«نتـ.»، «مکـ.» ۱-پۆلووی ئاگر کە ئەوەندە گەشابێتەوە هیچ سەرە بزووت یا خەڵووزی تێدا نەمابێتەوە. ۲- «کنـ.» بەڵای گەورە.: ئاوری سوور بێ خۆی تێداوێ.

(ست.) ئینسانی لەبەر دڵان، کەسێکی شکڵ و شێوە یا جووڵانەوە و ئاکاری لە بەر چاوانی نەخا. * ڕەزاسووک، ڕەزا شیرن، خوێن شیرن (شیرین).

«نتـ.»، «سیمـ.» فەسڵی لافاوی بەهاران. تێبــ.ینی: دوو هۆی هەیە کە ئەو فەسڵەیان وا ناو ناوە، یەکەم چونکوو دەکەوێتە وەختێ کە داری ئەرخەوان گوڵ دەکا، دووەمیش لەبەر ئەوەی کە ئاوی ڕووباران سوور دەبێ و شێوەی ڕەنگی ئەرخەوان دەدا.

(نت.)، (مک.) نەخۆشێکە تووشی پێستی لەشی ئادەمیزاد دێت و دەیپەنمێنێ و ڕەنگی سوورێکی مەیلەو بۆر هەڵدەگێڕێ، ئاوساویەکەی تا توێژی بنەوەی پێست دادەخرێ، زیاتر لە دەم و چاو دەدا و یەک لەیەکی دەگرێتەوە، میکڕۆبی ئەم ئەخۆشیە (سترێمیتۆکۆک streprocoque) ە و بە زاراوەی پزیشکی نەخۆشیەکە (Erysipele)ی ناوە. * بای مەمبارەک. (سن.) بنەوشی. (جنو.) بای سۆر. تێبــ.- لە کوردەواریدا بۆ چاک کردنی ئەم نەخۆشییە (چاک)ی تایبەتی لە گەلێ شوێنی کوردستان هەن، نەخۆش لە ڕۆژێکی چوارشەممۆدا دەچێتە سەر (چاک)ی و گیسک یا کەڵەبابی لە ناو (قسن)ەکەیدا دەکوژێتەوە و هەندێ لە گکی سەر (چاک)ەکە تێکەڵ بە خوێنەکەی دەکا و دەو جێگایانەی لەشی دەدا کە بای سووری گرتووە. ٧- (مج.) آ) هیچ. بێ فایدە. ((ئەگەرچی قەننەکەی تۆ کارەبایە)) (( بەڵام تەرکی بکە، ئەم کارە بایە)) (نالی: گم-چ) با هەر قسە بکا وەبزانی بای دێ.

«نت.»، «مک.» تم: بایینجان /٢-ب.

«نت.»، «سن.» گوێژی سوور.

«سمفـ.» ١- حەساوەوە. ٢- بێ خەم و خەفەت. ٣- بێ قڕە و بڕە، بێ جموجۆل، ئارام و بێدەنگ. ٤- بێ گیروگرفت، دوور لە ناڕەحەتی.: چایەکی خوادەوە و جگەرەیێکی کێشا ئاسوودە بوو، تا چاوی پێ نەکەوت دڵی ئاسوودە نەبوو، خۆزگەم بە خۆی کە منداڵی نیە چا نیە ئاسوودەیە، مناڵینە ئاسوودە دانیشن، چابوو مرد بۆ خۆی ئاسوودە بوو. تمـ: ئاساییشت.

«مستـ. لا.» ١- لە کۆڵ بوونەوەی گیروگرفت. ٢- ماندووحەسانەوە.

«مستـ. متـ.» ١- گیروگرفت لە کۆڵ یەکێک کردنەوە. ٢- بارسووک کردن و حەساندنەوەی «ماددی و مەعنەوی» کەسێک. ٣- «کنـ.» کوشتن و لە ناو بردن: بیبەن ئاسوودەی کەن «بیکووژن».

١- حاڵەتی بێ گیروگرفتی. ٢- سەر سووکی و بێ قڕە و بڕەيی. ٣- ئاڕامی و بێ شەڕ و شۆری.

«نا.» ۱- داب و دەستووری کۆمەڵایەتی، ۲- شێوەی جل و بەرگ و دەبەرکردنی. ۳- «کئێر.» سەرەتاکان، مەبادیی سیاسی: ئوسوول وایە کە چوویتە لای نەخۆش شتێکی دەگەڵ دەستی خۆت بۆ بەری. شەڕواڵ و ستارخانی ئوسووڵی سلەیمانییە. ئاخر نابێ تۆزێ ئوسووڵ بزانی! تێبــ.ینی: مەعنای سێیەمی ئەم وشەیە لە فارسیڕا پەڕیوەتە ناو زمانی کوردی.

