بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا گریان دادی کەس نادا. ئەمە دنیایە، جاری وا هەیە شایی و زەماوەندە و جاری واش هەیە شین و شەپۆڕە. یاخود جاری وا هەیە جلی سووری دڵخۆشیی لەبەردایە و جاری واش هەیە جلی شینی ئازیەتباری ئەپۆشێ. ژیان و مردن بە دەست خوایە، کەس لێی ناپرسێتەوە کێ ژیا و کێ مرد و کێ لەکیس چوو!

لاکین ئەمە دونیایە، گەهێ سوورە، گەهێ شین
لایُسألُ مَن عاشَ، وَ مَن مات، و مَن فات؟!

تکای دووهەمم ئەوەیە لەو کاتەدا کە لە کەندڕی ناو قەبرەکەمدا ڕام ئەکێشن و تەلەبەرد و لاپاڵی دەرگای ئەلحەدەکەیدا هەڵئەسپێرن و قەبرەکەم ئەبێ بە دووکان بۆم و تەلەبەردەکان ئەبن بە زەنبیلەی بەدیوارەوە شۆڕکراوەی دووکانی عەتار و، تەنگانە ئاوا ئەبێ کەوا لەو شوێنە تەنگەدا پیاوی چاک بم یا پیاوی خراپ بم، فریشتەی پرسیاری تایبەتیی دێنە سەرم، ئا لەو شوێنەدا کە یەکەم گوزەری پەڕینەوەیە سا بۆ بەهەشت یا بۆ دۆزەخ، یارمەتیت زوو بگاتە فریام و، لە سایەی تۆوە زمانم زوو بپشکوێ و وەڵامی فریشتەی پرسیارم پێ بدرێتەوە.

ئیمدادی فەتحی بابی زوبانم بە فەضڵی تۆ
زوو بێ، کە ئەووەلین گوزەری پرد و مەعبەرە

هاویشتن.

خێل و قیچە، یا بە غەمزە بۆ نیشانەی دڵ بە چاو
مەیلی ڕاست هاوێتنی موژگانی دڵ پەی کەر دەکا؟!

نالییی پلەی چوارەمی بووە لەناویانا. لەوانەیە ئەم بەیتی « حەربا » یەش پەیوەندێکی بەم مەسەلەیەوە هەبێ، هەروەها لەوانەیه پارچە شیعری « ئەحوەلی تەفرەقە نەظەر..» یش، وەک له شوێنی خۆیدا ئیشارەتمان بۆ کرد، لایەکی ئەم مەسەلەیەمان بۆ ڕوون بکاتەوە.

نەییری ئەعظەم وەها تاوی دەدا وەک مەنجەنیق
بۆ دەوامی ڕۆژپەرستیی جەمعی حەربای دێتە ناو

ئاگر.

گەر نییە ئاور لە سینەمەدا بە تاو
بۆچ لەبەر قوڵقوڵ غەریقی ئاوم ئەز؟!

دوو گیان، سکپڕ.

حوجرەکە ئاوس بو، وەعدەی بەهارێ بوو بزێ
وەضعی حەملی کەوتە پایز نابەکام و ناتەواو

بای داراوس کە لە دواڕۆژەکانی زستانا ئەوەزێ و درەختی پێئەگەشێتەوە و ئەوەندەی پێناچێ گۆپکە و گەڵا ئەکا.

کانیی دەزێن بە ئاو و درەخت ئاوسن بە با
شاییی بەهارە، بولبولە داماد و غونچە بووک

ئەو کانییەی ئەڵێن هەر کەس لێی بخواتەوە نامرێ.

لێوی تۆ ئاوی بەقا، من خضرم
فەیضی تۆ ڕەحمەت و من سەوزە گیا

ئاوی حەوزی کەوثەر لە بەهەشتدا.

ئاوی کەوثەر نۆشی صۆفیی بێ کە من
ئاوی ئینسان، یەعنی ماچی دەم دەخۆم

ئەو دڵۆپە بارانەی ئەکەوێتە سکی صەدەف و ئەبێ بە دوڕڕی یەکتا.

کە خاکی، خاکی دامەن بە، وەگەر نە، تۆزی بەربادی
کە ئاوی، ئاوی گەوهەر بە، وەگەر نە، بڵقی سەر ئاوی

سەیدی باراویی.

کە جێگەت بۆ عیبادەت بێ، چ فەوقانیی، چ تەحتانیی
کە حوببت بۆ سیادەت بێ، چ (بەرزنجیی) ، چ (باراویی)

بخاتە.

هەکەسێ نوقصانیی ڕووی باوێتە سەر ڕووی ئاینە
شاهیدی هەرچەندە (رأی العین) ە، کێ باوەڕ دەکا؟!

داوی بەدەمەوەیە، فێڵبازە.

بە داوە، کرژ و خاوە، یەعنی ئاڵۆزاوە زولفەینی
دوو تاوە، دوو سیان و شێوەکەی شێواوە زولفەینی

بەری ئاوێت، بەری خست.

خۆ زگی نیشتۆتە ئەرضی و، توومەزا هێشتاوەکوو
نوطفەکەی هەر ئاو بو، بەریاوێت لەبەر هەور و هەڵاو

تەفسیرێکە ناوی (انوار التنزیل و اسرار التاویل)ە ئەبوو سەعید ناصیروددین عەبدوڵڵای کوڕی عومەری بەیضاویی دایناوە کە لە (٦٨٥ی. ک – ١٢٨٥،١٢٨٦ی. ز) دا مردووە.

لە قورئاندا بە (ما اُخْفِی لَهُمْ) مەکتووم و مەختوومە
بەیان نابێ بە تەفسیری دوصەد (کەششاف) و (بەیضاویی)

شیرینیی.

خرچێکی مودەووەر، بە عەسەل ئاوی درابێ
نەختێکی لەبەر حوسن و حەلاوەت قڵەشابێ؟!

پادشای ڕۆژەڵات، کینایەیە لە خۆر.

عەجەب ئەستێرە شەو هەڵدێ لە تاوی خوسرەوی خاوەر
بە ڕووی تۆم دیدە هەڵنایێ شەو و ڕۆژ، ئەرچی بێدارم

تاڵەموو.

« نالیی » بە داوە شەعری دەقیقی خەیاڵی شیعر
بۆ ئەو کەسەی کە شاعیرە صەد داوی نایەوە

دڵ پیا هەڵواسراو.

شاهێنی دو چاوت کە نیگا و مەیلی بە دانگە
کێشانی بە قوللابی دلاوێزی بژانگە

سووچ، گۆشە.

بێش و کەم بێ شکەم و حیرص، وەکوو طیفلی ڕەضیع
زاوییە بێشکەم و بێ شکم و بێ حییەلم

سەری داهێڵراو و شۆڕکراوە.

بە سەراوێزەیی چاوێنەییی کەللەی سەریان
لە کەی و قەیصەر و ئەسکەندەر و دارا نییە باس

ئەگەر ناوی شوێنێکی تایبەتیی نەبێ، تێکڕای سەرچاوە و کانیی و ئاو. دێوانە

دڵی  « نالیی »  کە ئەنیسی  (قەرەداغ) ە، ئێستەیش
داغی (سەرچاوە) و (دێوانە) یی دار و دەوەنە