تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



باقڵ
[[بە + ئاقڵ /1]]
(کو. عا.)، (بنت.) تم: ئاقڵ.
باقە بەس
[[باقە + بەس (بەستن)]]
(نت)، (سن) تم: باقەبێن.
بالەبال
[ [ند.]]
بامجان فەڕەنگی
«نت»، «سن»، تم: بایینجان / ٢-ب.
بامێ
[[؟]]
«نا» ١-گیایەکی د ەسچێنی گەڵا پانی یەکساڵەیه، گە ڵاکانی له گەڵاکانی گوڵه هێرۆ دەچێ، گوڵێکی جوانی سپی مەیلەو زەردی شین باوی هەیه ناوەڕاستەکەی قا و ەیی مەیلەو سووره. ٢- بەری ئەم گیایەکه درێژووکه «وەکوو بەڕوو» و پڕتۆو، نوک تیژ و و تراشه. دەگەڵ گۆشت و تەماته دەکرێته خۆرشت «شله» یا شۆرباوی گۆشت. ٣-جۆرێک شیرنیاته بەشکڵی بامیه/٢، لەماست و نیشاسته درووست دەکرێ و دڕۆنا سوور دەکرێتەوه و دەشیرەی شەکر یا هەنگوینی قاڵکراو هەلد ەکێشرێ.
بان گلێر
«نت.»، «سن.» تم: باگردان.
بان گێڕان
«مست. مت.» گلێرکردنەوه و سووڕاندنەوەی باگردێن لەو سەری بانی خانوو بۆ ئەو سەری، بۆ پەستاونەوەی د رز و قەڵشەکانی و ئیشک بوونی دڵۆپه ی ناو ماڵ.
باناندن
[[؟]]
«مست، مت.» کاریله و بەرخی ساوا و ەبەر بزن یا مەڕ «غەیری دایکیان» خستن. کارێکی «بانۆک» دەیکا. تێبــ.- تەنیا مامۆستا ی خوالێخۆشبوو مامۆستا «گیو» ئەم وشەیەی نووسیوە.
بانماڵ
[[١-بان/١+ماڵ «ماڵین» ]]
« «نت.»، «سن.» بێڵێکه لە چە ند پارچە تەختە دروست کراوه و ئەوسەرەوسەرەکەی دەتەختەیەکی دەگیرێ، بەفری لەوسەری بانەوە پێ ڕادەدەن بۆ ئەو سەر. *«کعر.» بەفر ماڵ «خۆشناوەتی» شپارۆخ. «مک.» وەرەوه.
بانکوتانەوه
[[١-بان/١+كوتانه‌وه]]
«مست.، مت.» شێلانی بانی خانوو به قاچ و پێ لەقه، له وەختی باران و دڵۆپەێ کەمدا * بانکوتان.
بانگ
[[په:ڤانگ]]
«نا.» ١- دەنگی بەرز:: کچێ د ە بیبڕەوە ئەم بانگ و هاوارەت لە چییه؟ * «بک.» بان، بانگ. «زا.» ڤێنگ «تم: ژابا - ٣٧». هاوار، قاو. هس.: «هر» وانا: خوێندن. ٢- ئەو دووعا و قسانەیە کە بەپێی ڕێ و شوێنی ئیسلامە تی، شەو و ڕۆژێ پێنج جاران لەسەر بانی مزگەوتان یا لەسەر مناره «ئێستا به میکرۆفۆن»، یەکێک پڕ به دەنگی خۆی دەیانخوێنێ و موسڵمانان ئاگادار دەکا کە و ختی نوێژه. * «جنو.» ئەزۆ «لەعاڕ ەبی اذان».
بانگ لێدان
[[بانگ/١+لێ «پپیف» +دان]]
«مست.، لا.» هاوار کردن، بەدەنگی بەرز ناڕ ەحەتی و پەژارە ی خۆ دەربڕین. «.... چووونه ماڵی هەیدەر گۆرانی، جنازەی برایان هەڵدەگرت و دەیانهێناوه، بانگ لەسەر بانگیان لێداوه، دەڵێ: «هیچ کەس وای لێ نەقەوماوه.» «تحفه، ب٢،.ل-٢٦٩» .*بانگ ڕاهێشتن /٢. «سن.» هەڵدان.
بانگ هەڵدان
[[بانگ/١+هه‌ڵ «پێبف» +دان]]
«مست.، لا.»، «سن.» تم: بانگ لێدان.
بانگ کردن
[[بانگ/١+كردن]]
«مست.،» مت» ١- بەدەنگی بەرز ناوی کەسێ هێنان و داوایەک لێکردنی:: ئەوەندەی بانگیان کرد گوێی لێ نەبوو. بڕۆ ماڵی شاسوار بانگی که تا ئێره بێ. * بانگێشتن. قاو کردن، گاز کردن. ٢- مێمانی کردنی کەسێ، دەعوەت کردنی یەکێک بۆ نان خواردن لە شوێنێک *بانگێشتن کردن،چڕین.
بانگ کردنەوه
«مست، مت.» ١- تم: باوەخوون. ٢- گەڕاندنەوەی کەسێک که دەستی کردبێ بە دوورکەوتنەوه له شوێنێک:: خێرا بانگی کەنەوه با ئەو نامەیەش هەردەگەڵ خۆی بەرێ.
بانگدەری گاڕان
«نت.»، «کن.» گوێدرێژ.
بانگی بێ وەخت
«نت.» تم: بانگی بێ واده.
بانگی ناوەخت
«نت.» تم: بانگی بێ واده.
بانگێشتن کردن
[[بانگێشتن+كردن]]
«مست.، مت.»، «مک.» ئاگادار کردنی کەسێ یا کەسانێ بۆ چوونه ماڵ یا هەر شوێنێکی تر بۆ: نان خواردن، خواردنەوه، شایی و خەنەبەندان یا هەر جوورە کۆبوونەوەیەکی لەم بابەتانه. *دەعوەت کردن. «کعر.» زیافەت. «مک.» مێمانی کردن. «سن.» میرفانی.
بانگێن
[[١- بان/٣+ئگ+ئین]]
«ست.»، «سن.» حاڵی شتێکی لە سەرەوه یا سەرووی هاوچەشنەکانی خۆی بێت.:: ئەو کتێبــ.ە ی بانگینم بۆ بێنه. تێبــ.- له نێوان دوو دەنگی «ن» و «گ» دا، بزوێنەی کوردی هەیه.