تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



باو و نەریت
[[٢- باو+و+نه‌ریت]]
1-باو
«نا» تم: ١- باب/١.
2-باو
[[؟]]
«نا» هەر ڕێ و ڕەسمێکی ژیان و کۆمەلایەتی و... که بەرەوەی بووبێ یا هەیبێ. د ەربەگایەتی و سەرمایەداری لەم زەمانەدا باویان نەماوه. ڕێژیمی پاتشایە تی له دنیای ئێستادا له باو کەوتووه. جاران کەوای شۆڕ و سەڵته له کوردستان باو بوو. *نەریت «کەمەرلاڵ کەی سەر هۆردەر جەخاو+ خاو سەرای سەنگ، بەتۆنیەن باو.(خانا-٧٧١)
3-باو
[[؟]]
«نا.» «مک.» ١- پاڵێکه بە «جۆلانه» ه دەندرێ بۆ ئەوەی دەست بکا به هاتووچۆ::کچێ کنێر وەره باوێکم پێوه نێ جا کە تۆش سوار بووی من باوت پێوه د ەنێم. باو ەلێ باوێکی بەسه- «کن» ههر تەکانێکی پێبده و بیخه جووڵەوه ئیتر ناو ەستێتەوه. ٢-وشەیەکه له یاری «باوباوێن» دا وێڕای لارکردنەوەی سەر دەگوترێ.
4-باو
[[؟]]
«پب» بەدوای ناوی ڕەنگانەوه د ەلکێ و بۆ هەر شتێ کرا به سفەت وا دەگەیێنی که ئەو شتە تەواو ئەو ڕەنگه نیه و نزیکیێتی::شین باو، سوور باو، ڕەش باو، «مەیلەو،شین مەیلەو....،....».
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
باو
زیادەی شتێک بەسەر شتێکی تردا
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
باو
باو
باب، یاسا، رَوش، شیوه، طَرز، کیش، شایسته، درخور.
باو
شێوه، یاسا، ڕەوشت، سزاوار، شایسه. [داب، شایان]
باو
رَسم، عادَة، دَأب، مَعمول، رَوِیَّة، رَویئَة، لائِق، حَرِيّ، مَلَکَة.
باو
شێوە، ئاماش، واش: پارچەکە ڕەش باوە، شین باوە
پاڵ، تەکاندن: باوێک بە جۆڵانەوە نێ
وشەیەکە بۆ گەمە دەگەڵ منداڵ دەگوترێ: بەچەکە باوا! باوباوێن دەکەین
باب، باڤ
ڕمێن و ڕەونەق: تیر و کەوان لە باو کەوتووە
هەل، دەرفەت: باوباوی تۆ بۆ نەتکرد لە دەستتدا
هێز و قەد و باڵا: هەر لە تەمەنێکدا بن بەڵام ئەو لە من باو خۆشترە
خول و سووڕی توند: خول خولەکەم باش باو دەخوا، «باوەخولێ»: گەمەیەکی مناڵانەیە
شیاو: ئەم گۆشتە باودیانی من نییە
هەرەت، جەنگە، تاف
وەرە، بێ
باو
بە سەردا هەبوون، لەو پتر بوون؛ ئازاد باوی لە زیرەکیدا بەسەر قوتابییەکاندا هەیە. کورتکراوەوەی (ناوی باوەمەڕ)ە بۆ سەرچاوەکانی ناو ئەم فەرهەنگە. (ڕەوا) باب، باووک، باڤ. دێراوی بێستانان. (خۆ) بەس، تێچن، تێر، تێڕا،_بوون: تێڕاهێنان، تێهەڵاتن. (موک) ڕۆژو شەو باشییە لە زاراوەی منداڵاندا. باڤ، نەریت، شووێن، ڕەووشت، باڤت، داب، یاسا._ی نەماوە: واتا مۆدەی کۆن بووە. برەو، بەرەوە: بەبرەوە. قازانج، سوود، بەهرە، لا، بای، سەرکەوتن، پیرۆزی، بەخت، باوی منە، باوی تۆیە: لای منە، سوودی تۆیە
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
باو سەندن
زاڵبوون بەسەر شتێکدا
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
باو سەندن
بێنشک(باو)
بە ندو باو
[[ 2-به‌ند/1+و + 2- باو]، ]
«نت.» قسەی هەڵبەستراو، پڕوپاگەندەی ناڕاست و ناشیرن دەربارەی کەسێ.
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
بەند و باو
دەنگوباسێکی ناشیرین کە بکەوێتە دوای یەکێک
بەندو باو هەڵبەستن
«مست. لا.» سازکردن و بڵاوکردنەوەی قسه و قسەڵۆک دەربارەی کە سێ بۆ بەدناو کردنی.
باوا
«نا» «کک.، جف.» تم::بابەگەوره /١ تێبــ. ئەمه هەر وشەی «بابا» یە که له «با» ی دووەمدا دەنگی «واو» به شێوەیەکی کۆنتری ماوەتەوه و نه بۆته «ب» .
