سیمان

چیمەنتۆ، سیمان

چیمەنتۆ

(باک.): ڕاست ، ئازاد

سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو)

North Atlantic Treaty Organization (NATO)

پەیمانێکی سەربازییە کە لە 4/4/ 1949 لەنێوان وەڵاتانی بەلجیکا، کەنەدا، دانیمارک، فرەنسا، بەریتانیا، ئیسلەندا، ئیتالیا، لۆگزامبۆرگ، هۆڵەندا، نەرویج، پورتوگال، وەڵاتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا، یۆنان و تورکیا (1951)، ئەڵمانیای ڕۆژاوا (1955) و ئیسپانیا (1982)، مۆرکرا.
بەپێی مادەی پێنجەمی ئەم پەیمانە، هەر چەشنە هێرشێک بۆسەر وەڵاتێکی ئەندام بکرێت، هێرش بۆ هەموو ئەندامانی ناتۆ لە قەلەم دەدرێ و ناتۆ خۆی بە بەرپرس دەزانێ لەم وەڵاتە پشتیوانی بکات و لەسەری هەڵقڕێ. ناتۆ لە بنەڕەتدا بەمەبەستی پاراستنی ئاسایشی ئەورووپای ڕۆژاوا لە بەرانبەر دەسەڵاتی سەربازی سۆڤیەت و بلۆکی ڕۆژهەڵات*و بە واتایەکی دیکە بۆ بەرگری لە پەرەسەندنی کۆمۆنیزم دامەزرا. ئەنجومەنی ئاتلانتیکی باکووری، باڵاترین پلەی ئیداری ناتۆ لە ئەژمار دێت و ئەرکی ڕێکخستن و هاوئاهەنگی لقە بەڕێوەبەرایەتییەکان و کۆمیتەی سەربازی بەرعۆدە گرتووە. لە ساڵی 1966 فەرەنسە هێزەکانی خۆی لە ناتۆ کێشاوە و لە ئەندامەتی سەرکردایەتی سەربازی هاتە دەرەوە. بەڵام لە بەشەکانی پشتگیری سەربازی و دابینکردنی بوودجە و دەزگەکانی هۆشدار تووشی نسکۆ هات. بەم بۆنەوە بارەگەی نێونەتەوەیی ناتۆ لە فەرەنسەوە بۆ بەلجیکا گواسترایەوە.
دوابەدوای ڕووخانی دیواری بەرلین*و یەکگرتنەوەی دوو پارچەکەی ئەڵمانیا و هەڵوەشانەوەی یەکیەتی سۆڤیەت، پەیمانی ناتۆ تووشی گۆڕانکاری هات. هەندێ پێیان وایە بە کۆتایی هاتنی شەڕی سارد* ئیتر، بوونی ناتۆ کەڵکی نامێنێ، بەڵام هەندێکیش لەسەر ئەم بڕوایەن کە بە هەڵوەشانەوەی یەکیەتی سۆڤیەت، ئەرکی ناتۆ کۆتایی پێ نەهاتووە و خایلەی سۆڤیەت تاکوو ئێستە هەر لە دڵی دەسەڵاتدارانی ڕۆژئاواییدا ماوەتەوە. بەپێی ئەم بۆچوونە ناتۆ ئەرکێکی باڵاتر لە ئەرکی سەربازی هەیە و لەگوێن دەسپێکێکی سیاسی، شانبەشانی هاوکاری سەربازی و دیپلۆماتیک، زامنکەری هاوکاری ئابووری و کۆمەڵایەتیشە.
بۆ ئەم مەبەستە و بەپێی بەرنامەی نوێی ناتۆ لە قەوارەی «هاوبەشێتی لە ئاشتی»دا زنجیرە دانیشتنێک لە ژێر سەردێڕی«1+16» بە ئامادەبوونی ناتۆ و وەزیرانی بەرگریی و دەرەوەی سۆڤیەت پێکهات و سەرەنجام لە مانگی مەی 1997، ئەم وەڵاتە بە مۆرکردنی ڕێککەوتنێک لە پاریس، بە شێوەیەکی ڕەسمی ئامادەیی خۆی بۆ هاوکاریکردن لەگەڵ ناتۆدا ڕاگەیاند.
لە درێژەی بەئەندامبوونی وەڵاتانی ئەورووپای ڕۆژهەڵات لە 12 ی مارسی 1999 کۆماری چێک، مەجارستان و پۆڵەندا چوونە ناو ڕیزی وەڵاتانی ئەندامەوە. لەم ساڵانەی دواییشدا هەندێ لە ئەندامانی پێشووی پەیمانی وارشەو* هەوڵیانداوە ببنە ئەندامی ناتۆ، هەر بۆیە لە کۆبوونەوەی ڕۆژی 21/11/2002 ئەندامانی ناتۆ لە پڕاگ داوا لە حەوت وەڵاتی بولگاریا، ڕۆمانیا، لیتۆنی، ئیستۆنی، لیتوانیا، سلۆڤاکیا و سلۆڤانیا کرا بۆ ساڵی 2004 ببنە ئەندامی ناتۆ. دواتریش بە ئەندامبوونی وەڵاتانی دیکەی ئەورووپای ڕۆژهەڵات بەردەوام بوو. ئێستە ئەم ڕێکخراوە 26 ئەندامی هەیە. ناتۆ لە شەڕی دژە تیرۆر لە ئەفغانستان وەکوو هێزێکی شەڕکەر لەگەڵ تاڵیبان دەوری چالاک دەبینێ.

