەتی، بریتیە لە هەلوومەرجێکی چاوەڕواننەکراو کە لە ئەنجامی پێوەندی دوو یا چەند وەڵات سەرهەڵدەدات، بۆ وێنە، ناکۆکی نێوان دوو وەڵاتی دراوسێ کە لە ساردبوونەوەی پێوەندی سیاسییەوە بگرە تاکوو شەڕ تەشەنە ئەسەنێت.

بحران سیاسی

Political Crisis

Crisis of Capitalism

بحران سرمایەداری

ئەم زاراوە لە لایەن مارکس و زۆرینەی مارکسییەکان بۆ ئاماژە بەو کێشە و ناتەباییانە بەکاربراوە کە سیستەمی سەرمایەداری تووشی قەیران و ئارێشەی قووڵی ئابووری و کۆمەڵایەتی و سیاسی کردووە. بە باوەڕی ئەوان، ناتەبایی سەرەکی کۆمەڵگەی سەرمایەداری لەوەدایە کە بەرهەم و سەمەرەی کۆمەڵایەتی، دەکەوێتە بەردەستی سەرمایەداری تایبەتی و قازانجی هەرەزۆری ئەم بەرهەمە مەکینەییە دەچێتە گیرفانی سەرمایەدارەکانەوە. ئەم ئارێشە لە نێوان خەسڵەتی کۆمەڵەکی بەرهەمهێنان و شێوازی تایبەتی موڵکداریەتی، قەیرانی سەرەکی سەرمایەداری سازکردووە. دەرەنجامێکی ئەم ئارێشە، دابەزینی توانایی کڕینی بەرهەمەکانە بەهۆی زیادبوونی چینی هەژار کە ئەمەش دەبێتە هۆی زێدەبوونی بەرهەمهێنراو و هەڵکشانی ڕادەی خەڵکی بێکار. دەرەنجامێکی دیکەی قەیرانی سەرمایەداری، خەبات و ململانێی کرێکار و بۆرژوازییە.

قەدرە

کارکرده، آزموده (اسپ ازکار درآمده مثلاً)

کارکەردە، لەکاردەرهاتگ [ڕاهاتوو (وەک: ئەسپی ڕاهاتوو)]

مُدَرَّب، مَجَرَّب، مُمَرَّن، کَهلَه

مسن تر از عفوان جوانی
کارکشته
قوچ پبج ساله

بە تەمەن تر لە جەنگەی جوانی و لاوەتی: قەیرەکچە، قەیرە پیاوە
لە کار دەرهاتگ: ئەسپەکە قەیرەیە
بەرانی پەنج ساڵە

(کە.):قەیرە٬ ئاحێل٬ کەسێکە لە نێوانی جحێلی و پیری دابێ بۆ نێرومێ بەکار دەبرێ . کارکرده٬ لەکار دەرهاتوو. کوڕ یا کچێکە هەر بە کوڕێتی و کچێتی مابێتەوە تا پیر دەبێ

عصا
دسته شمشیر و خنجر
بام غلتانک

عاسا، داروەکاز
مشتوی خەنجەر و دەسکی شیر
باگردێن، بان گلێر

میوەیەکی خڕی زەردی مزری ناوک ڕەقە وەک قۆخ وایە بەڵام ئەم پچووکترە

قیسی، زردآلو خشکه

شڵانەکوت [قەیسی وشک]

مِش مِش، یَبیس المِسمِش

رزدالو
هسته شیرین زردالو