وشەدان

سەرچاوە: نالی

لەعین

مەلعوون، دوور لە ڕەحمەتی خودا.

حیفظت شەبان و ، ئێمە ڕەمە و، ئەو لەعینە گورگ
ئەم نەفسە گورگە مێشە لەگەڵ ئەو بەد ئەختەرە،

سەرچاوە: نالی

لەف و نەشر

لە پێشەکییەکەدا لە باسی زاراوە بەدیعییە بەکارهێنراوەکانی ئەم دیوانەدا، بەدرێژیی لەسەرمان نووسیوە.

زولفەینی بە خەم مار و بە حەڵقەن وەکو عە قرەب
شیعری لەف و نەشرن، چ موشەووەش، چ مورەتتەب

سەرچاوە: نالی

لەمحە

ماوەی تێپەڕینی برووسکەیەک.

لەحظەیێک و لەمحەیێک چاوم بە چاوی ناکەوێ
کێ دەڵێ وەحشیی غەزالە مەیلی ئینسانی هەیە!

سەرچاوە: نالی

لەمێ

لێرە.

بە کوێریی دوور لە (نووریی) مایەوە « نالیی » لەمێ، یاڕەب!
فویووضی تۆزی ڕێگەی کوحلی چاوی ئەشکباری بێ!

سەرچاوە: نالی

لەمێدا

لێرەدا.

لەم خاکی دەری ڕەحمەتی بێ زەحمەتە، « نالیی » ،، فیردەوسە مەئالی
حاشا کە لەمێدا ببمە سائیلی مەحرووم ،، هەرچەند لە عوصاتم

سەرچاوە: نالی

لەندەهوور

چوارشانە و کەڵەگەت، مەبەست لە کەسانی وایە ئەوەندە زەبەللاح بن خەڵک لێیان بترسێ.

قەلبی مونەووەرە لە حەبیبانی نازەنین،
یا وەک سەقەر پڕە لە ڕەقیبانی لەندەهوور؟

سەرچاوە: نالی

لەنگەر

لەنگەریی. شەمع

خوانی ئەلوانی زەمین و صەفی سینیی و صەحەنی
طەشت و طاس و طەبەق و لەنگەر و شەمع و لەگەنی

سەرچاوە: نالی

لەهجە

زمان.

نەوای ئاهەنگی (قد قامت) طەریقی جەمعی زوههادە
قەد و قامەت بە لەهجەی ڕاستیی طووبایی عوششاقە

سەرچاوە: نالی

لەهیب

بڵێسە.

تۆ شگوفتە وەردی، من مایلم به زەردیی
تۆ هەمسەرت نەسیمه، من هەمدەمم لەهیبە

سەرچاوە: نالی

لەوح

تەختەی لەسەر نووسین، یا (لوح المحفوظ) کە ئەو تەختەیەیە هەرچی لە جیهانا ڕووبدا و بە عیلمی خوادا ڕابووردبێ، تیا نووسراوە.

ظاهیر و باطین، لەسەر لەوحی حەقیقەت یا مەجاز
ئاشنای سیڕڕی قەڵەم بێ، غەیری « نالیی » کەس نەما

سەرچاوە: نالی

لەوح

هەر شتێکی پانتایی دار.

تەشبیهی حوسنی فائیقی، ئاخر، به چی بکەم!
نووری سونووحی طەلعەتی صەد لەوحی ئەنوەره

سەرچاوە: نالی

لەومە

سەرزەنشتی گەردوون ئەکەی کەوا بۆچ کارێک ئەکا ڕاستی هەر لەبنەوە بێ.. ئاگات لەوە نییە کە تەنانەت لە خۆیشتا دەستی ڕاستت خزمەتی دەستی چەپت ئەکا و ملکەچی ئەوە...

لەومەی زەمان دەکەی کە بۆچ خوارییی ڕاستیی دەوێ؟!
غافڵی دەستی ڕاستی خۆت خزمەتی دەستی چەپ دەکا

سەرچاوە: نالی

لەککە

پەڵە.

گەنجینەیی نێو سینە، ڕەنگینە بە صەد کینە
ئەی لەککەیی ئایینە، یا ڕەببی بە غارەت چیی!

سەرچاوە: نالی

لەیلا

بێجگە لە مەعنا لەفظییەکەی کە نەشەی کاتی سەرخۆشییە و لەوەش کە ناوی ئافرەتە، ئیشارەتیشە بۆ لەیلای قەیسی عامیری.

عیشقت، کە مەجازی بێ، خواهیش مەکە ئیللا کچ
شیرین کچ و لەیلا کچ و سەلما کچ و عەذرا کچ

سەرچاوە: نالی

هاذیمی لەذذات

مەرگ.

ئەو بابە کە فەتح و ظەفەری قەلعەیە قەلعی
با قەلعی بکا زەلزەلەیی هاذیمی لەذذات

سەرچاوە: نالی

ئالەتی تەقریر

هۆی بڕیاردان. هۆی تەخت کردن.

لە نەحو و صەرفی ئەداتێ مەپرسە ئەی موعریب
کە ڕەفع و نەصب و جەڕ و جەزمە ئالەتی تەقریر

سەرچاوە: نالی

ئالەتی عەمەل

زاراوەیەکی زانستی نەحوە بەو وشانە ئەڵێن کار لە وشەی تردا ئەکەن. ئەندامانی لەش کە بۆ خواپەرستی بەکار ئەهێنرێن. (هینەکەی) بنیادەم.

