وشەدان

سەرچاوە: نالی

بێ کەم

بێ چەندیەتی.

ویصالی بێ کەم و کەیفی حوضووری
لە « نالیی » گەر دەپرسی، یەعنی ئاوا

سەرچاوە: نالی

موو کەمەر

قەد باریک وەک موو.

دندان گوهەر و لەب شەکەر و، پەنجە بلوورن
نازک بەدەن و، موو کەمەر و، سیم سرینن

سەرچاوە: نالی

کەمانین

وەک کەوان لێ هاتوو.

ڕوخم ڕەنگینی ڕەنگی ڕوومەتی ڕەنگینتە، بازا !
قەدی سەروم کەمانینی قەدی شیرینتە، بازا!

سەرچاوە: نالی

کەماڵ

وێڵ و فام.

ئەڵڵا.. ئەڵڵا.. کە چ عەقڵ و کەماڵێکی هەیە!
لەگەڵ ئەو عەقڵ و کەماڵە چ جەماڵێکی هەیە!

سەرچاوە: نالی

کەمعەیار

ئەو زێڕەی بێگەرد نەبێ. سووک.

نەقدی دڵێ کە ڕائیجی سەودایی تۆ نەبێ،
مەغشووش و کەم عەیارە و هەم قەڵب و هەم چرووک

سەرچاوە: نالی

کەمین

سپێر، ئەو شوێنەی تفەنگچیی خۆی تیا حەشار ئەدا بۆ تەقە.

دائیم لە جەنب و خوار و کەمیندا بە ڕۆژ و شەو
بۆ فرصەتە لە ڕێگەی ئیمانی ئەم مەڕە

سەرچاوە: نالی

کەمینە

کەمتر و بێبایەختر.

چ حوجرە؟ وا لە خاکی میللەتی دەوڵەت پەناهیدا
کەمینە خادیمی سوڵطان و، شاهەنشاهی دەربانە!

سەرچاوە: نالی

کەمەر

پشتێن.

ئالوودە نەبێ دا، بە زەبوونگیریی خوێنم
بۆ کوشتنی من دامەنی پاکی لە کەمەر دا

سەرچاوە: نالی

کەمەند

پەتێکی ئەستووری درێژە بۆ گرفتارکردنی کەسێک یا گیانلەبەرێک بەکاردێ.

مەڵێ ڕێگەی کەشندە، یا کوشندە ئەژدەرە، یاخۆ
کەمەندە، یا طەنابی خێوەتی گەردوونی گەردانە

سەرچاوە: نالی

کەمەند

جۆرە تەنافێک بووە جاران لە جەنگدا بەکارهێنراوە بۆ خستنەمل و بەکێش کردنی جەنگاوەری بەرەی ئەولا.

کەمەندی زوڵفی دوو لانە، لە بۆ گەبر و موسوڵمانە
دەکێشێ بێ موحابانە، چ لەملا بێ، چ لەولا بێ!

سەرچاوە: نالی

حوکەما

جەمعی حەکیمە واتە فەیلەسووف و زۆرزان.

بۆ توند و ڕەقیی مەتنی مەتینی حوکەما بێ
تەدقیقی ئەمیش سیڕڕە دەبێ خوفیە ئەدا بێ

سەرچاوە: نالی

وشکەمەلە

مەلە له شوێنی بێئاوا.

« نالیی » له هەوا کەوتە سەما، بوو به شەناوەر
بەو وشکە مەلە بیمی هیلاکی غەرقی بوو

سەرچاوە: نالی

شەبەهـ ی یەکەم

وەک.

شەبەهی زۆڵفی شەبەهـ گۆنەیە، ڕووگەردانی
بە سەری ئەو کە بە سەودا سەر و سامانم دا

سەرچاوە: نالی

ئاهوو شکەم

ناوقەد باریک وەک ناوقەدی ئاسک.

مل عەلەم، شیرین قەلەم، ئاهوو شکەم، مەیموون قەدەم
سم خڕ و کلک ئێستر و مەنزل بڕ و عارەق نەڕێژ

سەرچاوە: نالی

تاق ی یەکەم

تاقی سەرپەنجەرە،

چ قەصر و دائیرە و تاقێ، تیا تاقی ئافاقی،
نەی و موطریب، مەی و ساقیی، گوڵ و بولبول هەموو جووتن

سەرچاوە: نالی

تەقریر - ی یەکەم -

زاراوەیەکی مەلایانە، بەوە ئەڵێن کە مامۆستا بابەتێک بۆ فەقێ لێکئەداتەوە.

شتێکە بی شەبیهـ و جینس و فەصڵ و کەشف و تەقریرە
موبەڕڕایە لە تەقریر و حەدیثی حادیث و ڕاویی

سەرچاوە: نالی

تەنیی - ی یەکەم و سێهەم -

لە تەندنەوەیە.

