تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



دەباوەش گرتن
«مست. مت.» د ەست دە ناو قەد یا سەروتری کەسێ وەرهێنان تێبــ.- ئە مەیان بۆ دەربڕینی هەستی خۆشەویستیه بەرامبەر کەسێ و زیاتر لە نێوان دڵداران و دوو دۆستیش کە دەمێک بێ یەکتریان نەدیتبێ، باوە و ڕوودەدا.
ئا، ئا ! دەبەشنەوه
ڕستەیێکه بەسەر سووڕمانەوه دەگوترێ. زیاتر دووکاندار به کڕیارێکی دەڵێ که نرخێکی وا بۆ کاڵایەک بڵێ نەچێتە عەقڵەوه.* بە خشینەوه. دابەش کردن/2.
بان بەسەر دەبانێ، بەقوون نابانێ
1) بە مەڕێ دەگوترێ که بەرخ وەخۆ بگرێ و بیلێسێتەوه بەڵام نەیەڵێ بیمژێ. ب»، «کن.» ژنێکی تەواو ڕام نەبووبێ و خۆی بە دەست مێردەوه نەدات. تێبــ.- ١- ئەم وشەیه بەو شێو ەیه که له مەتەڵەکەی سەرەوەدا دەکار کراوه، دەبێ لە مەسدەرێکەو ه هاتبێ، هەروەکوو دەڵێن دەنازێ له مەسدەری «نازین» یا دەبارێ لەمەسدەری «بارین»، کاتێ دەشڵەین «دەبانێ» یا «نابانێ» بەو جۆرەی له مەتەڵەکەدایه، دەبێ بڵەین دەبانێ لەمەسدەری «بانین» هاتوه، بەڵام ئەم مەسدەره لازمه قەت نەبیستراوه، ب» ئەوەندەی پێم شک بێ لەو مەسد ە ره نەبیستراوه یا گوم بوه. ٢- وشەی «بانۆک» و «نەبان» کەوتوونهوە و له مەتەڵەکەشدا له حاڵەتی مزارعی «دەبانێ» و «نابانێ» دا د ەیبینین.
بای دەبوور
باد فُروَردین، باد فرودین، باد دَبور.(باد مَغرب، یا باد بین مَغرب و جنوب کەدر آخر روز می وزد. ضد «باد صبا»)
بای دەبوور
بای خوەرنشین. [(بای ڕۆژئاوا، یا بای باشووری ڕۆژئاوا کە لە کۆتایی ڕۆژدا هەڵدەکات، بەپێچەوانەی بای سەبا وه.)]
بای دەبوور
دَبُور، ریح الدَّبور.
بای دەبوور
بە بایە و بە بارانێ لە عومری بەفری کەم دەبێتەوە
(کن.) بە هەر بارێکدا بێ هەر زیان دەبینێ، کارێکی لە هەموو سەرێکەوە زەرەربێ.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
دب۔ مص. ع (دەببه
( debbe))
خزین بەسەر زه ویدا وەكو مار، ته شەنەکردنی نەخوشی له له شدا، روبین به چوار چنگوله، نەرمه رەوت.
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
دەبا
پیتی هاندانە دەچێتە سەر (فعلی ئەمر)ی حازر و غائب بۆ لەمەولا
دەبا
لەرزەی کەم
قەی چ دەکا، بڵا: دەبا بڕوا
ئەبوا، دەبوایە: ئەوی بەسەر من هات دەبا بمردمایە
دەبا
(ئمت.) بۆ تەئکیدە لە هەردوو حاڵەتەکەی سەرەوەدا. دەبا بڕۆین، دەبا بیبینم * (مک.) بڵا.
دەبا
(باک.):دەجا٬ با٬ بڵا٬ -بڕۆین: بابڕۆین٬ مرازی هاندان دەخرێتە پێش کرداری تێڕاخوڕینی ئامادە و بزر٬ بۆ کاتی ئامادە لە مەولا و ڕابردوو٬ - بچێ٬ -چووبا
دەباخ
(دزە.): تێشوو٬ (خۆ.دزە.): بۆنگ٬ چەرمچی٬ چەرمگەر. - کردن: پوویین