تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان
سەرجەم فەرهەنگەکان
فەرهەنگەکانی کوردی - کوردی
برادۆست (ئینگلیزی-کوردی)
برادۆست (کوردی - ئینگلیزی)
برادۆست (کوردی - عەرەبی)
برادۆست (کوردی - کوردی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - ئینگلیزی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - عارەبی)
سەلاحەدین
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
فەرهەنگی خاڵ
فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
فەرهەنگی کوردستان
قاموس کردي الحدیث
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
مەردۆخ کوردی - عارەبی
مەردۆخ کوردی - فارسی
مەردۆخ کوردی - کوردی
نالی
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گۆڤەند و زنار
X
وشە
پوخت
پێشگر
ناوگر
پاشگر
سەروا
دەرئەنجام: 51
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بلوێر بۆ گا لێدان
«کن.» قسه
کردن
بۆ
کەسێ
هیچی تێ
ناگا
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بانگدەری گاڕان
«نت.»، «کن.»
گوێدرێژ
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئێسترە گاییلکە
[[ئێستر + ئە + گا + ئیلکە]]
(نت.) جۆرە ئێسترێکی بچووکە،
وەکوو
دەڵێن
لە
جووت
بوونی
(گا) و (
ماکەر
)
پەیدا
دەبێ
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بگار
[[؟]]
«نا.»، «سن.» تم:
بوار
، تێبــ.- بەلای منەوه
ئەم
وشەیه
به
شێوەیەکی کۆنتری «
بوار
» ه.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئامۆژگاری
[[ئا ــ مۆژ «ریـ.. فعـ..» + گار = کار + ٢- ئی، پهـ: ئامۆژاکاریهـ]]
«نتـ.» ١-
نەسیحەت
«
بۆ
کاروباری کۆمەڵایەتی»، ٢- تەعلیمات «
بۆ
کاری
سیاسی
،
ئیدارە
و...» :
ئەوەندەی
ئامۆژگاری
دەکەن
هەروەک
خۆیەتی
،
هێند
لاسارە
ئامۆژگاری
کەسی
بە
گوێدا
ناچێ
. تێبــ. ــ
ئەم
وشەیە
لە
ڕیشەی فیعلێکی
کۆنی
کوردی
«
ئا
ــ
موژ
.
مۆچ
.» وەرگیراوە
کە
ئێستا
خۆی
لە
بیر
چۆتەوە و ڕەگەکەی
لە
چەند
وشەیێکی تریشدا «
دەستەمۆ
،
نامۆیی
» دەبیندرێ. ب»
لە
زمانی فارسیدا
سنێ
مەسدەری ئامووزانیدەن،
ئاموو
زیدەن و ئامووختەن
هەر
لەو
کۆنە
فیعلە ماوەتەوه،
بەرامبەر
بەم
وشەیەی کوردیش «ئامووزگاری» هەیه،
کە
«حمسـ.» ە و مەعنای ئێستای «مامۆستای قوتابخانەی ئیبتیدایی»
یه
،
جا
وەکوو
دەبینین
لە
کوردیدا مەعنای
ئەم
وشەیە
لە
جەوهەرا جۆرە «
فێر
کردن
» ێکی تێدایە
بەڵام
پێوەندی
بە
دەرس
و
خوێندنەوە
نیە
. *
ئامۆژیاری
،
مۆچ
، مووچاری،
مۆچیاری
،
مۆژگاری
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئامۆژگاری کردن
«مستـ. متـ.»
نەسیحەت
کردن
،
دەرس
دادان
قسەوەبەرنان «تەلقین».
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاگابوونەوە
«مستـ. لا.» وەخەبەر
هاتن
لە
خەو
یا
مەستی
، وەهۆش
هاتنەوە
لە
بێ
هۆشی،
کە
بەسەر یەکێکا هاتبێ
جا
لەبەر
هەرچێکی بێت: خەوی
زۆر
سووکە
لە
خشپەی پێ ئاگای دەبێتەوە. پیاوی
سەرخۆش
بۆ
ئاو
خواردنەوە
ئاگای دەبێتەوە.
ئەو
نیوەڕۆیە
دلێر
هێشتا
ئاگای نەبۆتەوە.
کە
عەمەلیاتیان
کرد
شەو
و ڕوژێکی پێچوو یاڵڵا ئاگای بۆوە. *
ئاگاهی
«هو.»
بە
ئاگا
هاتن
، وەئاگا
هاتن
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاگادار
١- «سفا.»
حاڵی
کەسێکی
بە
شتێک
یا
کارێک بزانێ، خەبەرداری
بێ
:
هەر
خۆی
ئاگاداری
ئەم
ئیشە
بوو
.
هەر
ئاگادار
نەبوون
لە
دەرەوە
چ باسە. * «سنـ.» ئاگا/ ٢٠٢ - «نفا.» کەسێکی یەکێک
یا
شتێک دەپارێزێ:
خوا
ئاگاداری
بێ
ئاگاداری
منداڵەکان
بە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاگادار بوون
«مستـ. لا.»
بە
باس
و
خواس
، کارێک
یا
مەسەلەیێک
زانین
،
خەبەردار
بوون
. *
ئاگا
لێ
هەبوون
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاگادار کردن
«مستـ. متـ.»
خەبەردار
کردنی کەسێک
لە
کارێک،
لە
باسێک
یا
لە
مەسەلەیێک، ڕاگەیاندنی خەبەرێ «
لە
بابەت
هەرچی
بێ
» بەکەسێ.:
ئاگاداری
کاووس بکەن یاگای
لە
خۆی
بێ
.
پێش
ئەوەی
من
بچم
خەسرەو
ئاگاداری
کردبوو.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاگاداری
«حمسـ.» ١-
زانین
، خەبەرداری:
بە
ئاگاداری
دووکەسان پارەکەی بدەنێ. ٢- تمـ:
ئاگاداری
کردن
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاگاداری کردن
«مستـ. متـ.» تمـ:
ئاگا
لێ
بوون.:
ئاگاداری
مناڵەکانی بکەن با
پەرتەوازە
نەبن. *
ئاگاداری
/ ٢.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاگاهی
«حمسـ.»، «هو.» ١- تمـ:
ئاگا
بوونەوە
□ «دڵە وادەی سوبح
نەو
وەهارانەن» «
وەخت
ئاگاهی
دەردەدارانەن» «مەولەوی: مکبـ ــ ٢٤٧». ٢- تمـ:
ئاگادار
/ ١ □ «
هەوای
کۆتایی
ناڵەی
وێت
بیەن» «
وە
تیرێ
هەنی
ئاگاهیت
نیەن
» «مەولەوی: مکبـ ــ ٤٦٣».
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاگایی
«حمسـ.»، «سنـ.» ١- تمـ:
ئاگا
. ٢-
لێزانین
،
سەلیقە
،
پێشکان
.
سەرڕشتە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاڵی زەنگان
[] ئاڵ + ١- ئی + زەنگ «شەوزەنگ» + ٢- ئان/ ١ ]]
«نتـ.»، «مکـ.» ١-
ئەو
مەوجوودە خەیاڵییەیە
کە
پێی
دەڵێن
ئاڵ
. «تمـ. ڵ ١-
ئاڵە
» ● «
لە
قسان
ئاڵی
زەنگانە،
لە
کاران
ڕیخ
بە
لینگانە»، «کنـ.»
بە
کەسێ
دەگوترێ
کە
بە
قسە
هیچی نەهێشتبێتەوە و
بە
کردەوەش هیچی
لە
دەست
نەیێ. ٢- «کنـ.»
خێرا
،
چاپوک
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئێجگار
(بنت.) ١-
زۆر
،
بێ
ئەندازە
. ٢-
تا
ئەم
ڕادەیە. ((
حەلوای
گەزۆ
ئەبارێ)) ((
ئێجگار
لێوی
خاڵداری
)) (پیرەمێرد-١٦٢).
