خاوەندی و چاودێریی شت

سرپرستی

سەرپەرشتی

خام کردن. (تاب ریسمان مثلاً.)

شلکردنەوه (وەک: خاو کردنەوەی «با»ی تەناف.)

شَذب.

گَرسنگی، دل¬رفتن.

برسیەتی، دڵڕوین. [برسی بوون: ورگ بەتاڵبوون.]

جوع، خَوّ، خَواء.

خاووخێزان.

(ئەردە.):برسێتی،خاوبوونەوەی دڵ.

(دزە.)کەمێک لەفرێتەی خاوترە.(موک.)گیایەکەبەتەری و ووشکی بۆنی زۆر خۆشە وبۆنی لەمێخەکی خۆشترەونازدار ودلداران بەسینگی خۆیانیەوەدەکەن بۆ بۆنخۆشی بەمەشکەی بۆگەنی دادەکەن.

پەڕتووکێکی کوردی دڵداریە وە هەڵبەستراوە باسی سەودا و ئازایی و بە ئارەزوو گەیشتنێ دەکات. خۆرێ رۆژهە ڵاتێ

پادشای ڕۆژەڵات، کینایەیە لە خۆر.

عەجەب ئەستێرە شەو هەڵدێ لە تاوی خوسرەوی خاوەر
بە ڕووی تۆم دیدە هەڵنایێ شەو و ڕۆژ، ئەرچی بێدارم

سستبوونی دڵ و تێکچوونی

مەعنەوی سازمان جهانی مالکیت معنوی

World International Property Organization (WIPO)

ئەم ڕێکخراوە مێژووەکەی ئەگەڕێتەوە بۆ کۆنڤانسیۆنی پاریس (1883) و بێرن (1886) کە بریتی بوون لە یەکیەتی نێونەتەوەیی بۆ پشتگیری خاوەنداریەتی مەعنەوی و یەکیەتی نێونەتەوەیی پشتگیری لە بەرهەمە ئەدەبی و فەرهەنگییەکان. ئەم دوو کۆنڤانسیۆنە لە 1893 یەکییان گرت و سەرەنجام لە کۆنڤانسیۆنی ستۆکهۆڵم (14/7/ 1967) لەژێر سەردێڕی ڕێکخراوەی نێونەتەوەیی خاوەنداریەتی مەعنەوی، بوونی خۆی ڕاگەیاند بەڵام بەشێوەیەکی ڕەسمی لە 26/4/ 1970 پیادە کرا.
بەپێی بەندی 3ی کۆنڤانسیۆنی ستۆکهۆڵم ئامانجەکانی ئەم ڕێکخراوە بریتین لە:
ـــ پەرەپێدان بە پشتگیری لە خاوەنداریەتی مەعنەوی لە هەموو جیهان لەڕێگەی هاوکاری نێودەوڵەتی.
ـــ زامنکردنی هاوکاری ئیداری نێوان یەکیەتییەکان.
بەپێی بەندی چواری ئەم کۆنڤانسیۆنە، ڕێکخراوەکە بەمەبەستی گەیشتن بەو ئامانجانەی سەرەوە، هەڵدەستێ بە ئەنجامی ئەم ئەرکانەی خوارەوە:
ـــ پەرەپێدان بە هەر جۆرە ئاسانکارییەک بەمەبەستی پشتگیری لە خاوەنداریەتی مەعنەوی. جیاواز لەمەش، هاوئاهەنگی یاسا نەتەوەییەکان بەهەند ئەگرێت.
ــــ پیادەکردنی ئەو ڕێککەوتنە نێونەتەوەییانەی کە بۆ ئەم مەبەستە واژۆ دەکرێ.
ـــ وەڵاتانی خوازیاری یارمەتی یاسایی و تەکنیکی لە بابەت خاوەندارییەتی مەعنەوی، هاوکاری یەکتر دەکەن.
ــــ هەموو زانیارییەکی پێوەندیدار بە خاوەنداریەتی مەعنەوی کۆ دەکرێتەوە و بە تویژینەوە لەسەر ئەم بابەتە پاداش دەدرێ و ئەنجامی توێژینەوەکان بڵاو دەکرێتەوە.

بڕوانە: ئاخافتن، ئاخەفتن، ئاخفتن. (جا)ئاژۆتن. (بابا) خاوشکاندنی ووڵاخ

بوغاوە، (دەر) برک، گیایەکی بۆنخۆشی کێوییە بۆ بۆنخۆشی و پارازتنی لە مۆرانە بە جلکان وەردەکرێ

بێ خوداوەند._ی: بێ خوداوەندی

نگهداری کردن
رد نمودن گم شده به صاحبش

ئاگاڵی بوون
دانەوەی گوم بوو بە خاوەنی

(خوسرەڤی خاڤەر - xusrevi xaver)

هەتاو، خۆر، رۆژ.

دڵ تێکچوون و سست بوون

دوغبا

دۆخەوا، دۆکوڵیو

فریب دادن و آسیب رساندن

دەست بە زاخا کردن

(ره خاڤە ت - rexavet)

خاوبوونه وه، سست بوون، نه رمی، ئاسایی.

زاخاودانەوە

زاغاب دادن.

مشتوماڵ دان، سافولووس کردن

جَلي، جَلاء، صَقل، قَشب.

پیوند دادن با زکاب
کنایه از خوش گذشتن

قایم کردن بەزاخ
برێتی لە تەخت کردنی کەیف: زاخاوی مێشکم دا

بریتییە لە تەماشا کردنی یەکێک بۆ یەکێکی جوانی دڵبەر

بریتییە لەپێ خۆشبوونی دڵ بەتووشبوونی دوژمنت بەناخۆشییەک