ئێمە مەردین و هەموو شێری خەشینپۆشی مەصاف
کرمی قەز هەرچی تەنیی، بو تەنی نیسوانی تەنیی

سەرچاوە: نالی

جام ی - یەکەم

جامی مەی.

حەوادیث جام و دەوران بوو بە ساقی
لە بەزمی جامی جەمشیدی نەما باس

سەرچاوە: نالی

حیکەم

جەمعی (حیکمەت) ـە واتە ژیریی و زانایی. ناوی یەکێکیشە لە زانستەکان کە ئەگەر لەگەڵ زاراوەی زانستیی ئەم چەرخەدا بەراوردی بکەین، فەلسەفە و پزیشکی و فیزیا و دەروون شناسی ئەگرێتەوە.

لەکن ئەو جەوهەرە فەردە لە هەیولا نییە باس
لە حیکەم پەروەرییی بوو عەلی سینا نییە باس

سەرچاوە: نالی

خاو ی یەکەم

دژی کرژ

خاو و بێ خاوی دو زوڵفی خاوم ئەز
چاوە چاوی یەک غەزالە چاوم ئەز

سەرچاوە: نالی

دەم - ی یەکەم -

دەمەی ئاسنگەر، مووشەدەمە.

گاهێ دەبێ بە ڕەوح و دەکەی باوەشێنی دڵ
گاهێ دەبێ بە دەم دەدەمێنی دەمی غوروور

سەرچاوە: نالی

دەم ی یەکەم

دەمی قسەکردن.

دوێنێ چ بو دەتدا به زوبان لافی کەرامەت؟!
ئەمڕۆ نەدەمت بوو، نه دەمت بوو، نە دەمت بوو!

سەرچاوە: نالی

زار ی یەکەم

دەم.

گوتم: ئایا بە زاری خۆت دەپرسیی حاڵی زاری من؟
برۆی هێنایە یەک، وەک شکڵی (لا) یەعنی کە بێ زارم

سەرچاوە: نالی

سەودا ی یەکەم

عاشق.

عومرێکی درێژە بە خەیاڵی سەری زوڵفت
سەوداوو پەرێشانم و، سەودایەکی خاوە

سەرچاوە: نالی

شکەم

سک.

بێش و کەم بێ شکەم و حیرص، وەکوو طیفلی ڕەضیع
زاوییە بێشکەم و بێ شکم و بێ حییەلم

سەرچاوە: نالی

طوڕڕە ی یەکەم

زوڵفی لوول.

شایستەیی شان، لایقی مل طوڕڕەیی تۆیە
نەک طوڕڕەیی شاهەنشەهی و طەوقی وەزارەت

سەرچاوە: نالی

مەردوم - ی یەکەم -

خەڵک.

نییه دیدەیی چ مەردوم، نییە مەردومی چ دیدە
لە فرووغی خەددی فاریغ، لە خەیاڵی خاڵی خاڵیی

سەرچاوە: نالی

مەقام ی یەکەم

ئاهەنگ و ئاوازەی مۆسیقا. بە ئاوازێکی تایبەتییش ئەوترێ.

مەقام و زەمزمەی حادیی، لە شەوقی کەعبە و حوجرەی
مەقام و زەمزەمە، وا ئوشتری هێنانە جۆلانە

سەرچاوە: نالی

نەی - یەکەم -

شمشاڵ،

وەرە، موطریب، به کوێریی چاوی ئەغیار
صەدای نەی دێ، ص ەدای نەی دێ، صەدای نەی

سەرچاوە: نالی

پاڵانی ی یەکەم

ئەسپی کۆتەڵ. جاران لە هەندێ ناوچەی کوردستان کە گەورە پیاوێک بمردایە ئەسپێکی تا بڵێی شۆخ و جوانیان ئەهێنا ئەیانڕازاندەوە، جل و بەرگی مردووەکەیان ئەدا بەسەردا و بە گۆرانییەکی تایبەتیی ئەیانلاواندەوە و خەڵکیش بۆی ئەکەوتنە شین و شەپۆڕ. بەوەیان ئەوت کۆتەڵ.

گوێ درێژی بار و کورتان بەرز و پاڵانی بەزێن
چوست و وریاتر لە گوێ کورتانی پاڵانی و گێژ

سەرچاوە: نالی

چاک ی یەکەم

لەتلەت، کراوە.

طەڵەبی سینەیی چاکم مەکە بەو چاوانه
سینەکەم چاکە به ئینسانی خەرابی نادەم

سەرچاوە: نالی

چەرخ - ی یەکەم -

هەرچیی کە بسووڕێتەوە. لێرەدا مەبەست تەشییە.

زەمانە چەرخ و، چەرخی ئاسمانیشی، فەلەک فیلکە
سەری ڕشتەی وجوودی چەندە باداویی و هەر ماوی

تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان