«نت.» گەڵای تووتنه که لەبن گەڵای ئەسڵی دەردەچێ و له پێش شکاندنەوەی تووتنا لێدەکرێتەوه.

«نف.، سفا.»، «کئێر.» تم: بت پەرەست.

«کنـ.» ڕووت و قووت، نەدار و پەریشان ● «ئاس و پەڵاس ئازا لەوەندەی» : سۆیند بە ئاس و پەڵاس «ڕووت و قووتی» هیچ، «بە ئاس و پەڵاسدا چوو کوتی ئاگام لێ نیە» : سوێندی خوارد «بە ڕووت و ڕەجاڵی خۆی» کە ئاگای لە فڵانە کار یا شت نیە. تێبــ. ــ مەبەست ئەوەیە هێندە ڕووت و نەدارە بەرد «ئاس» سەرین و کوێن «پەڵاس» ڕایەخ و پێخەفێتی.

«مستـ. ـتـ. » تمـ: ئاشناگرتن١ و ٢.

«نتـ.» رۆژاوا، تاو پەڕ. □ «تا وەخت غورووب وادەی ئافتاب پەڕ» «پەڕان تەر جە نەخش، پەڕ داڵ گوڵ زەڕ» «خانا - ١٩٤»

(نت.) شوێنێکە با نەیگرێتەوە// باگر. *(مک.) با پەسیو.

«ننا.» ئەو کە سەی «بت» دەپەر ستێ *«کئێر.» بوت پەر ست.

«حمس» ١- بە خۆدا زانینی «بت» وا عیبادەت بۆ کردنی.٢- «کن.». مل کەچ بوون بۆ کەسێکی هیچ لەد ەس نەهاتوو.

«نت.» ڕێز ێک چنینه لەسەر بنی کەڵاشی کوردی، وەکوو بناغەیەک دەیچنن پاشان ئەسڵی کەڵاشەکەی لەسەر دەچنن. *پەرگەما.

«حمس.»، «کئێر.» تم:، بت پەر ستی.

ست.»، «سن.» تم: بەد پەسەند.

ست.» «کئێر.» 1- کەسێکی به هاسانی هەموو شتێکی وەبەر دڵ نەکەوێ. 2- کەسێکی که له هەڵبژاردنی شتێ یا کەسێکی له هەڵبژارنی شتێ یا کەسێکی خراپ هەڵبژێرێت.* «سن.» بەد پەسەن.

نت.» 1- منداڵی ئادەمیزاد،. 2- تم: بەچکه /2.* بەچکه. «الو» بەچ، بەچه. «بک.، سن.، فی.، هو، زا.» زاڕۆ، زاڕۆڵه. با، بچووک. 3- کوڕێکی هێشتا تووکی لێ نەهاتبێ.* لووسکه هەتێو

«نفا.» ١- ئەو کەسەی ئاگر دەپەرستێ، ئاگر بە خودا دەزانێ یا لای پیرۆزە ٢- ئەوەی دینی زەڕدوشتی سەلماندبێ، زەڕدوشتی. *ئاگرپەرست، ئاوور پەرست.

«حمسـ.» تمـ: ئاگرپەرستی.

«نفا.» «کئێر.» ژن یا پیاوێ کە پیشەی چێشت لێنان بێ. * «هەکاری» ئازپێش. «بکـ.» ئازچی «تمـ: ژابا - ٧» «کعر.» ئاشچی، چێشتکەر.

«نتـ.» «مکـ.» ئەو ژوورەیە لە ماڵان بۆ چێشت لێنان تەرخان دەکرێ و کەل و پەلی چێشت لێنان و قاپ و قاچاغیشی تێدا دادەنرێ. * «سیمـ.» مووبەق.

«حمسـ.» چێشت لێنان، کارێکی ئاشپەز دەیکا.

«نتـ.» تمـ: ئافتاب پەڕ. □ «چۆگە هەم خەرگەی خوسرەوی گوڵ زەڕ» «کردشان وە پا وەخت ئافتاپ پەڕ» «خانا - ١٨٨»

«نفا» تم: _ئاتەش پەرەست.

«حمسـ.» تمـ: ئاگرپەرەستی.

«نتـ.»، «سیمـ.» تۆپە دارێکە، ناوەڕاستەکەی کون دەکرێ و دەکوترێتە زارکی لای خوارەوەی دۆڵاش، بۆ ئەوەی تەنگی بکاتەوە و ئاو لە کونەکەیڕا، بە تەووژمتر لە پەڕە بدات و خێراتر بیسووڕێنێتەوە. ئاشێکی ئاوی زۆر بێ پێویستی بەم ئامرازە نییە. ٭زمبوورە.