«سـ.»، «کئێر.» ۱- کەسێکی دەربەندی ڕێک و پێکیی کاران بێ و بە پێی ڕێ و شوێنی پێویست جێبەجێیان بکا و مەبەستی ئەوە نەبێ هەرچۆنی بێ کارەکە ڕاپەڕێنێ، بەڵکوو بەو جۆرە ئەنجامیدا کە دیاری کراوە.: هەڵمەتەکاسە دەگەڵ پیاوی ئوسوولی فەرقیان زۆرە. ۲- کاری حیسابی و ڕێک و پێک: کاری ئوسوولی هەر دەچێتە سەر. ٭مەبدەئی.

«نا.» داخ و حەسرەت، حەیف. «سەد هەزار ئەفسووس بۆ ئەهلی بیلادی مە ئەدەب» «قەت نەبوو فەرقی بکەن، کێ زەڕگەرە، کێ کوورەتاب» «ئەدەب»

«مستـ. لا.» ئاخ هەڵکێشان و خەم و خەفەت خواردن بۆ شتێک کە لە دەست چووبێ، با کەسێکی مردبێ یا بۆ ڕووداوێکی ناخۆش.

«نا.» ۱- ئەو قسانەی جادووباز لەبن لێوەوە دەیکا ٭ئیسم/۲. ۲- قسە یا ئەدا و ئەتوارێک کە پیاو لە خشتە دەبا و هەڵی دەخەڵەتێنێ. «هەزار ئەفسوون و جادووی پێوە ئاوێزانە ئەم ڕیشە» «ڕەزا- ٤٦»

(مست. لا.) ١-ورتەورت کردنی سیحرباز لە ژێر لێویەوە. ٢- (کن.) قسەی لووس کردن.

(سفا.)، (سن.) ١- کەسێکی کاری ئەفسوون کردن بێ. ٢-خەڵک خەڵەتێن *جادووباز، سیحرباز،فێڵباز،ئەفسوونگەر.ئەفسوونساز.

(حمس.) ١- بەکارهێنانی سیحر و جادوو. ٢-خەڵەتان و لە خشتەبردنی خەڵک بە قسەی لووس. *ئەفسوونسازی،ئەفسوونگەری.

(سفا.) تم: ئەفسوونباز.

(حمس.) تم: ئەفسوونبازی. ((خوسرەو ڕەزاشەن بە ئەفسوونسازی)) ((بەدەس شاپوور بدەرۆم بازی)) (خانا-٣٢٩)

(نفا. سفا.) تم: ئەفسوونباز. ((خەستەیی موژگان خەدەنگێکم، نیگاهی دڵبەرە)) ((بەستەیی گیسوو کەمەندێکم، دەڵەی ئەفسوونگەرە)) (ئەدەب)

(حمس.) تم: ئەفسوونبازی.

(ست.) ١- حاڵی ئینسانی بێ ئەرک، حاڵی کەسێکی کە چووە شوێنێ، خەڵکی ئەم جێیە زۆر بەخحیەوە ماندوو نەکا. ٢- (مج.) پیاوی فەقیر و نەدار. تێبــ.- بەو مانایەیە کە ئەگەر هات و ماڵی بارکرد ئەوەندەی نییە قورسایی بخاتە سەر پشتی بارەبەر.

(مست. مت.) ١- کەم کردنەوەی قورسایی باری وڵاغ یا هەر هۆیەکی تری گواستنەوە. ئەم سەربارە داگری و هەندێ باری گوێدرێژەکە سووک کەی باشە، دەنا لەم هەورازە سەرناکەوێ. ٢- کار لە کۆڵ کەسێ کردنەوە، تەکلیف لەسەر لابردن، ئەرک کەم کردن. ئەگەر ئەم دەفتەرەیان تۆ بینووسیتەوە بارم سووک دەکەی، خۆزگە دەڕۆیشتن و باریان سووک دەکردین.

(حمس.)، (کن.) ١- بێ ئەرکی، بێ تەکلیفی. ٢- بێ زەحمەتی، بێ دەردیسەری. ئەگەر ئیمڕۆ ئیشەکانت تەواوکەی بارسووکییە بۆ بەیانی. چابوو ئەمەش بارسووکییەکە بۆ شاسوار.

(نا.)، (سیم،) جۆرێک شیریناتە نیشاستە و شیر ی ترێ پێکهاتووە دەکوڵێنن تا پەیت د ەبێتەوە ئەوجار دایدەگرن و لێی دەگەڕێن ئیشک ببێتەوە. تێبــ. - 1) بەلای منەوە ئەم وشەیە و بەهاوتا سنەیی یەکەشی (باسوخ) هەرتکیان لە مەسدە ری (باسمق) بە مانی شیرن و بەستاون، و ەرگیراون. ب) لە هێندێک شوێنی کوردستان وەکوو (سلەیمانی) پاش ئەوەی ((شیرە))کە پەیت بۆوە لە سەر سینی ڕۆی دەکەن و و کە ئیشک بۆوە بە چەقۆ پارچە پارچە دەیبڕن و لە (کئێر.) کاکڵە گوێز یا بادام بە بەنەوە دە کەن و ئە م شیرە پەیتەی لە دەور لوول دەدەن و هەڵیداوە سن تا تەواو ئیشک دەبێتەوە و لە ناو ئاردا هەڵیدەگرن بۆ زستان. (*سن) باسووز.