بێ
قەزا
بی
ئێجگار
واش
نا. تێبــ.-
ئەم
وشەیە ئەسڵی
خۆی
لە
[یەک، یێک + جار] پێکهاتووە، جیرانەتی (ج) دەنگی (ک)ی کردووە
بە
(گ) و
بۆتە
(ئیگجار)
کە
لە
هەندێ
شوێنی
کوردستان
هەر
ئەمەیان دەبێژرێ،
بەڵام
چونکوو
دەنگی (گ)
لە
پێش
(ج)ەوە
قورسە
،
بەرەبەرە
ئەم
دوو
دەنگە
جێ
گۆڕکێیان کردووە و
ئەم
وشەیە
پەیدا
بووە
. *
ئێگجار
، ییگجار، یێگجار،
یەجگار
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئێجگاری
١- (بنت.)
بە
تەواوی
بۆ
هەمیشە
،
بە
جارێ
.
بە
ئێجگاری
وازی
لە
خوێندن
هێناوە. ٢- (ست.)
هەمیشەیی
، داییمی. ڕۆیشتنی
ئێجگاری
بێ
. *
ئێگجاری
،
ئێجگاری
، یەجگاری.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئێجگارەکی
[[ئێجگار + ئەکی]]
(ست.)
بە
شێوەیەکی
تەواو
بە
جارێک
.
ئێجگارەکی
وازی
هێنا
. * یەگجارەکی.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەنگافتن
(مست. مت.)، (کی.) تم:
ئەنگاوتن
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەنگافتە
(نمف.)، (کی.) تم:
ئەنگاوتە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەنگامە
(نا.)، (مک.) ١-
زۆر
و
زەبەند
، کۆمەڵێکی
زۆری
خەڵک
. ((
چەند
لەشکرێکی ئەنگامەیە،
بۆ
قۆشەن
و
بە
زەمزەمەیە)) (تحفە: ج١-٢٠٦). ٢-
کار
و
کردەوە
یا
هەرا
و هۆریای
زۆر
و
سەرنج
ڕاکێش
(چ
تاقە
کەسێ
بەرپای
کا
یا
کۆمەڵە
خەڵکێ). *
هەنگامە
. تێبــ.-
من
ئەم
وشەم
هەر
بە
(
هەنگامە
) بیستووە.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەنگاوتن
(مست. مت.) ١-
بەرد
،
تیر
،
گوللە
و...
لە
نیشانەدان. فیشەکی
بە
خەسار
نەدەچوو
هەر
دەستی
لە
پەلەپیتکە
بەردەدا یەکێکی دەنگاوت، (دەئەنگاوت).
ئەو
هەموو
بەردەت هاویشتێ نەت ئەنگاوت.
هەر
دەیئەنگێوم
بۆ
کوێ
دەچێ. ٢-
بە
نەفەس
و هێزی ڕوحی کەسێک
تووشی
ناڕەحەتی
و
گیر
و
گرفت
کردن
.
لێمان
بوونە
شێخ
مەند
و
شێخ
ڕەش
هەر
لەوەی ئازان
یەکتری
بنفێون (بئەنگێون)،
باسی
ئەم
شەخسە
مەکە
زۆر
تووڕەیە
تا
ئێستا
چەند
کەسی
ئەنگاوتووە. ٣- (مج.)
دیتن
،
بەدی
کردن
. ((برایم
خۆ
من
بە
قسەی شەیتانانم
دەگەڵ
نەکردی،
لە
ڕازی
کانییەم
بۆ
خۆم
بەچاو ئەنگاوتی)) (تحفە: ج١-٣٧٦). *
ئەنگافتن
،
پێکان
(ماددی و مەعنەوی)،
هەنگاوتن
. (بک.)
هەنگافتن
. تێبــ.- مانای تەرکیبی
ئەم
وشەیە دەبێتە:
لێل
نیزیک
کردنەوە
،
پێکەوە
بەند
کردن
. تم:
ئەنجامە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەنگاوتە
(نمف. سمف.: ئەنگاوتن)، (مک.) شتێ
یا
کەسێ
کە
هۆیەکی
غەیرە
ماددی پێکابێتی. ڕەببی
ڕۆڵە
ئەنگاوتەبی.
کچی
دایکم حەکیمی
چی
ئەوە
ئەنگاوتە
بووە
خێری
بۆ
لە
خۆ
بگرن. *
ئەنگافتە
. هس.:
ئەنگواو
،
ئەنگێوراو
.
1
2
3