تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان
سەرجەم فەرهەنگەکان
فەرهەنگەکانی کوردی - کوردی
برادۆست (ئینگلیزی-کوردی)
برادۆست (کوردی - ئینگلیزی)
برادۆست (کوردی - عەرەبی)
برادۆست (کوردی - کوردی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - ئینگلیزی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - عارەبی)
سەلاحەدین
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
فەرهەنگی خاڵ
فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
فەرهەنگی کوردستان
قاموس کردي الحدیث
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
مەردۆخ کوردی - عارەبی
مەردۆخ کوردی - فارسی
مەردۆخ کوردی - کوردی
نالی
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گۆڤەند و زنار
X
وشە
پوخت
پێشگر
ناوگر
پاشگر
سەروا
دەرئەنجام: 202
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاروانە
[ [ئاروان + ە ئە١/ ]]
«نتـ.»، «مکـ.» وشترێکی «چ
نێر
چ
مێ
»
چوار
بەهاری
دیتبێ.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئازادیخواز
[[ ئازادی + خواز «خواستن» ]]
«نفا.»
ئەو
کەسەی
ئازادی
دەوێ،
ئەوەی
بۆ
ئازادی
وڵات
یا
میللەت
یا
بیروباوەڕی «
ئازادی
گشتی
»
خەبات
دەکا: ئازادیخوازان
لە
پێناو
ئازادی
نەتەوەی کوردا
بە
گژ
ئیمپڕیالێزم و نۆکەرەکانیدا دەچن.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئازادیخوازانە
[[ ئازادی + خوازی + ئانە] ]
١- «ستـ.»
هەر
کار
و
کردەوە
و شتێکی
پێوەندی
بە
ئازادیخوازییەوە هەبێ: خەباتی ئازادیخوازانەی میللەتان، مەقالەی ئازادیخوازانەکانی ڕۆژنامەی «
نوور
» بزووتنەوەی ئازادیخوازانەی نەتەوەی
کورد
. ٢-[
ئازادیخواز
+ ئانە]، «بنتـ.»
وەکوو
ئازادیخوازان،
بە
شێوەی
ئەو
کەسانەی ئازادییان دەوێ:
ئازادیخوازانە
بیر
لە
مەسەلەکە
بکەوە
. تێبــ.:
ئەم
وشەیە
ئەگەر
«
سفەت
»
بێ
لە
وشەی «
ئازادیخوازی
» وەردەگیرێ و
لە
جوملەدا
پاش
ناو
دێت
و
لە
ئەسڵا دەبێتە «ئازادیخوازیانە»
بەڵام
دەنگی «ی» ەکە
لەبەر
قورسی
دەکەوێ.
بەڵام
ئەگەر
«
بەند
=
قید
»
بێ
لە
وشەی «
ئازادیخواز
» دادەتاشرێ و
هەمیشە
پێش
ناو
دەکەوێ.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئازادیخوازی
«حمسـ.»
خەبات
کردن
لە
پێناو
سەربەستیدا، لایەنی
ئازادی
گرتن
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاسنەواڵە
[[ ئاسن + ە ــ ئە/ ١ + واڵە ؟ ]]
«نتـ.»
تەل
و
بزمار
و
لەت
و
پەتی
مەکینە
شکاو
،
هەر
شتێکی
تریش
کە
لە
مەعدەن
دروست
کرابێ و
بێ
کەڵک
بووبێ:
ئەم
هەموو
ئاسنە واڵەیە
چیە
لێرە
کۆت
کردۆتەوە. «عا.»
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاسیاوان
[[ ئاسیاو + وان ]]
«ستـ.» تمـ:
ئاشەوان
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاسەوار
[[ ؟ ]]
«نتـ.»، «مکـ.» نیشانەیێکی ماددی
کە
لە
کەسێ
، خێزانێ، عەشیرەتی
یا
نەتەوەیێک و گیاندارانی
تر
دەمێنێتەوە و بەڵگەی بوونیانە.: هەیهوو!
چەند
لە
مێژە مردووە
هەر
ئاسەواریشی نەماوە.
گەلێک
نەتەوە
لە
مێژوودا ناویان
هەیە
بەڵام
ئێستا
ئاسەواریان بڕاوەتەوە. □ «
کشە
، کش!، ڕەببی ئاسەوارت
بڕێ
» «ڕستەیێکە
بۆ
دەرکردنی مریشکان
بە
کار
دێت
».
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاشتیخواز
«نفا.»، «تتـ..» ١-
ئەو
کەسەی
حەز
لە
شەڕ
ناکا
.
لایەنگیری
ئاشتی
٢- ئەندامی «ڕێکخراوی
ئاشتی
جیهانی»
کە
لە
پاش
شەڕی
دووهەم
دامەزراوە و
دژی
شەڕ
خەبات
دەکا
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاشەوان
[[ ١- ئاش + ٣- ئە/ ٢ + وان ]]
«نتـ.»
ئەو
کەسەی
لە
سەر
ئاش
دادەنیشێ و
چاوەدێری
هاڕینی
دان
دەکا
. ئەوەئ ئیدارەی ئاشی
بە
دەستە
. *
ئاسیاوان
. «بکـ.»
ئاشڤان
، ئاشڤانچی «کفـ ــ ٥١»، «زا.» ئارەوانچی «ژابا ــ ٦»
قەڕاش
«جخـ: جـ ٢، ل ــ ٢٣٢»، کەڕاش «ژابا ــ ٣٢٨».
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاشەوانی
[[ ئاشەوان + ٢- ئێ ]]
«حمسـ.»
ئیشی
ئاشەوان
،
لە
سەر
ئاش
دانیشتن
و سەرپەرستی کردنی
ئیش
و کارەکانی.:
مام
خدر
حەوت
ساڵان
لە
دێی «خاتوخاس»
ئاشەوانی
کرد
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئامان خواستن
[[٣- ئامان + خواستن]،[عا. کو.]]
«مستـ. متـ.» داواکردنی
پەنا
لە
کەسێ
، داوای
جێگا
و ڕێگای
خۆشاردنەوە
کردن
،
خۆ
خسنتنە پەنای
یەکێ
لە
ترسان
«
ترسی
هەرچی
و
هەرکێ
بی
».
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاو خواردنەوە
«مستـ. لا.» ۱-خواردنەوەی
ئاو
بۆ
شکاندنی
تینوایەتی
. ۲- «کنـ.»
کاری
هاسان
و
بێ
ئەرک.:
جا
ئەوە
چییە
؟
هەر
ئاو
خواردنەوەیە.
پیاو
کوشتن
و ئاوخواردنەوەی
لە
لا
وەک
یەکە
. چ
پیاو
بکووژن و چ
ئاو
بخۆنەوە.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاو لێ «لەکارێ» نەخواردنەوە
«کنـ.»
دەست
نەگێڕانەوە و
خۆ
نەپاراستن
لە
کردنی کارێک:
تۆ
بڵەی
دەست
بەسەر پووڵەکانیدا
بگر
ێ؟
ئەرێ
وەڵڵا
ئاوی
لێ
ناخواتەوە.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاوات
«نا.» ١- مەبەستی
پڕ
بە
دڵ
بۆ
وەدەست
هێنان
یا
وەدیهێنانی شتێک، کارێک و ئامانجێک. ئارەزووی
بە
جۆش:
ئاواتی
بردەبن
گڵی
. □ «
بێ
بابیی
تۆ
،
بۆ
من
و
تۆ
،
بابی
فتووحە» «
بێ
بابیی
تۆ
، خواستەیی
من
بوو
،
بە
ئاوات
» «نالی: گمـ ـ ١٤» ٢-
ناوە
بۆ
نێرینە
. تێبــ. ـ
بە
لای
منەوە
ئەم
وشەیە
لەگەڵ
«ئایەپتە» ی ئاوێستایی
بە
مانای «وەدەست
خستن
»
کە
لە
پەهلەویدا
بۆتە
«ئایەفت» خزمایەتییان هەبێ. پرۆفیسۆر ئابڕامیان «ئەیەفت» ی
بە
ئارەزوو
،
مراد
مانالێداوەتەوە «تمـ: ئابرامیان: قامووسی
پەهلەوی
،
فارسی
،
ئەرمەنی
، ل ـ ٦».
