«کن.» زۆر ڕووت و ڕەجاڵ و نەداره.

(نت.) ئێستری نێر. ئەرێ ئێسترێکی نێرەکی باشتان پێ شک نایە بۆ فرۆشتن.

«نت.» 1- تم: بەرخەنێر.2- «کن.» منداڵی نێرینه.

«کن.» پیاو بۆ ئەوەی که لە پێناو شتێکا خۆی بەخت کات. تێبــ.ینی: ئەوە ئاشکرایه که مەڕداران «بەرخی مێ» سەر نابڕن.

«نت.» بەچکه نێرینەی مەڕ. «قەومە کان بەو زاته وا حوکمی لەسەر بەحر و بەڕە + بەرخە نێری گەر نەنێرێ هەرکەسێ خاوەن مەڕه» «ڕ ەزا- 150» .

«کن.» دنیا به نیسبەت ئەو کەسانەی گوێ نادەنە هیچ و خەمی هیچ شتێکیان لەبەر نییه. «دنیا بەهەشتی کەرانه» «تم: خا، پە ند، ل- 218» *«مک» بەحەشت. جەننەت «عا.» .

«نت.» پاشماوەی سابوون، پارچەیێکی بچکۆلەی سابوون کە دوای دەست پێ شووشتن یا شیو و کوڵ دەمێنێتەوه و دەست نایگرێ. تێبــ.- وشەی «ئێسک» لەم وشەیەدا بەمانای «ڕەق» ه کە هەر بۆیەش به «ئێسقان» گوتراوه.

«مست.، مت.» 1- کوڵاندن و پاڵاوتن و قاڵ کردنی بنێشت. 2- جاوین و نە رم کردنەوە ی بنێشتی ڕەق. تێبــ.- بنێشت پاش کوڵاندنی ڕەق و تورت دەبێ و منداڵ نازانن بیجاون، هەر لە دەمیاندا ورد بوو قوتی دەدەن، بۆیه یەکێک «دایکیان، خوشکی گەور یان لەپێشدا بۆیان دەجوێ تا نەرم دەبێتەوه و لەبەر یەک دەکشێ.

«نت.»، «مک.»، «کن.» تم: بنێشت • کردن به بنێشته خۆشه ی...

(نت.)، (کعر.) ١- لاوازێکی لەبەر نەخۆشی تووشی کەسێک دەبێ و ڕۆژبەڕۆژ کزتر و زەبوونتری دەکا. خدر لێی پیسی کردووە و داوێتە باریک و بنێسی. ٢- تم: ١- ئازار (ئازاری سیل) *(مک.) بنێسی. سەبنێسی. (جنو.) باریکۆ.

«نا.»، «مک.» تم: باریک و بنێسی.

«نت.»، «جەوی» یەکی زەردباوه که له دارەبەن د تکێتەوە و بۆ خۆش کردنی تامی دەم دەیجوون. تێبــ.- له چەند شوێنێک دارەبەن «داره قەزوان» بریندار دەکەن و و له قوڕێکی کۆجیلەیەک سازدەدەن و به جێگا بریندارەکانیەوه دە نێن پاشان که پڕ بوون لێیان دەکەنەوه و بەتاڵیان دەکەنه مەنجەڵەوه، ئەو جەوییه لەم کاتەدا ڕەنگی بۆرزەرد و ڕەگ ڕەگی ڕەشی تێدایه و تامی تاڵه، دەیکوڵێنن تاڵایەکەی دەڕوا و ڕەنگی سپی مەیلەو زەرد دەبێ. بێجگه له جاوین بۆ داوودەرمان و سەنعاتیش بەکاردێت و یەکێکه لەو کاڵایانەی که لەکوردستان دەنێردرێته دەرەوه *«سن.» جاچک. جاچکه. «بک.» به نووشت «تم: ژابا-57» بەنیشت «تم: کف. 73» «هو.» وێژەن. «جن.» جاجک.

«نت.» بنێشتێ که هێشتا نەکوڵێندرابێ و خۆش نەکرابێ و جاچکەی نە کوڵێندراو، بنێشتی خاو. تێبــ.- له کوردەواری ئەم جووره بنێشته بۆ گەیاندنی هێندێ «کوان» بەکار دێنن.*(سن) جاچکە تاڵه.

«ست.»، «مک.» تم: بەدناو.

» نت.»، «مک.» هەتوانێکی کوردەوارییه، له تێکەڵ کردنی «بەز» ی خاوی مەڕ یا بزن دەگەڵ «بنێشت» دروست دەبێ و د خرێته سەر هەندێ برینی وەکوو سووره کوان و دوومەڵ و... بۆ ئەوەی بگا و دەمی بکاتەوه و کێم و هەوایەکی تێدا کۆ بۆتەوه بێته دەر «دەرببێ»

«کن» ئاگای له... هیچ شتێک نەبوو، لە پێشدا هیچ شتێک...لەو کاره یا یا ئەو قسەیەی نەدەزانی. «عا.» موباغەتەکرا. «هل.» تۆپێک...، لەخۆ.. دێت.

