تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



سەرچاوە: نالی
خان و مان
جێگە و ڕێگە و ماڵ و مەڵبەند.

موسوڵمان! لێرە مانی خان و مانت هەر نەمان دێنێ
پەشیمان بە، کە دەرمانی نەمانت مایەی ئیمانە
سەرچاوە: نالی
مان
مانەوە.

موسوڵمان! لێرە مانی خان و مانت هەر نەمان دێنێ
پەشیمان بە، کە دەرمانی نەمانت مایەی ئیمانە
سەرچاوە: نالی
مانی
هونەرمەندێکی ئێرانی بووە ناوبانگی بە وێنەی جوان کێشان دەرچووە.

نووکی خامەی من کە بێتە مەعنائاراییی کەمال
خەط بە خەط ئیظهاری نەقشی صوورەتی (مانی) دەکا
سەرچاوە: نالی
مانیی
وێنە و نەخشکێشێکی بەناوبانگی ئێرانیی بووە. ئیددیعای پێغەمبەریشی کردووە. لەسەردەمی بەهرامی یەکەمی ساسانیدا بە شێوەیەکی دڕندانە کوشتیان، پێستیان گروو و پڕیان کرد لە کا و لە بەردەرگای شاری جوندیشاپووردا هەڵیانواسیی تا خەڵک سەیری بکەن..

(مانیی)  نیەتی قووەتی تەصویری برۆی تۆ
ئەم قەوسە بە دەستی موتەنەففیس نەکشاوە
سەرچاوە: نالی
مانەند
وێنە.

دولبەرێکم هەیە مەشهوورە بە بێ مانەندیی
بێ شک و شوبهە، خودا شاهیدە، مانەندی نییە
سەرچاوە: نالی
ئاسمانیشی
ئەبێ بە (نوون) ێکی گیراو بخوێنرێتەوە کە ئەگەر بیکەیتەوە ببێ بە دوو نوون و ببێ بە (ئاسمان نیشی). ئەو کاتە (نیش) واتە چزوو و لێرەدا مەبەست قولاپی سەرە تەشییە کە خورییەکە یا لۆکەکەی پێوە بەند ئەکرێ و لە ئەنجامی هەڵسووڕاندنی تەشییەکەدا ئەیکا بە بەن یا بە دەزوو.

زەمانە چەرخ و، چەرخی ئاسمانیشی، فەلەک فیلکە
سەری ڕشتەی وجوودی چەندە باداویی و هەر ماوی
سەرچاوە: نالی
ئەمانەت
شتێکی کەسێکی تر دانرابێ،

وەفای عەهدە له من ڕۆح و، له تۆ ماچ
چییه چارەی ئەمانەت غەیری تەسلیم
سەرچاوە: نالی
ئەمانەت
سەلامەتی.

بۆ هەر کەسێ مەبذوولە طەریقێکی ئەمانەت
هەر عاشقی بێچارە لە ڕێی خەوف و خەطەر ما
سەرچاوە: نالی
دەرماندە
داماو.

چ زەرقا؟ بۆ سیاه ی ی دەفتەری هەر ناصییە ماحیی
چ طەیبە؟ بۆ تەبایی دەردی هەر دەرماندە دەرمانە
سەرچاوە: نالی
سولەیمانی
یەکێکە لە بەناوبانگترین شارەکانی کوردستان، ئیبراهیم پاشای بابان لە ساڵی ١٧٨٤دا دروستی کردووە و پێتەختی میرنشینی بابانی لە (قەڵا چوالان) ـەوە بۆ گواستووەتەوە.

داخڵ نەبی بە عەنبەری سارایی (خاکوخۆڵ)
هەتا نەکەی بە خاکی (سولەیمانی) یا عوبوور
سەرچاوە: نالی
ڕوممانیی
وەک هەنار.

هەر لەبت، یا سینەشت هەردوو بەدەرخە، دا بڵێن:
لەعلی ڕوممانیی هەیە، یا لەعل و ڕوممانی هەیە
سەرچاوە: نالی
کەمانین
وەک کەوان لێ هاتوو.

ڕوخم ڕەنگینی ڕەنگی ڕوومەتی ڕەنگینتە، بازا !
قەدی سەروم کەمانینی قەدی شیرینتە، بازا!
سەرچاوە: نالی
ئیمان
باوەڕ بە خوا، موسوڵمانەتی.

لە سایەی کوفری زوڵفت دڵ (فنا فی النور) ی ئیمانە
مەڵێن ظوڵمەت خراپە، وەصڵی پەروانە لە شەودایە
سەرچاوە: نالی
دەریای عومان
دەریایەکە لە ڕۆژەڵاتی نیمچە دورگەی عەرەب، لە باشووری ڕۆژاوایەوە وڵاتی (عومان) یش هەیە کە پایتەختەکەی شاری (مەسقەط) ە.

چاوی من دەم دەم دەڕێژێ ئاوی صاف و خوێنی گەش
دا بڵێن دەریای عومانە دوڕڕ و مەرجانی هەیە
سەرچاوە: نالی
سولەیمان
حەزرەتی سولەیمان.

صەریری جونبوشی تەخت و مەحەففەی مەخمەڵیی سەوزی
دەڵێی تەسبیحی مورغانە، لەسەر تەختی سولەیمانە
سەرچاوە: نالی
سەلمان
سەلمانی فارسیی، یەکێکی ترە لە هاوڕێکانی پێغەمبەر.

سەعادەت بوو بە نوور و صاعیدی ذەروەی هیدایەت بوو
عەلامەت نووری ئیمانی (بیلال) و (وەیس) و (سەلمان) ـە
سەرچاوە: نالی
عوممان
دەریای عوممان.

فەضا بەحری موحیط و وشتری تێدا سەفینەی بەڕ
سەرابی میثلی نیل و دیجلە و جەیحوون و عوممانە
سەرچاوە: نالی
غلیمان
جەمعی غولامه به مەعنا بەنده.

غلیمانه، گوتم، خاڵی لەطیفت که له سەر دا
ئەم قیبله برۆیانه که غارتگەری دینن
سەرچاوە: نالی
غیلمان
جەمعی غولامە واتە کوڕی تازە پێگەیشتوو.

جەننەت پڕی ویلدانە، خادیم هەمو غیلمانە
خانم کە تێدا حۆرین، یەکسەر هەموو حەسنا کچ
سەرچاوە: نالی
قەراغ. آسمانَةٌ
ئاسمانێکه،

کَاْنَّ کَنارَ أرْضِهِ آسْمانَةٌ
لِبَرْزِیٌّ دُورِی لِسَبزِیِّ عَرْدِهِ
سەرچاوە: نالی
لازەمان
ئەوەی لە کاتا نییە. کینایەیە لە خوا.

کە مەدعووی لازەمان و لامەکان و قوربی بێچوونی
سوار بە لەم بوراقە باریقە، لەم ڕەخشە ڕەخشانە
سەرچاوە: نالی
مافیها ی زەمان
ئەوەی لە جیهاندا هەیە.

غەیری زوڵفی تۆ کە ڕشتەی عومرمە
دەس لە (مافیها) ی زەمان بڕیاوم ئەز
سەرچاوە: نالی
پەیمان
گفت.

ئەگەر خوێنم دەڕێژی تۆ، ئەوە تێغ و ئەمیش گەردن
ئەگەر بنیادی پەیمان، دەستی من دامێنتە، بازا!
سەرچاوە: نالی
ڕوممان
هەنار.

نەخل و ڕوممان پێکەوەن، یا باغەبان وەی کردووە:
سەروی هێناوە لە سێب و بەی موتوربەی کردووە!