وەها سەقیم و موجەززا عەوامیلی ئەجزا
کە ئالەتی عەمەلی نەحوی مەحوی صەحوی ضەمیر

سەرچاوە: نالی

ئەبوولەهەب

یەکێکە لە ناوەکانی ئاگر، ئیشارەتیشە بە ناوی ئەبوولەهەبی مامی پێغەمبەر.

داری ئیراک و داری هیند هەردوو کە عوودە ئیسمیان
هەمدەمی سوننەتە ئەوەم مەیلی ئەبوولەهەب دەکا

سەرچاوە: نالی

ئەلەم

ئازار.

(فاتیحە!) تەسخیرە شاری دڵ به طابووری ئەلەم
موددەتێکی زۆرە پاتەختە لەبۆ خاقانی غەم

سەرچاوە: نالی

بۆقلەموون

عەلیشیش.

گەهـ طاوس و، گە هـ کەبکن و گەهـ بۆقەلەموونن
گەهـ ئاتەش و، گەهـ شوعله، گەهێ دوودی سیاهن

سەرچاوە: نالی

تەلەئلوء

بریسکانەوە.

(بَرِقَ الْبَصَر) لەبەر بەرق تەلەئلوئی لەئالی
(خَسِفَ الْقَمَر) لە ئیشراق قیامەتی جەمالیی

سەرچاوە: نالی

تەلەف

فەوتاو.

ئەی تەلەفی گفتگۆ، جامیعی کیذب و درۆ
واعیظییە ئیشی تۆ، عاشقییە کاری من

سەرچاوە: نالی

جاروبار. لەبالەب

جێی دەم دەمە، جێی لەب لەبە، ساقی وەرە ئیمشەب
هەم ماچی دەمادەم بدە، هەم جامی لەبالەب

سەرچاوە: نالی

خەلەف

پاشماوە.

تاقانە یەتیمی خەلەفی ئاخری نیسان!
تۆ خۆش بی، صەدەف بوو بە فیدات، دوور بی لە ئافات

سەرچاوە: نالی

ذیللەت

زەلیلیی.

مورادم ذیللەت و پاڕانەوەی حاڵە، نەوەک نەعتە
بە چەن بەیتێکی کوردانە، کە قورئانت ثەنا خوانە

سەرچاوە: نالی

زولەیخا

ژنی عەزیزی میسر کە دڵی چووبوو لە یووسف.

گەر ئەشرەف و مەحبووبە، یووسف کوڕی یەعقووبە
کچ بوو بە خڕیداری یەعنی کە زولەیخا کچ

سەرچاوە: نالی

سولەیمان

حەزرەتی سولەیمان.

صەریری جونبوشی تەخت و مەحەففەی مەخمەڵیی سەوزی
دەڵێی تەسبیحی مورغانە، لەسەر تەختی سولەیمانە

سەرچاوە: نالی

سولەیمانی

یەکێکە لە بەناوبانگترین شارەکانی کوردستان، ئیبراهیم پاشای بابان لە ساڵی ١٧٨٤دا دروستی کردووە و پێتەختی میرنشینی بابانی لە (قەڵا چوالان) ـەوە بۆ گواستووەتەوە.

داخڵ نەبی بە عەنبەری سارایی (خاکوخۆڵ)
هەتا نەکەی بە خاکی (سولەیمانی) یا عوبوور

سەرچاوە: نالی

سەرتیلەک

لووتکەی بەرزایی دەوار، ئەو شوێنەی دەوار کە لای سەرەوە هەردوو سەرەکەی دەوارەکەی تیا بەیەک ئەگەنەوە.

وەک خەیمە بە پەردێکی دو ئەستوونە بە پا بێ
سەر تیلەکی نەختێ بە نەزاکەت قڵەشابێ

سەرچاوە: نالی

سەگی موعللەم

سەگی فێرکراو.

« نالیی » کەوا سەگی سەگی ئەو مەرز و بوومەیە
ئەمما سەگی موعەللەمی بێ دەنگ وبێ وەڕە،

سەرچاوە: نالی

شوعلەڕێژ

تیشک بڵاوکەرەوە.

سم وەکوو یەشم و لە پەشم و تووکی پێدا سەرنگوون
چاو وەکوو بیجادە یا دوو شەو چراغی شوعلە ڕێژ

سەرچاوە: نالی

شیرین قەلەم

قەوارە ڕێختە و ڕێکوپێک.

مل عەلەم، شیرین قەلەم، ئاهوو شکەم، مەیموون قەدەم
سم خڕ و کلک ئێستر و مەنزل بڕ و عارەق نەڕێژ

سەرچاوە: نالی

صولەحا

جەمعی صالیحە.

مەجذووبی طوروق، مورتەعیشی لەرزش و تا بێ
سالیک ڕەوشی مەسلەکی ڕێگەی صولەحا بێ

سەرچاوە: نالی

صیلەی ڕەحم

بەسەرکردنەوەی خزم و کەسوکار.

کێ بێ وەکو تۆ بەم شەوە ڕەحمی بە منا بێ!
مەجذووبە صیفەت، یەعنی صیلەی ڕەحمی تێدابێ!

سەرچاوە: نالی

صەولەت

هەڵمەت.

ئەو طیفله خورد ساله، هەرچەندە وەک غەزاله
ئەمما که هاتە نه خچیر شێر صەولەتی مەهیبه

تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان