ڕستەیێکە هەر کاتێ ئاش دانی نەما بۆ هاڕین، ئاشەوان بە دەنگی بەرزی وەکوو هاوار دەیڵێ و خەڵکی ئاگادار دەکا تا هەرکەس باراشی هەبێ بیبا بۆ هاڕین. ئاش بە تاڵ کردن ــ «مستـ. متـ.» ١- بانگەوازی ئاشەوان و ئاگادار کردنی خەڵک لە ئامادەیی ئاش □ «... ئاش بە تاڵی بۆ بکە گەر تاقەتی...»، «رەزا - ٧٥». ٢- «کنـ.» واز لە کارێ هێنان و بە جێ هێشتنی بە نیوە و نیوە چڵی: هەر تاقە ڕۆژێ بە کارەکەوە خەریک بوون و ئاش بە تاڵیان لێ کرد. تێبــ. ــ ئەم مەعنایەی تەواو پێچەوانەی «ئاش بە تاڵ» ە کە هاواری ئاشەوانە و داوای ئیش دەکا، کە چی لێرەدا دەست لە ئیش هەلگرتن دەگەیێنێ.

دست از کار کشیدن

دەس لە کار کێشان

آش ماست، سپیدبا، ماستبا، دوغبا.

. . . . دوخوا. [دۆخەوا]

رائبیە.

آش بچەها، آش بچگان، گند بیدستر، گندویدستر، خایەی سگ آبی.

گون سەگاوی. [گونی سەگان کە بۆ دەرمان دەشێت].

جند، جند بیدستر.

چێشتە قوڵە. گون نگاوی

دروس کردنی ئاش و خستنەگەڕی

«مستـ. متـ.» ١- دروست کردنی ئاش: پیرۆت وەستایەکی باشی هێناوە ئاشی پێ دەنێتەوە. مام گدروون خەریکی ئاش نانەوەیە. ٢- «کنـ.» سازکردنی گێرە و کێشە و گرفتاری بۆ کەسێ: ئەم کابرایە ئاشێکی بۆ ناوینەوە هەرچی دەکەین ڕزگاریمان نایە.

وتەیەکە منداڵان بە کاری دەهێنن لە کاتی قسە بڕینەوەیاندا لە گەڵ یەکتری

«نتـ.»، «سیمـ.» وتەیەکە منداڵان کاتێ قسە دەگەڵ یەک دەبڕنەوە، دەیڵێن، وەکوو بیانەوێ بڵێن: هیچمان لە هیچ، یا هەر کەسە لە ماڵی خۆی.

قسەی شڕم بڕم

ووتەیێکە منداڵان کاتێکی بەکاری دەهێنن، کە بڕیار بدەن قسە لەگەڵ یەکتری نەکەن و دەنگ لێکتری ببڕن

استاد کار آسیاب

وەستای ئاش چاک کردن

«نتـ. ستـ.» ئەو کەسەیە دەزانێ ئاش بنێتەوە ئەگەر خراپیش بوو چاکی کاتەوە.: مام ئۆمەر ئەش وەستایەکە وەکوو خۆی نابێتەوە. مام خدری ئاش وەستا.

«حمسـ.» ئیشی ئاش وەستا. کاری نانەوە و چاکردنەوەی ئاش.: ئەرێ کاکەسەنی دێبۆکری ئێستاش هەر ئاش وەستایی دەکا؟