(نت.) دیواری بەرد، کە بەردەکان چین چین لە سەریەک داندرابن بێ ئەوەی قوڕیان لە بەیندا بێ. بەردەمی ئەشکەوتەکەی (خلەگەر)مان بە ئیشکە کەڵەک هەڵچنی.

(ست.)،(کی.) حەیوانێکی نەزابێ و شیری هەبێ.

١- (نفا.) ئەو کەسەی بۆ پەیدا کردنی بژیوی خۆی و خێزانی توانست و هێزی کار کردنی خۆی دەخاتە گەڕ. ٢- (سفا.) کەسێکی چاک هەڵدەسووڕێ و کاران ڕادەپەڕێنێ. ئەوەی حەزی لە ئیش کردنە. ئیشکەری وەک خۆی هەر نابێتەوە. ئیشکەرمان زۆرە بۆیە حاڵمان وا خۆشە.

١- (نت.) مووچەی کرێکار کە نان خواردنی دەگەڵ نەبێ (زیاتر مەبەست نانی نیوەڕۆیانە)، ٢- (ست.)، آ) کرێکارێکی بە ڕۆژانەی ڕووت کار دەکا و نان لە سەر حیسابی خاوەن کار ناخوا. ب) کارێکی بەم شێوەیە بکرێ. بە ئیشکەمس ئەو پەڵە دەغڵە بدروونەوە، ئیشکەمس ئەو دیوارەمان بە چەند بۆ دادەنێن، کاری ئیشکەمس هەروا دەبێ.

(نت.) ١- کاری ڕنینەوەی خوری و مووی کەوڵی مەڕ و بزن کە بە زیندوویی نەبڕابنەوە. ٢- (مک.) یەکێکە لە عناسری یاری (میرمیرێن) کە تا بیست سی ساڵ لەمەوپێش لە کوردەواریدا باو بوو. تێبــ.- ئیشکەڕن زەلامێک بوو جلکی سەیری دەبەر دەکرا، ریشێکی گەورەیان لە خوری بۆ دەکرد، کوولەکە ئاوییەکی درێژۆکەی لە باتی کڵاو دەکردە سەر و گۆپاڵێکی گەورەی بە دەستەوە دەگرت، ئەم پیاوە دوو ئیشی هەبوو، یەکیان جێبەجێ کردنی هەموو فەرمانێکی میر، دووەمیان وەپێکەنین خستنی میر تا بە پێی ڕێ و شوێنی یارییەکە لە میرێتی بکەوێ.

(نت.) لق و پۆپی ئیشک بووی دار و درەخت.

(نت.) هەڵوای ئیشک: تێبــ.- خواردنێکە لە ئارد و ڕۆن و دۆشاو یا شیرەی شەکر ساز دەکرێ، زیاتر بۆ سەفەری دوور (حەج و...) دەگەڵ خۆیان دەبرد.

(نفا. سفا.)، (کعر.) ١- ئەو کەسەی بۆ پاراستنی شتێ شەو ڕۆژ دەکاتەوە. ٢- ئەو کەسەی لە سەبازخانە و... بە پێی فەرمان بە نۆرە ڕادەوەستێ. ئێشکچی بەندیخانە. *حەرەس (عا.)، (کئێر.) کێشکچی، قەرەووڵ.

(حمس.)، (کعر.) کارێکی ئێشکچی دەیکا. (عا.) حەڕاسەت. ((... بە زۆرە ملی هەوڵی ئەدا خەو نەیباتەوە و ئێشکچێتیەکەی بە وریایی تا ڕۆژ بەرێتە سەر.)) (بلە: ژان-).

«نا.»، «سیمـ.» تمـ: ئەسکنجە. «... هەستی گەرماییەکی کرد لە ئەشکنجییا...» «_: ژان- ۲۰».

«مستـ. لا.» تووشی ئازار و ناڕەحەتی بوون.

«مستـ. متـ.» تمـ: ئەشکەنجە کردن.

