وشەدان

سەرچاوە: نالی

حەلقەیی دەر

ئەڵقەڕێزی دەرگا کە هەمیشە لە دەرەوەیە و سەر بائەدا و چاوەڕوانە..

حیرەتزەدە وا دیدە وەکوو حەلقەیی دەر ما
بێ مایە نییە عاشیقی بێچارە، (بفرما)!*

سەرچاوە: نالی

دەر

دەرگا.

دەری ڕەحمەت کەوا بەحری موحیطی عاصییە « نالیی »
تیا جان و تەن ئوفتادەی شەپۆلی سەیلی عیصیانە

سەرچاوە: نالی

شەش دەر

زراوەیەکه له یاریکردن به (نەرد) دا به کارئەهێنرێ، بریتییە لەوە یەکێ له یاریکەرەکان بەردەمی پوولەکانی بەرابەرەکەیی گرتبێ و نەهێڵێ زارەکەی هەڵدا، کینایەشە له سەرلێشێواویی.

خەریکی شەشدەری هات و نەهاتم
خەلاصیم قەت نییە لەم نەردە بێ تۆ

سەرچاوە: نالی

دەراتوو

دەرهاتوو.

ئەی دەراتوو لە دوو مەجرایی دو میزابی مەبال
مەبە بادیی وەکو خەرزیهـ بەهەوای کیبر و مەنیی

سەرچاوە: نالی

دەربان

دەرگاوان.

چ حوجرە؟ وا لە خاکی میللەتی دەوڵەت پەناهیدا
کەمینە خادیمی سوڵطان و، شاهەنشاهی دەربانە!

سەرچاوە: نالی

دەرت

دەرگات.

بێ ئەگەر بێتە دەرت، دەیدەیە بەر شەق وەک گۆ
نییە ذاتیشی نەیێ دڵ، چ بکا، قوڕ بەسەرە!

سەرچاوە: نالی

دەرج

نووسراو. تیا دانراو.

موشەڕڕەف بوو بە تەختی عەرش و تاجی قوربی (عند الله)
بە هەرچی دەرجی (او ادنی) و (ما اوحی) ی قورئانە

سەرچاوە: نالی

دەرماندە

داماو.

چ زەرقا؟ بۆ سیاه ی ی دەفتەری هەر ناصییە ماحیی
چ طەیبە؟ بۆ تەبایی دەردی هەر دەرماندە دەرمانە

سەرچاوە: نالی

دەرهەم

تێکشکاو. لەخەفەتابوو، بەپێی ئەوە ک لە (دەر) و (هەم) پێکهاتبێ.

مەغشووشی زەڕە، عاجزی زیو، دەرهەمی دیرهەم
بۆچ تێکچووە صۆفیی کەرەبۆز بۆ غەمی باریی؟!

سەرچاوە: نالی

دەرک

لێ حاڵیی بوون. دەرگا.

شەعائیر یەک بەیەک مەسرووری سیڕڕی غەیبی لاڕەیبیی
مەساعیی سەربەسەر مەشکووری دەرکی بەیتی باریی بێ!

سەرچاوە: نالی

دەریا

بەحر، مەبەست لە ڕاستییە.

صۆفییان هاتنە مەجلیس وەرەقی دیدە بشۆن
لەکن ئەو دێمییە وشکانە لە دەریا نییە باس

سەرچاوە: نالی

دەریای عومان

دەریایەکە لە ڕۆژەڵاتی نیمچە دورگەی عەرەب، لە باشووری ڕۆژاوایەوە وڵاتی (عومان) یش هەیە کە پایتەختەکەی شاری (مەسقەط) ە.

چاوی من دەم دەم دەڕێژێ ئاوی صاف و خوێنی گەش
دا بڵێن دەریای عومانە دوڕڕ و مەرجانی هەیە

سەرچاوە: نالی

گوڵ خەندەران

گوڵێکی سوورە، ئەڵێن کە بنیادەم پێ بکەنێ. ئەو لە ناسکیدا لەت ئەبێ.

