چەچە، غلغل، آواز بلبل.

دەنگ بوڵبوڵ. [چریکەی بوڵبوڵ. [چریکەی بولبول]

اغرود، اغرودة، غرد، نغمة، نغم نغمة، صوت البلبل، تنغم البلبل.

دەنگی بولبول

1_لەسەر پشت بوون «دەرگا و پەنجەرە». ۲_دەرخۆنە لەسەر نەبوون «دەیزە و مەنجەڵ و...». ۳_لێک نەنران «دەمی ئادەمیزاد» .: لێی گەڕێ با دەرکەکە ئاواڵە بێ. با سەری مەنجەڵەکە ئاواڵە بێ تا سارد دەبێتەوە. «کابرا لەبەر هەتاو دادەنیشیت و دەمی ئاواڵە بوو مێش بە ناو دەمیدا هاتووچۆیان دەکرد». «بیرەوەریی خۆم».

«مستـ. لا.» تووشی نەخۆشی ئاوبڕ هاتن.

«مستـ. لا.» تمـ: ئاگر تێچوون.

«مستـ. لا.»، ۱-زگ پڕبوونی مێیینەی ئادەمیزاد و گیاندارانی مەمکدار، گوورانی «نطفه» لە منداڵدانیاندا. ۲-هاتنەسەر پشکووتن و گەڵا دەرکردنیی دار و درەخت. ۳- «کنـ.» تووڕە بوون، ڕق هەڵستان «لە کەسێ، لە شتێ»، بە غیلی بردن «بە کەسێ».

«مستـ. لا.» پەلاماردانی کەسێ، چنگ لێ قاییم کردنی بە جۆرێکی وەکوو یەک کەس بێنە بەر چاوان.

«مستـ. متـ.» کتو پڕ پەلاماری کەسێک دان، پڕپێداکردن و چنگ لێ قایم کردنی «بە جۆرێ کە ڕیشیان تێک بئاڵقێ!» : هەر لە دوورەوە ئاوڕێشم بوو «بوو بە هاوڕێشم».

دوباره آباد شدن

پاش وێرانی و دەست لێ هەڵگرتنی خانوو یان زەوی دووبارە ساز بوونەوە

«مستـ. لا.» سەرلەنوێ کۆبوونەوە و نیشتەجێ بوونی خەڵک لە شوێنی کۆنەدی یا کۆنە شارێک: ئەم دێیە کوێڕا وا زوو ئاوەدان بۆوە. بابل پاش خاپوور بوونی ئیتر ئاوەدان نەبۆتەوە.

«مستـ. لا.» ئاو تێچوون و ئاوسانی برینان: دەستت تەڕ نەکەی دەنا برینەکەت ئاوەدز دەبێ. ٭ئاوەدز کردن.

«مستـ. لا.»، «مکـ.» ۱-تووشی نەخۆشی گوان ئێشە هاتنی مەڕ. ۲-ئیشک بوونی هەندێ شوێن یا چڵی پەڵە دەغڵێک کە زۆر ئاودار بێ یا بارانی زۆری بە سەردا باریبێ.

«مستـ. لا.» تمـ: ئاوەکی کەوتن.

«مستـ. لا.» تمـ: ئاواڵە بوون.

ئاگاداری بە شتێک

ئاگاداریکردنی شتێک

«مستـ. متـ.» چاوەدێری کردن، باڵ بەسەرکێشان و پاراستنی کەسێ یا کەسانی و شتێ: ئاگات لە منداڵەکان بێ مەیەڵە «مەهێڵە» بێ حەیایی بکەن. ئاگات لە باخچەکە بێ مریشک نەچنە ناوی. ئاگایەکتان لە دوکانەکەم بێ تادەچم نوێژ دەکەم. ئاگایەکت لێمان بێ.