تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



بارسووک کردن
(مست. مت.) ١- کەم کردنەوەی قورسایی باری وڵاغ یا هەر هۆیەکی تری گواستنەوە. ئەم سەربارە داگری و هەندێ باری گوێدرێژەکە سووک کەی باشە، دەنا لەم هەورازە سەرناکەوێ. ٢- کار لە کۆڵ کەسێ کردنەوە، تەکلیف لەسەر لابردن، ئەرک کەم کردن. ئەگەر ئەم دەفتەرەیان تۆ بینووسیتەوە بارم سووک دەکەی، خۆزگە دەڕۆیشتن و باریان سووک دەکردین.
باوک
«کعر، سن» «نت» ١- باب/١.
باوک برا
«ست.» نیسبەت و پەیوەندی هەر منداڵێکی نێرینەی پیاوێک دەگەڵ منداڵەکانی که له دایکێک نەبن و هەر باوکیان یەک بێ. // دایک برا.
بزووک
[[بزوودبزوتن+ئووك «پب» ]]
«سن.»، 1- «سفا.» تم: بزۆر. 2- «س.» حاڵی پیاوی کار لەدهست هاتوو، ئەوەی له کاراندا بە دەست و برد بێ.* زرنگ. چالاک.
بلووک
[[؟]]
«نا.»، 1- «کئێر.». کۆمەڵه دێیەک له مەڵبەندێکا. 2- «کعر.» کۆمەلە خەڵک، واحیدێک بووه لەسوپای عوسمانیدا.
بووک
نا.» 1- کچێکی بەشوو درابێ، لەو ڕۆژەڕا که دە ست به ساز کرنی دەکرێ بۆ چوونه ماڵە مێرد و پاشانیش تا ماوەیەک. «هو.» وەری، «بک.» بوویک، «با.» بیک. «جن.» بووی. 2- نیسبەتی ژنێک ده گەڵ هەموو خێزانی مێردەکەی:: بووکی ئایشه خان «ژنی کوڕی ئایش خان.»، بووکەکانی ماڵی کوێخا بارام «ژنی کوڕ ەکانی کوێخا بارام» 3- داوەڵێکی بچووکه - کچۆڵان لە چیلکە و پەڕۆ دەیکەن و ئێستا له پلاستیک و ئەو جۆره شتانه دروست دەکرێ.* «سن.» وەویله. «جن.» » بیتی. تێبــ.ینی: ئەم وشەیە و «بێوه» و «بیوه» له «بێوە ژن» دا و «وەوی» هەورامی و سنە یی له «ڤەزوو» ی سانسکریتی کەوتۆتەوه، له ئاوێستادا «ئوپەڤەز» بە مانای ژن هێنان یا مێرد کردن هاتوه.
بووک بردن
مست. مت.» تم: بوک گواستنەوه.
بووک بووکێن
[[ بووك/1+بووك/1+ئێن]]
نت.» یاریێکی کوردەوارییه، کچۆڵە دەیکەن، یەکێکیان دەبێته بووک و یەکێکیشیان زاوا و لاسای گەوارن دەکەنەوه.
بووک سوار کردن
مست. مت.» بووک لەبەر ماڵی بابی سواری «مایین» کردن تەسلیمی بووکێنیان کردنی تا بیگوێزنەوه ماڵی زاوا. تێبــ.ینی: ئەم کاره تەنیا لەناوی شیرەتان و دەوڵەمەندانی شارانی کوردستان باو بوو، بووکی فەقیرو هەژاران به پێیان دەگوێزرایەوه
بووک گواستنەوه
مست. مت.» بردنی کچێکی بە مێرد درابێ، له ماڵی باوکی ڕا بۆ مالی مێردی، به پێی ڕێ و شوێنێکی تایبەتی کە بۆ ئەم کارە باوه.
بووک گۆڕینەوه
مست. مت.» پێک گۆڕینەوەی دوو بووکان که ژن بە ژنەیان پێکرابێ. تێبــ.ینی: ژن بە ژنه له کورستاندا ڕەسمه، لە ناو عەشیرەتاندا باوه لە حاڵەتێکی ئاوادا هەر لایەی کچی خۆیان دەگەڵ بووکنی خۆی ڕەوانە دەکا و لە نیوەی ڕێگا تووشی یەکتر دەبن و بووکی هەر لایەک دەدرێته دەست بووکنی لایەکەی تر و هەرکەسە بووکی خۆی دەبا و بەرەو ماڵ دەگەڕێتەوه، هێندێ جار له سەر ئەوەی کێەلا دەبێ بووکی خۆی لە پێشدا تەسلیم بکا دمە قاڵی پەیدا بووه وکار کەوتۆ ته شەڕە تفەنگ و «شایی» بۆته «شین.
بۆچرووک
[[1-بۆ+چرووك]]
«نت.»، «مک.» ئەو بۆنه یه که لە برژاندنی گۆشت و سووتانی ڕۆن و له هەوادا بڵاو د بێتەوه، ئەو بۆنەی له کەبابخانان هەڵدەستێ. * «سیهبۆ چڕووک.
بەربووک
[[1-به‌ر/2+بووك/1]]
«نت.»، «مکسیم.، بک.» ژنێکه دەگەڵ بووک دەچێته ماڵی زاوا و دەیکاتە پەردەوە و خەبەری (بەزاوابوون)ی زاوا و «ڕووسووری» بووک به کەس و کاری هەرتکیان ڕاد گەیەنێ. تێبــ.ینی: لە ناو کوردەواریدا ئافرەتی ئاوا لە هەموو شوێنێک هەن که هەر له خوازبێنی ڕا هەتا شەوی بووکێنی دەگەڵ بووک و زاوا و بووک و ماڵی هەر دوو لا خەریک دەبێ و ئەرکی بەجێ گەیاندنی داب و دەستووری شایی و خەنەبەندان و هەمام لە میش کردن و... د ەکێشێ.* «بک.» بەربوو. «سیم.، سن.» پێخەسوو، پاخەسوو.
بەردەوک
[[1- به‌ر/2+ده‌و «ده‌م» +ئك]]
«نت.»، «بک.» ئەو کەسەیه کە پیاوێکی گەوره * «ئاغا، میر، پاتشا» هەڵی دەبژێرێ و هەمیشە دەگەڵ خۆی دەیگێڕێ و دەبێتە مەحڕەمی ڕازی. «عا.» نەدیم. * هاودەم هامڕاز تێبــ.ینی: ژاپا «تم: ل-44» دەڵێ ئەم وشەیە بە مانای (مەحڕەمی ڕاز)ە و مانای لۆغەتی وشەکە که ئاوایە: «ئەو کەسەی که پیاو دەتوانێ دەمێ خۆی لەلا بکاتەوه و قسه بکا..»
کەرکوڵ و بارسووک
(کن.) ١- هیچ ئەرکی بەسەر کەسەوە نییە. ب) نەدار و بێ سامانە.