بڵندایی

«حمس.»، «سن.» تم: بڵندایی.

بڵندایی

شتی بەرز

«س.» 1- حاڵی شتێکی که لە شوێنی خۆیەوه قیت بووبێتەوه و هێندێک له «فضا» ی بە ر ەژووری خۆی داگیر کردبێ.:: ئەم خانووبەرەیه پازده گەز بڵنده، شاخی «تەرەغه» * له کوردستانی ئێرانه و زۆر بڵنده.* «بک.» بلند. «جن.» بولنگ. «مک.»، بڵیند. «کعر.، بک.» ب ەرز. 2-حاڵی شتێکی که له زەوی ڕا بەرەو ئاسمان چووبێ و تا ئەندازەیەک لەزەوی دوور کەوتبێتەوه.:: ئەم فڕۆکەیه هێندە بڵنده بەقەد لەگەگێل دیاره. 3- حاڵی «مانگ» و «ڕۆژ» که له ئاسۆی ڕۆژهەڵات دوورکەونەوه.:: مانگی یەک شەوه وا نابێ. تا ڕۆژ بەقە د ملەوشترێک بڵند ئەبێ، نابێ بوێژی جەژن بکرێ.

بەرز، حەوا، قیت، بوند، (باڵە) سەلیل، بانی، بەرەوژوور، هەوراز، بانی بەرز، قووت، قیت، (باک) ئەراوەند، (باک) ئەڤرا، ئەڤراز، ڕاسەرین، ژۆر، ژووروو، (با ڵە) بێند، ژۆروو، قووچ، له_ان هاتنەخووار: سەرەوژێربوون، کەمکردن._فڕین: وەحەواکەوتن._بوون: بەرزبوون، ڤەگژگژین، بهەواکەتن._کردن: ڤەناندن، (باک) ڤەگژگژاندن، ئەڤڕاکرن، (باک) هلگافتن، هەڵێنان، هەڵهێنان

«مست.، لا» 1- دوور کەوتنەوەی «ڕۆژ» و «مانگ» له ئاسۆی خۆرهەڵاتەوه.:: مانگ زۆر بڵنده. 2- ڕاست بوونەوەی کەسێکی دانیشتوو لە جێی خۆی بۆ ڕێز گرتنی کەسێ یا هەر مەبەستێکی دیکه.:: هەر هاتە ژوورێ خەڵکەکه یەک پێ لەبەری بڵند بوون.* لەبەهەستان، لەبەر هەڵسان.

«مست. مت.» 1- هەڵگرتنی شتێک و له شوێنی خۆی بە رەو حەوا بردن یا جووڵاندنی.::کەمێک سەری ئەو داره بڵندکەن. دەستێکی دەگەڵ بدەنێ و تێڕەکەی بۆ بڵندکەن.- هەڵچنینی دیوار و خانوو بەرە و...:: خانو وەکەی و ەها بڵند کردووه ماڵی مەی خنکاندووە. ئەو دیوارەتان بۆچی وا بڵند کردووە. 3- هەڵبڕینی دەست و قاچ و سەر و...:: تۆزێ قاچت بڵند کە. کوڕە دەستت بڵند کە. 4- «کئێر.» دزینی شتێک، سووکەدزی:: کیفی کابرایان بڵند کرد (جزدانەکەیان دزی). ب) ساز کردن و هەڵگرتنی ئافرەت بۆ کەیف و ڕابواردن. تێبــ.- بەم دوو مەعنایە، ئەم دوایانە لە (فارسی)ڕا پەڕیوەتەوە ناو زمانی کوردی.

بڵندایی

ئەندازەی بەرزیی شت

«نت.»، « «سیم.» 1- ئەندازەی بەرزی شتێک به باری قیتی دا، لە زەوی ڕا تا دوایی شتەکه. «عا.» ارتفاع.: چیای هەڵگورد ڕەنگه بڵیندایی سێ ەزار متر ببێ. 2- جێگا و شوێنی بەرز.:: له بڵندایی ٥ میترکەوته خوارەوه و هیچیشی لێ نەهات. تێبــ.- مانای ئەم وشەیه مەحدووده و نیسبی، بەڵام ئی «بڵند» موتڵەق و نامەحدوود.* «کعر.» بڵندی، بڵیند «بڵ + ئیند» بڵ = بەرز = له پاش پ ەیدا بوونی دە نگی «لام» لە زمانی کوردیدا «ئاوێستایی» + ئیند؟، بەرزایی. «سن.» بڵنایی. «مک.» بڵیندایی، بڵیندی، «بک.» بڵندایی. «جن.» بولەنی.

بڵنداهی

بەرزبوون، ڤەگژگژین، بهەواکەتن

«مست.، لا» هەڵبەزینەوەی شتێ پاش ئەوەوی وە عەرزی دەکەوێ.* هەڵستانەوه.

بەرزبوونەوە

بەرزبوونەوە

گەورە، پایەبەرز. (باک)_یی: گەورەیی، پایەبەرزی

بەرزکردنەوە

بەرزکردنەوە، فەناندن، ڤەگژگژاندن، ئەڤراکرن، هەڵێنان، هەڵهێنان، هلگافتن

بڵندایی