(چەپ ئەنداز - çependaz)

کەسێک بەرەو پشت سواری ئەسپ ببێ و تەقە بکات، کەسێ بە دەستی چەپ تەقە بکا.

(ژه رف ئه ندیش - jerf endîfl)

بیرکردنه وه ی قووڵ، تێفکرین، بیرقووڵ.

(کار راهـ ئەنداز - kar rah endaz)

کەسێک له کارێکدا کۆمەک بەیەکێک بکات و کارەکەی بۆ راپەڕێنێ.

(كولووخ ئەنداز - kulûx endaz)

کەستەک ئەنداز ، کەستەک ها¬وێژ.

(گول ئەندام - gul endam)

گوڵ ئەندام، بەدەن ناسک وەکو گوڵ، ژنێک بەدەنی نەرم و ناسک وەکو پەڕەی گوڵ بێ.

(یەک ئەنداز - yek endaz)

یەکسان، بەرانبەر، لێدانی شکار یا دژمن بەیەکەم گولل‍ە.

نوشتانەوە

(نت)، (هل.) تم: بازبازێن.

«مست، مت.» کاریله و بەرخی ساوا و ەبەر بزن یا مەڕ «غەیری دایکیان» خستن. کارێکی «بانۆک» دەیکا. تێبــ.- تەنیا مامۆستا ی خوالێخۆشبوو مامۆستا «گیو» ئەم وشەیەی نووسیوە.

« «نت.»، «سن.» بێڵێکه لە چە ند پارچە تەختە دروست کراوه و ئەوسەرەوسەرەکەی دەتەختەیەکی دەگیرێ، بەفری لەوسەری بانەوە پێ ڕادەدەن بۆ ئەو سەر. *«کعر.» بەفر ماڵ «خۆشناوەتی» شپارۆخ. «مک.» وەرەوه.

«مست.، مت.» شێلانی بانی خانوو به قاچ و پێ لەقه، له وەختی باران و دڵۆپەێ کەمدا * بانکوتان.

«نا.» ١- دەنگی بەرز:: کچێ د ە بیبڕەوە ئەم بانگ و هاوارەت لە چییه؟ * «بک.» بان، بانگ. «زا.» ڤێنگ «تم: ژابا - ٣٧». هاوار، قاو. هس.: «هر» وانا: خوێندن. ٢- ئەو دووعا و قسانەیە کە بەپێی ڕێ و شوێنی ئیسلامە تی، شەو و ڕۆژێ پێنج جاران لەسەر بانی مزگەوتان یا لەسەر مناره «ئێستا به میکرۆفۆن»، یەکێک پڕ به دەنگی خۆی دەیانخوێنێ و موسڵمانان ئاگادار دەکا کە و ختی نوێژه. * «جنو.» ئەزۆ «لەعاڕ ەبی اذان».

«مست.، لا.» هاوار کردن، بەدەنگی بەرز ناڕ ەحەتی و پەژارە ی خۆ دەربڕین. «.... چووونه ماڵی هەیدەر گۆرانی، جنازەی برایان هەڵدەگرت و دەیانهێناوه، بانگ لەسەر بانگیان لێداوه، دەڵێ: «هیچ کەس وای لێ نەقەوماوه.» «تحفه، ب٢،.ل-٢٦٩» .*بانگ ڕاهێشتن /٢. «سن.» هەڵدان.

«مست.، لا.»، «سن.» تم: بانگ لێدان.

«مست.،» مت» ١- بەدەنگی بەرز ناوی کەسێ هێنان و داوایەک لێکردنی:: ئەوەندەی بانگیان کرد گوێی لێ نەبوو. بڕۆ ماڵی شاسوار بانگی که تا ئێره بێ. * بانگێشتن. قاو کردن، گاز کردن. ٢- مێمانی کردنی کەسێ، دەعوەت کردنی یەکێک بۆ نان خواردن لە شوێنێک *بانگێشتن کردن،چڕین.

«مست، مت.» ١- تم: باوەخوون. ٢- گەڕاندنەوەی کەسێک که دەستی کردبێ بە دوورکەوتنەوه له شوێنێک:: خێرا بانگی کەنەوه با ئەو نامەیەش هەردەگەڵ خۆی بەرێ.

«نت.»، «کن.» گوێدرێژ.

«نت.» تم: بانگی بێ واده.

«نت.» تم: بانگی بێ واده.

«مست.، مت.»، «مک.» ئاگادار کردنی کەسێ یا کەسانێ بۆ چوونه ماڵ یا هەر شوێنێکی تر بۆ: نان خواردن، خواردنەوه، شایی و خەنەبەندان یا هەر جوورە کۆبوونەوەیەکی لەم بابەتانه. *دەعوەت کردن. «کعر.» زیافەت. «مک.» مێمانی کردن. «سن.» میرفانی.

«ست.»، «سن.» حاڵی شتێکی لە سەرەوه یا سەرووی هاوچەشنەکانی خۆی بێت.:: ئەو کتێبــ.ە ی بانگینم بۆ بێنه. تێبــ.- له نێوان دوو دەنگی «ن» و «گ» دا، بزوێنەی کوردی هەیه.

«نت.» «مک.» _ ١- کاتێکه مەڕداران لەکوردستان بۆ لەوەڕاندنی حەیوانەکانیان سەردەکەون بۆ کوێستانان، فەسڵی چوونه هەواران. ٢- مانگی دووهەمی بەهار «لە٢١ ی» نیسانەوه تا ٢١ی مایس» ٣١ ڕۆژه *«کئێر.» ئوردیبەهشت «فر.» .

«نت»، «سن» تم: ئاویه. تێبــ.- کەرتی دووەمی ئەم وشەیه «ئەناو» بە ڕای من دەبێ لە مەسدەری مابێتەوه که ئێستا له قاڵبی «هەنوون» دا د ەبیندرێ و لەبن لەهجەی هەورامیشدا «بان ئەنوو» شکڵێکی دیکەی ئەم وشەیه..

«نت»، «سن» تم: بەرگەده.

«ست.»، «مک.» ڕەنگی بەڕەنگی توێکڵی بایینجانی ڕەش، بنەوشی تاریک.

«نت.» ئەو شوێنەی «بت.» ی تێدا داد ەنرێ و بت پەر ست بۆ عیباد ت د ەیچنێ. *بوتخانه.