باوێشک دان
«مست.، لا»، «کعر.» تووشی حاڵەتی باوێشک بوون *باوێشک هاتن.: مچۆل بەم نیوەڕۆیەش هێشتا خەواڵووه و باوێشک ئەدا.
باوێشک هاتن
«مست.، لا.»، «مک.» تم: باوێشکدان:: باوێشکم دەهاتێ، باوێشکم دێنێ.
باوەرێن
[[٣-با/١+وژ‌رێن «وه‌راندن» ]]
«مک.» ١- «ست.» حاڵی میوەیەکی بەهێزی «با» له درە خت بووبێتەوه و کەوتبێته خوار. تێبــ.- ئەو جووره میوەیه پەسەند نییه و لەمیوەیە کی بەد ەست لێکرابێتەوه هەرزانتر دەفرۆشرێ، بۆیه میوە فرۆشان ئەگهر بیانهەوێ بڵێن میوەکەیان هەرزانه هاوار دەکەن: «و رە هەڵیگرەوه بەنرخی باو ەرێنی» ٢- «نت.» هەر مێوەیێکی بەم جووره ل ه دار بووبێتەوه.
باوەش پێدا «پێا» کردن
«مست. مت.» بە هە ر دوو دەست و گورج و گۆڵی پڕ بەشتێ یا کەسێکدا کردن:: هەر باوەشی پێداکرد و خستیه سەر شانی، باوەشی پێیا کردو دای بە ئەرزا.
باوەشێن
[[٣-با/١+وه‌شێن «وه‌شاندن» ]]
«نت.» ئامرازێکە بەهێزی دە ست یا هەر هێزێکی تر بەم لاو لای خۆیدا دەجوڵێندرێ، ئەویش هە وای دەور و پشتی خۆی دەجوڵێنێ و فێنکی دەکا. تێبــ.- ساد ترین جۆری پارچە مقەبایەکە، بە دەست به ڕاست و چەپا د یجووڵێنن، جۆرێکی دیکەی هەیه لە پووشی خورما دەیچنن و دەسکێکی ڕێ دەخەن، بەڵام ئێستا باوەشێنی کارەبایی پەیدا بووه، جاران حەسیر یاشتێکی تری لەم بابەتەیان به میچی خانۆ وه هەڵداوەسی و پە تێکیان تێدەخست کەسێک دەیجووڵاند *«سن.» باڕووشە. پانکه.
باوەڕی
«حمس» ١- ئەنجامی باوەڕ کردن. ٢- تم: باو ەڕ.
باوەژن
[[١-باو+٣-ئه/٢+ژن]]
«نت.»،«کعر.»، «کعر.، سن.» .» ژنی دووەمی هەر پیاوێ بە نیسبەتی منداڵەکانی لە ژنی یەکەمی. ژنانی پیاوێ کە لە ژنێک زیاتری هە بێ، بە نیسبەت منداڵەکانی لە ژنەکانی دیکەی *زڕدایک//باوەپیاڕە.
باوەگۆ
[[باو/+٣-ئه/٢+گۆ «گۆتن» ]]
«بنت.»، «هل.» لە نێوەراستی قسەی کەسێکا، قسەیەک کردن بە نیازی بەڕاست زانینی قسەکەی یا زیاتر ڕوون کردنەوەی. «عا.» تەعلیق.
باوەگێژه
[[ باوه «بابه» +گێژ+٥-ئه/١]]
«نت.»، «مک.» یاری منداڵانه لە کوردەواریدا. تێبــ.- هەردوو دەستیان بەولاولادا به «افقی» ڕادەگرن و بە دەوری خۆیاندا دەسووڕێنەوه و د ەڵێن: «باوە گێژه گێژم مەکه، گێژت ناکەم» هەرکەسێ درەنگتر گێژبێ یاری دەباتەوه * باوە خوله، باوه خولێ. «سن.» مامە گێجێ.
باوەڵ
[[؟]]
«س.»، «مک.» حاڵی بزن یا مەڕێ کە تووشی نەخۆشی «باوەڵی» بووبێ.
1-باوکه
[[باوك+٥-ئه/١]]
«مک» نێرەی باڵندە و پەلەوەری وەکوو چۆلەکه و پاساری و پەڕەسلێرکە و... و،....
2-باوکه
[[باوك+-ئه/١]]
١- تم: بابه /١ و٢و٣. ٢- هێندێ جاران دایک و باب بە منداڵی خۆیان دەڵێن «هەروەک بڵێن باوکەکەم» .
باوئیرک
حلقه مسی یا آهنی
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
باوا
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
باوا
باوک (ل)
باوا
بابا، نیا، پدربزرگ.(پدر پدر، پدر مادر )
باوا
باپیر. [باوەگەورە(باوکی باوک، باوکی دایک.)]
باوا
جَدّ.