واران، وارانن. [دابارین، باراندن (وە ک: تیرباران، بەرد باران. )]

مَطَر، غَیث، وَدق، حیاء، حَیا، نضیضَة، شَآبیب.

وَبل، ضَرب، نَضخ، اِمطار، رَشّ، رَجم، سِیب.

باران
چند بار باربر

ئاوێ کە بە دڵۆپە لە هەورانەوە دا دەڕژێ
بارەکان، چەند باری بارەبەر

(نا.) ١- (نم) و (شە)یەکی لە حەوا کۆبۆتەوە و بە شکڵی (دڵۆپ) لە ئاسمانێڕا دەڕژێتە سەر زەوی. * (بک.) باران. (جنو.، هو.) واران. (زا) ڤاران. (مک.) بارانە ٢- دەگەڵ هێندێ ناوان تەرکیب دەبێ و ناوێکی تازە پێکدێنێ کە دەگەیینێ میقدارێکی زۆر لەو شتەی (ناو)ەکە پیشانی دەدا (وەکوو باران) لە شوێنێکەوە (بە تایبەتی لە بەرزایی ڕا) بەسەر کەسێ، شتێ یا جێگایەکدا فڕێ دەدرێ. گوڵباران، بەرد، باران، بۆمباران، تیر، باران.

ئەو تنۆکە ئاوانەیە، کە هەوور بەسەر گۆی زەویدا دەبارێنی دەخڵ و دان و گژو گیاو باغ و باخچەی پێ تێراو دەبێ، (دەر. فە) واران، (هەوا.، زەن) ڤاران، وەشت، بارین._ بڕان: بارانە ڕاوەستان، (موک) کەژکردن، جۆزەردان، نێوی مانگی دووایی بەهارێیە._ وەشاندنەوە: (زەن.، هەورا) هوورش برینگان، (موک) کەژکردن، کژکردن. باراندن: گوللەباران، تیرەباران، بەردەباران

(مست. لا.) هاتنەخوارەوەی باران لە هەوران ڕا بۆ سەر زەوی. * باران دادان، دادانە باران (نە)، کردنە باران.

(کن.) دنیا هەرچۆنی بسووڕێ کاری من پەکی ناکەوێ.

موسم قطع شدن باران

ئاخر و ئۆخری بەهار کە هەڕەتی باران بارین نامێنێ، مانگی جۆزەردان

(نت.) ئەو مانگەیە ئیتر باران نابارێ، سێیەم مانگی بەهار *جۆزەردان.

مانگی هەرە دووایی بەهارێیەکە 31ڕۆژە لە (21)ی حوزەیرانێ وە دەست پێدەکات تا بیستی تەمووز لە ڕووی ئەوەوە لەم مانگەدا بە زۆری بارانە چک دەکات کوردان ناویان ناوە

باران تند.

شەس. [شەستەباران]

وابِل، ناضِح، هَتن، غَدَق، دَیمَة، نَضاح.

شروع باران

هەوەڵ هاتنە خواری باران

(مست. لا.) تم: باران بارین. تۆزێ خێراکەن خەریکە باران دابدا. کەمێ پێ هەڵگرن خەریکە باران دایدەدا.

شروع باران