«کن.»، «مک.» ئاگاداری کردن و پاراستنی ماڵی خۆ. تێبــ.- گۆیا مەلای مەزبووره بنێشتی جایوه و کاتێ زاری شل بووە دەریهێناوە و به سەری لووتیەوه نووساندوه، گوتویانه مەلا! ئەوه بۆ وادەکەی ؟ گوتویه دەمەوێ ماڵی خۆم هەمیشە لەبەر چاوم بێ.

«کن.»، «سیم.» زۆر دووپاته کردنەوەی قسەیەک. زۆر باسی شتێ کردن.

(نت)، (هل.) تم: بازبازێن.

(بنت.) تم: ئەمجار. ئەوجا.

(بنت.) تم: ئەمجار. ئەوجا. تێبــ.- وا دێتە بەرچاو کە (ئینجاکوو) بۆ حاڵەتی (مفڕەد) و (ئینجاکوونێ) لە حاڵەتی (جەمع)دا بەکارهاتبێ، ئەگەرچی ئێستا هیچ فەرقیان ناکرێ.

(نت. بنت.) تم: ئێرەکانە. تێبــ.- ئەگەرچی ئەم وشەیە هەر مانای (ئێرەکانە)دەدا بەڵام جیاوازێکی هەیە، هەرچی (ئێرەکانە)یە هەر جێگاکان دیار دەکا، بەڵام ئەمەیان بە هۆی پاشبەندی (ئێ) حسر و تەحدیدی تێدا دەخوێندرێتەوە.

(بنت.)،(مک.) تم: ئێستە. تێبــ.- وای بۆ دەچم کە کەرتی دووەمی ئەم وشەیە قۆناغێکی تری وشەی ئاوێستایی (نوو) بێ کە لە لەهجەی باکووریدا (نها) و لە مەڵبەندی ڕەواندزێ (هەنووکە) و لە پەهلەویدا (نوون)ە و لە فارسی ئیمڕۆدا بۆتە (کنوون) و (ئەکنوون).

(بنت.) تم: ئێستە.

(بنت.) تم: ئێستە.

(شر.) تم: ئەمەتا.

(شر.) تم؛ ئەوەتا.

1) بە مەڕێ دەگوترێ که بەرخ وەخۆ بگرێ و بیلێسێتەوه بەڵام نەیەڵێ بیمژێ. ب»، «کن.» ژنێکی تەواو ڕام نەبووبێ و خۆی بە دەست مێردەوه نەدات. تێبــ.- ١- ئەم وشەیه بەو شێو ەیه که له مەتەڵەکەی سەرەوەدا دەکار کراوه، دەبێ لە مەسدەرێکەو ه هاتبێ، هەروەکوو دەڵێن دەنازێ له مەسدەری «نازین» یا دەبارێ لەمەسدەری «بارین»، کاتێ دەشڵەین «دەبانێ» یا «نابانێ» بەو جۆرەی له مەتەڵەکەدایه، دەبێ بڵەین دەبانێ لەمەسدەری «بانین» هاتوه، بەڵام ئەم مەسدەره لازمه قەت نەبیستراوه، ب» ئەوەندەی پێم شک بێ لەو مەسد ە ره نەبیستراوه یا گوم بوه. ٢- وشەی «بانۆک» و «نەبان» کەوتوونهوە و له مەتەڵەکەشدا له حاڵەتی مزارعی «دەبانێ» و «نابانێ» دا د ەیبینین.

«نت.»، « «کعر.» تم: بگەردانی.

نت.»، «سیم.» تم: بووکه بە بارانه.

شر.» تم: 1- بۆیه.

(کن.) بە هەر بارێکدا بێ هەر زیان دەبینێ، کارێکی لە هەموو سەرێکەوە زەرەربێ.

«بنت» تم: بەڵکوو.

«ئمـ.»، «سیمـ.»، ١- ئامرازی زەرف تەواو دەکا و «ناو» دەکەوێتە نێوانی هەردوو کەرتی ئامرازەکە.: لە ماڵەوانێ بووم، لە ژوورەوانێ دانیشتبوو. ٢- بۆ تەحدید بە کار دێت: ئەوەتانێ، کامەتانێ؟ دێتەونێ، ڕۆییشتەوانێ، وەرە ژوورەوانێ، بڕۆ دەرەوانێ تەماشای ئاسمان بکە.

«پبـ.» «هلـ.» تمـ: ئێن: تۆپانێ جگانێ.