ئەم بچێ، ئەو دادەنیشێ دەم وەکوو گوڵ خەندەران
ئەم دەبێ هەستێ کە ئەو بێ، چاو یەک و قەطرە هەزار

سەرچاوە: نالی

ئایینەی سکەندەر

ئاوێنەکه ی ئەسکەندەری مەکدۆنیی که ئەڵێن ئەوەندە بەرز بووە دنیای هەموو لێوە دیوە،

تۆزێ ئایینه ی سکەندەر وا به دەم باوە. وەلێ
گەردی دامانی غەریبانه لووری جامی جەم

سەرچاوە: نالی

ئەسکەندەر

ئەسکەندەری مەکدوونی کە لای هەولێردا لەشکری دارای شای ئێرانی بەزاند و وڵاتەکەی داگیر کرد.

بە سەراوێزەیی چاوێنەییی کەللەی سەریان
لە کەی و قەیصەر و ئەسکەندەر و دارا نییە باس

سەرچاوە: نالی

ئەندەر

لەناو.

لە جوملەی موعجیز ئەندەر موعجیزی: ئەحکامی قورئانە
کە میعراجی بوڵەندی ئەووەلی ئایاتی « سوبحان » ـە

سەرچاوە: نالی

ئەژدەر

مارێکی ئەفسانەییە ئاگر لە دەمی دەرئەچێ. ئەژدەها.

لە جێی پاوانە و گەردنلغی داناوە زولفەینی
کە وەک ئەژدەر لە پێ و گەردنی ئاڵاوە زولفەینی

سەرچاوە: نالی

بەیدەر

خەرمان.

میضماری شەهسەوارییی تۆیە کە صەف صەفە
کۆگایی حاصیلاتتە بەیدایی بەیدەرە

سەرچاوە: نالی

جیلوەدەر

ورشەبەخش.

ئەی جیلوەدەری حوسن و جڵەوکێشی تەماشا!
سەرڕشتەیی دین بێ مەدەدی تۆ نییە، حاشا

سەرچاوە: نالی

سەمەندەر

گیانلەبەرێکی ئەفسانەییە ئەڵێن هەر لەناو ئاگرا ئەژی و هێلکە ئەکا و هەڵی دێنی و، ئەگەر بێته دەرەوە ئەمرێ!

دنیا بووە بە تاوەوو، صەحرا بە ژیڵەمۆ
دنیا دەڵێن کە ئاگرە، ناری سەمەندەرە

سەرچاوە: نالی

شەب ئەندەر ڕۆژ

شەو لە ناو ڕۆژا، شەبەنگە بە ڕۆژ، کینایەیە لە کۆبوونەوەی هەموو ڕەنگە ڕۆشن و تاریکەکان. فانۆس

فەلەک پەردەی شەب ئەندەر ڕۆژی سەر فانۆسی ئافاقی
زەمین و ئاسمان، لەم بانە تا ئەو بانە تابانە

سەرچاوە: نالی

قەلەندەر

کەسێ هیچ پەیوەندێکی به دنیاوە نەبێ.

فەرشی پەڵاسە، دۆشەکی خاکه، سەرینی بەرد
بێ تووک و، ڕووت و قووت و، فەقیر و قەلەندەرە

سەرچاوە: نالی

مادەر

دایک.

وەرە قوربان! بە جان هەردوو برا بین
کە تۆ بێ مادەر و من بێ پودەر مام

سەرچاوە: نالی

ماری ئەژدەر

ئەژدەها، بەگوێری ئەفسانەی کۆن جۆرە مارێکی ئێجگار گەورەیە ئاگر لە دەمیەوە دەرئەچێ.

لایەک (زەبانییە) لە لەسەروکاری نارە، نار
(هل من مزید) زوبانیە وەک ماری ئەژدەرە

سەرچاوە: نالی

موکەددەر

لێڵ. عاجز و خەمبار.

بێ تووکی جیفە خواریی و گورگین و بێ وجوود
لەم ئاو و خاکه ظاهیر و باطین موکه ددەرە

سەرچاوە: نالی

پودەر

وشەیەکی فارسییە بە مەعنا باوک.

بەس گریە بکە بۆ پدەر و بابی حیجابت
بێ بابیی تۆ مووریثە بۆ وەصڵ و مولاقات!

تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان