تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



سەرچاوە: شیرینی نوێ
فَنٌ مِعمارى. هَنْدَسَة مِعماريَّة. ريازَة
خانوسازی.
سەرچاوە: شیرینی نوێ
مُنافَقَة. نِفاق. مُداهَنَة. رياء
سەرچاوە: شیرینی نوێ
مُنْتَخب رياضى
فریق / تیم. تیمی وەرزش.
بریان
«س.» تم: برژاو.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
دریابیگ
[ا. ص ]
(دەریابەیگ۔ derya beyg)
گ ەورەی دەریا، سەروکی دەریا، دەریادار.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
دریافتن
[مص ل. م ]
(دەریافتەن deryaften)
پەی بردن به کاریک، تیگه ییشتن، فریاکەوتن.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
دریاق
[ا.ع ]
(دیریان - diryax)
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
دریانوال
[ص.مر ]
(دەریانەقال - derya neval)
جوامیر، بەخشنده، دلاوا، لیبورده.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
دریاچه
[ا ]
(دەریاچه - deryaçe)
دەریاچه، دەریای بچوک که هەر چوار دەوری خاک بی.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
دریاکش
[ص. فا ]
(دەریاکەش - deryakes)
درکەیه، به کەسیک دەگوتری که شەرابی زؤر بخواته وەو مەست نه بی.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
دریاکنار
[ص. مر ]
(دەریاکەنار - derya kenar)
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
دشواریاب
[ص. مر ]
(دوشفاریاب - dugvar bar)
دژوار رەس، دووره دەس.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
آتریاد
[ا ]
(ئاتیریاد - atiryad)
دەستەیەک سەرباز.
سەرچاوە: شیرینی نوێ
أَحاد في الرياضيات
التسعة اعداد الأولی / یەکان. نۆ ژمارە لە یەکەوە تا نۆ.
ئاریان
بڕوانە: ئاران
ئامادەکریاگ
آمادەشدە، بسیجیدە، پسیجیدە، پرداختە، آمادە، بسغدیدە، پسغدیدە، آژیریدە.
ئامادەکریاگ
تەیارکریاگ، قومراخکریاگ. [تەیارکراو]
ئامادەکریاگ
مهیأ.
ئامادەکریاگ
سازکراو، پەرداخ کراو
ئیمپریاڵیزم
بەگشتی واتایەکە بۆ دەوڵەتێک کە لە دەرەوەی بەستێنی حکوومەتەکەی خۆی، دەست درێژ ئەکا بۆ وەڵاتانی دیکە و خەڵکی ئەم وەڵاتانە ئەکێشێتە ژێر ڕکێفی خۆیەوە و سەرچاوە ئابووری و ئینسانییەکانیشی ئەڕووتێنێتەوە. ئیمپریاڵیزم بە مانای ئیمپراتۆری* هەر لەسەرەتای مێژووەوە بووە.
لە زاراوەدا، ئەم وشە ئەگەڕێتەوە بۆ ئیمپراتۆری کە لە 1890 بەملاوە لە لایەن لایەنگرانی «ژوزێف چیمبەرلێن»، سیاسەتمەداری ئیستعمارخوازی بەریتانیا، هاتە ئاراوە. ئەم کابرایە، دەیەویست پەرە بدا بە ئیمپراتۆریەتی بەریتانیا.
زاراوەی ئیمپریاڵیزم، خێرا چووە ناو زمانەکانی دیکەشەوە. ئەم وشە بوو بە بیانوویەک بۆ خاڵیکردنەوەی ڕق و کێشمەکێشی نێوان دەوڵەتە ئەورووپییەکانی ئەو سەردەمە. ئەم کێشمەکێشانە لە 1880 تا 1914، وەها بە سەر سیاسەتی نێونەتەوەییدا باڵی کێشا، کە ئەم قۆناخە بە «چاخی ئیمپریالیزم» ناوبردە کرا. لەم ناوەدا بەریتانیا و ئیمپریالیستە ئەوروپییەکانیش، بە ناوی پەرەسەندنی شارستانیەت و بەشکردنی دەسکەوتەکانیان بە سەر خەڵکانی ڕەگەز - ناپاک، درێژەیان بەم ئاکارە دا. دوای شەڕی جیهانی یەکەم، ئایدیۆلۆجیای ئیمپریاڵیزم لە قەبارەی فاشیزم و نازیسم دا گەیشتە لووتکەی خۆی.
یەکەمین ڕەخنەی تیۆریک لە ئیمپریاڵیزمی نوێ، لە لایەن «ج.ا.هابسۆن»، ئابووریناسی بەریتانی، لە کتێبێک بە ناوی ئیمپریاڵیزم (1902) بڵاو کرایەوە. لەم کتێبەدا بۆ یەکەم جار، بە ڕوانگەیەکی ئابوورییەوە سەیری ئەم دیاردە کرا. «لینین»، لەم ڕوانگەوە کتێبی ئیمپریاڵیزم، دواقۆناخی سەرمایەداری (1915) بڵاو کردەوە. دواتر ئەم ڕێبازە بە ناوی تیۆری ئابووری دەربارەی ئیمپریاڵیزم، ناوبانگی دەرکرد. تیۆری «لینین» جگە لەوەیکە ماهییەتی ئیمپریاڵیزم شی دەکاتەوە، تیۆرییەکە لە بارەی سەرچاوەی شەڕ ــ شەڕی ئیمپریاڵیستی ـــ کە بەرهەمی سیستەمی سەرمایەدارییە. (بڕوانە لێنینیزم)