«ستـ.»، «مکـ.» حاڵی زەویێکی کە داشتنی ناڕەحەت بێ، بە زەحمەت ئاو بدرێ. ٭دژاو.

«نفا. سفا.» تمـ: ئاتەش پەرست.

«حمسـ.» ١- پەرستن، عیبادەت کردنی ئاگر و بە خودا زانینی. ٢- دینی زەڕدوشتی * ئاتەشپەرستی.

«نا.»، «سنـ.» تمـ: ئەسپەرە.

«نمغـ.، سمغـ.»، «سنـ.» تمـ: ئەسپاردە.

«نا.»، «کعر.» تمـ: ئەسپەناغ.

«نا.»، «مکـ.» گیایەکی بەهاریی دەشتەکییە، گەڵای پانە و لاسکی باریک و شلکە، لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستەوە چۆتە ئورووپا «تمـ: لاڕووس- ۳۸۸» ئێستا دەستچێنیشی هەیە. تێبــ.ینی: لە کوردستان ئەم گیایە بە گەلێ جۆر دەخورێ: دەگەڵ هێلکە دە ڕۆنا سووری دەکەنەوە، زەردی دەکەن و ماستی بەسەردا دەکەن، دەگەڵ گۆشت خۆرشتی لێ دروست دەکرێ. «کعر.» ئەسپەناخ.

«نتـ.» گیایەکی دەشتەکییە و قەڵای خڕ و بچکۆلەیە و لاسکی بەقەد قامکێک ئەستوورە، ڕەنگی زیاتر «کەوە» یە تا سەوز، بەرێک دەگرێ هێندەی دەنکە نۆکێ، ناوەکەی پڕە لە تۆوی ڕەشی ورد. تێبــ.ینی: آ» بەری ئەم گیایە بە شینی کۆ دەکەنەوە و بە دەزوویەوە دەکەن و بە ناو ماڵا هەڵیداوەسن هەم بۆ ڕازاندنەوەی ژوور و هەم بۆ ئیشک کردنەوەی. ئەم دەنکانە دەگەڵ «کوندر» و «هووشە» یا بە تەنیا دەخەنە سەر پشکۆی ئاگر و بە ناو ماڵا دەیگێڕن تا دووکەڵ و بۆنی دە ماڵ بگەڕێ، دەڵێن بۆ «چاووزار» باشە و گۆیا مار و دووپشکیش لە بۆنی گیایەکە و دووکەڵی دەنکەکانی دەڕەونەوە. ب» بە لای منەوە ئەم وشەیە لە «سپێنتە» ی ئاوێستایی بە مانای: پاک، مقەددەس، تمـ: پد. یگد. جـ۲- ۱۴۵» و «ئەر» ئامرازی فاعیلی پێکهاتووە کە بە تێکڕایی ماناکەی دەبێتە «پاک کەرەوە»، وەکوو باس کرا ئێستاش لە کوردواری خۆمان بۆ دوورخستنەوەی زیانی چاووزار «خاوێن کردنەوەی ماڵ لە چاوی پیس، بەکاری دێنن». ج» زۆر بۆ ئەوە دەچم کە لە پێش ئیسلاما ئەم گییایە لە ئاتەشگەدەکانی دینی زەردەشتی وەکۆ «بخوور» بەکار هێنرابێ.

«نا.» زیپکە و «لیر» ێکی بەهۆی نەخۆشیی کەوتوویی «تیفۆس» لەشی ئادەمیزاد بە تایبەتی سەر، دەری دەدا. هس.: «ستـ.» ئەسپا=دەرد، ئازار. ئەسپەک لەسەر «ی کەسێ» دان_شێت بوون بە هۆی نەخۆشیی ڕەشەگرانەتێ. تێبــ.ینی: ڕەشە گرانەتا کە تووشی یەکێک بوو، کار لە هەموو دەزگاکانی لەشی دەکا، یەکێک لەوانە سەر و مێشکییەتی، لەو حاڵەدا نەخۆشەکە قسان دەڕاوێنێ و ئەگەر نەیکوشت شێتی دەکا، ئەو وەختە دەڵێن: «ئەسپەک لە سەری داوە».

(نت.)، (مک.) تم: با پەنا.

(مست. لا.) حاڵەتێکی نەخۆشی سەرما بوونە پاش ئەەوەی مرۆڤ ئارەق دەکاتەوە و هەوا لێی دەدا ئارەقەکەی سارد دەبیتەوە و لەرزی لێدێ.