مست. لا.»، «مک.» چەواشەبوونی ئەحواڵی کەسێک لەباشی ڕا بۆ خەراپی.::دە ک ڕەببی تەخت و بەختی و رگەڕێ

ست.»، «مک.» 1- کە سێکی له ناو نوێندا بێ بەڵام نەخەوتبێ، جا نووستبێ و هەڵستابێت یا هێشتا خەوی لێ نەکەوتبێ:: دوێنێ شەوێ بوو به چواریش هەر به خەبەر بووم. 2- موتڵەقی کەسێکی نەنووستبێ:: بزانه ئاغا بە خەبەره یا نەنووستووه.* «سن.» خەوەر، بێدار. «بک.» هشیار «جن.» بیار.

مست. مت.»، «کن.» تم: بەخێوکردن.

هێزێکی نادیاره، ئادەمیزاد له زۆر کۆنەوه بۆ خۆی ڕەچاو کردووه و لای وایه هەر چاکه و خراپەی بەسەری دێ لەو هێزەوەیه.

نمس.» تم: بەخت کردن، تێبــ.ینی: آ) بەلای منە وه ئەم وشەیه و «بەخشین» و «بەشینەوه» و «پەخش» و «بەش» هەموویان له سەرچاو یەکەوە کەوتوونەتەوه و لە ڕێگای گۆڕان و گەشە کردنا به قۆناغی زمانی «پەهلەوی» دا تێپەڕیون که قۆناغی پێش قۆناغی ئێستای زمانی کوردییه و لێک ترازاون و هەر لکەی ڕچەی تایبەتی خۆی گرتۆتە پێش و مانای جۆربەجۆریان هێناوەته گۆڕ. ئەم وشەیە و «1- بەخت» له سیغەی مەفعوولی ئا وێستاییدا «بەخته» ماونەوه و تۆزێ گۆڕانیان بەسەردا هاتووه و ماناکەشیان دژ وەستاوه. ب» ئەم وشەیه به تەنیایی لەزمانی کوردیدا دەکار ناکرێ و به هۆی فیعلی مساعدی «کردن» مەسدەری «بەخت کردن» لێ داتاشراوه.

(ست.) ١- حاڵی دایک و بابێکی منداڵیان نالەبار و ناعاملاوبێ. دایە گیان بە هۆمێدی خودای نایەڵم ئەمەگ بەخەساربی. ئەمەگ بەخەسار خۆی منداڵەکانی یەکێکیان باش دەرنەچوون. ٢- حاڵی کەسێکی سەرەڕای ماندووبوون بە کارێکەوە هیچی بۆ حیساب نەکرێ.

بدقول و پیمان شکن
بدبخت و کم شانس

بێ ئامان، پەیمان شکێن
کڵۆڵ، نەگبەت، قەرەبەخت

بەدبەخت، چارەڕەش، ئاوان، تەپڕەش، ناپاک._ی: بەدبەختی، چارەڕەشی، ئاوانی، تەپڕەشی، ناپاکی، نهێن بڕی

نگهداری کردن
رد نمودن گم شده به صاحبش

ئاگاڵی بوون
دانەوەی گوم بوو بە خاوەنی

خۆشخۆش، بەهبەە، کشکش

تالع و ناوچەوان و بەش

بَخت، هور، آورَند، ماراب، تاخیره، سَرنوشت، فرشته، ستاره، اختر.

چاره، سەرنویشت، نگین، فریشته، هەساره. [چارەنووس، ئیقباڵ، تاڵە]

اِقبال، طالِع، بَخت، حَظّ، نَصِیب.

شانس
پیمان
پناه
خرج

ئیغباڵ، سعود
پەیمان و بەقا: عەرەب بێ بەختن سۆزی خۆ نابەنە سەر
پەنا، داڵدە: ئەز دێمە بەختێیە
خەرج، مەسرەف: ئەو ماڵەی هەموو بەخت کرد

نەرد، باو، بای، بەش، ناوچەوان، هات، نێوچاوان، کامڕەوایی، کامڕانی، هیر، کام، کۆس، کۆست، پەل، دەرب، چارەنووس، نگین، فریشتە، هەسارە. (فە) بێ_: بەدبەخت، (باک) ناپاک، تەپڕەش، دڵڕەش، چارەڕەش. ئابروو، نامووس، لسەربەختێ تە بێ: لەسەر شەرەفی تۆ بێ

بەخت وەرگەڕاو