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاوات پێکهاتن
«مستـ. لا.» وەدێ هاتنی مەبەستی
دڵ
،
جێ
بە
جێ
بوونی
ئامانج
و
ئارەزوو
، مەخسوودحاسڵ
بوون
. □ «وەسییەت
بێ
کەمن
مردم
،
وەرە
سەر
قەبرەکەم «
قالە
» » «
بڵێ
ئاواتەکەت پێکهاتووە!
سا
،
بێرە
دەرخاڵە» «؟» *
بە
ئاوات
گەیین
.
بە
ئاوات
گەییشتن.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاواتی
[ئاوات + 3- ئی]
«سمفـ.» تمـ:
ئاواتەخواستە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاواتەخواز
[[ئاوات + ٣- ئه/٢+ خواز «خواستن» ] ]
«نفا.، سفا.» کەسێکی
بۆ
وەداەست هێنانی شتێک،
وەدی
هێنان
،
یا
وەدی
هاتنی مەبەستێک
زۆر
بە
پەرۆش
بێ.: ئاواتەخوازی قومە جگەرەیەک
بوو
«نفا.»،
بۆ
قومە جگەرەیەک ئاواتەخوازبوو «سفا.»، ئاواتەخوازی
جگەرە
«نفا.»، پیاوێکی
ئاواتەخواز
«سفا.».
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاواتەخواستە
[[ئاوات + ٣- ئه/٢ + خواست «خواستن + ٢- ئه/٦» ] ]
«نمفـ. سمفـ.» شتێک، کارێک و مەبەستی
کە
بۆ
وەدەست هێنانی،
زۆر
هەوڵ
درابێ.: ئاواتەخواستەش وا
نابێ
. ٢- «کنـ.»
هەرچی
زۆر
خۆشەویست
بێ
و
بە
دڵەوە نووسابێ. «
بە
تایبەتی
منداڵ
» .:
کوڕە
خۆ
تۆ
ئاواتە
خواستە
نی
،
بۆ
وازنابێبی. *
ئاواتی
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاوارتن
[[مسـ.. متـ. .]]
«زا.» دەربواردنی شتێک
لە
شتێک «استثناء»، «تمـ. خا: جـ ١، ل ـ ٦٠» ـ
بێجگە
لە
«
فەرهەنگی
خاڵ
»
ئەم
وشەیە
لە
هێچ
قامووسێکی
تری
کوردیدا نەدیت،
ئەگەرچی
خۆی
لە
لەهجەی
ناوەندی
زمانی کوردیدا
لە
بیر
چۆتەوه،
بەڵام
لە
شێوەی «هەڵاوارتن» و «
هەڵاواردن
»
دا
دەبیندرێ،
لام
وایە
«
ئاوارە
» ش
هەر
بە
بنیچە
دەچێتەوە
سەر
ئەم
مەسدەره،
کە
بەڕای
من
مەسدەرێکی ئەسڵی زمانی کوردییە و
شایانی
ئەوەیە
زیندوو
بکرێتەوە. هس.:
بواردن
،
هەڵبواردن
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاوارتە
«سمفـ. لە: «ئاوارتن»، «زا» جیاکراوەوه،
بە
جێ
هێڵراو،
لادراو
«
شتی
دەربراو «
مستثنی
». تمـ:
خا
. جـ ١، ل - ٦٠».
1
2
3
4
5
6
7