«مستـ. متـ.» ۱- ئازاردانی کەسێک بە ئامارازی تایبەتی. ۲- ناڕەحەت کردنی کەسێ بە قسە و توانج. ٭ئەشکەنجە دان.

«نا.»، «سنـ.» تمـ: ئەشکەوت.

«نتـ.»، «مکـ.» ۱- گۆشتاوێکی خەست و خۆڵە کە جاروبار پیوازیشی تێدەکرێ و هیچی تر. ۲- «سنـ.» پیازاو، کاروان ئاشی «تمـ: مخـ. جـ۱- ۵۸». تێبــ.ینی: بەشی دووەمی ئەم وشەیە «ئەنە»، بە لای منەوە هەر «ئێنە» یە کە دەبێتە پاشبەندی ناوی گەلێ چێشتان: ترخێنە، لەپێنە، ماشێنەنیسکێنە و... و.... و بەشی یەکەمیشی «ئەشک» ڕەنگە دەگەڵ «۲- ئاش/۲» پێوەندێکیان هەبێ.

«نا.» ۱- هڵۆڵایی سروشتی شاخ و چیا کە لە ئەنجامی گۆڕانەکانی «جێۆڵۆجی» لە زۆر کۆنەوە هەن و ئادەمیزاد پێش ئەوەی فێری، خانوو دروست کردن بێ، تێیاندا ژیاوە.: ئەشکەوتی شانەدەری بە ناوبانگە، ئەشکەوتی کەرەفتوو لە کوردستانی ئێرانە. ۲- ئەو شوێنانەی ئادەمیزاد، لە ڕەوەز و زەرد و ماهان وەکوو وەتاغ دروستی کردوون: ئەشکەوتی «فەقرەقا» لە نیزیکی مەهاباد دەستکردی «ماد» ەکانە، ئەشکەوتی قیسقەپان لە دێی «زەرزی» نیزیکی «چەمی ڕەزان» ە. ٭ئەشکەفت، «بکـ.» شکەفت، غار، «هو» مەڕ.

«نتـ.» بنەگۆزە و دیزی شکاو کە هێشتا ئەوەندەی پێوە مابێ ئاو یا شتی تری تێ بکرێ بۆ هەر مەبەستێک بێ. هس.: سواڵەت.

«نتـ.»، «سنـ.» ۱- تمـ: ۲- ئەشکنجە/۱، ۲- پارچە دارێکە ٦/٧ سانتیمەتر درێژە لە ناوەڕاستا لەلە کراوە، پەتی تێدەخرێ و تەختەی دەوار و ڕەشماڵ و پارچەکانی خێوەتی پێ تێک دەکرێتەوە و لێکیان قایم دەکا. هس.: ئیشکیل/۱، ۳- ئامرازێک بووە لە زەمانی کۆندا بۆ ئازاردانی بەندی و تاوانباران. تێبــ.ینی: حەوت پارچە داری پچکۆڵەیان دەهێنا کونیان دەکردن و بە پەت جەڵە دەکران، بۆ ئازاردانی یەکێک دەیانکردە پەنجەی دەستی، بە جۆرێک کە هەر قامکێکی دەکەوتە نێوان دوو پارچە دارەوە و پەتەکانیان توند دەکرد. ٭۱- ئەشکنجە/۲، چێوجەڵە.

«کن.» کاری چاک پێویست با شاردنەوە ناکا.

(نت.)، (مک.) زیپکەیەکی بچکۆلەی نێرتک دارە لە قولینچکی چاو دێت. * (کعر.) قینچکە سڵاوە. (سن.) قنچکە سەلام. (لو.) سیتکە سەلام. تێبــ.- لە کوردەواریدا وا باوە ئەگەر چاوێک ئەم زیپکەیەی لێ بێ، چاوەکەی دی بە (کل) دەڕێژن، گۆیا لە داخی ئەوەی نەیانڕشتووە چاک دەبیتەوە تا کلی تێکەن.