رود همیشە صاف و گوارا، منطقەای در کردستان

نام روستایی کرد در ترکیه

ناوی گوندێکی کوردستانە لە ژێر دەستی ترک دایە

ناوی شارێکی کوردانە لە هێلای ئەرزە ڕۆمێ

آدم خودستای دروغ پرداز

مرۆی بەفیشاڵی درۆکەر

(باک.): بۆمێیینانه٬ دەنگی بای زگییه٬ بۆ جنێو بەکاردەبرێ. پرتۆ و ڤرتۆ ناوی دوو پاڵەوانی چیرۆکی شێری چیایە چرتۆ بەستوویە و ڤرتۆ بەری داوە بۆیە شێر ئاخ و ئاڤێ وێ ووڵاتی لەخۆی حەرام کردووە

وتو

Veto

ڤیتۆ وشەیەکی لاتینییە کە لە ڕیشەی vetare وەرگیراوە و واتای (من دژم) دەدات. ڤیتۆ بەرگریکردن لە کاڕێکە و «مافی ڤیتۆ» توانایی یا مافی بەرگری کردنە. ئەم زاراوە لە پرۆسەی یاسادانانی ڕێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان، مانایەکی تایبەت لەخۆ دەگرێ. لەم بوارەدا مافی ڤیتۆ بە واتای مافی ئەندامانی هەمیشەیی ئەنجومەنی ئاسایشــە بۆ بەرگریکردن لە پەسند کردنی قانوونێک لە لایەن ئەندامانی دیکەی ڕێکخراوەکە.
لە یاسای گشتی وەڵاتاندا ڤیتۆ، مافێکە بە سەرۆکی وەڵات یا دەوڵەت دەدرێ تا بتوانێ لە جێبەجێکردنی یاسا پەسندکراوەکان بەرگری بکات. بۆ نموونە دەتوانین ئاماژە بە ئەمریکا و بریتانیا بکەین. پادشای بریتانیا بۆی هەیە هەندێک لە یاسا پەسندکراوەکان ڤیتۆ بکات بەڵام هەرگیز لەم مافە کەڵکی وەرنەگرتووە. کەچی سەرکۆماری ئەمریکا، دەتوانێ یاسا پەسندکراوەکانی کۆنگرێس ڤیتۆ بکات، مەگەر ئەوەی کۆنگرێس دووبارە بە 3/2 زۆرینەی دەنگەکان پەسندی بکاتەوە.

وتەیەکە بەکاردێنرێ لە جێی وتەی چۆن

چطور

چلۆن؟ ، چۆن؟